بخش 10

سعادت تشييع در مدينه و تدفين در بقيع

هرسال سعادتمنداني در جمع لبيك گويان و دلدادگان حريم كبريايي كعبه پيدا مي شوند كه پيش از رهسپاري به مكه مكرمه ، در منزلگاه عزيزترين بنده و گرامي ترين پيامبر خدا - كه به مهماني اش آمده اند ـ رحل اقامت دائم مي افكنند و به دعوت او كه پرده دار عرش خداوند است ، نه به طواف كعبه سنگي ، بلكه به طواف قبله وصال تشرّف مي يابند .

حديث پرواز روحشان به آسمان لقاءالله ، حكايتي است و سخن تدفين جسمشان در سرزمين آل الله و بقيع اهل بيت رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) ، حكايتي ديگر .

گزارش زير درباره دفن يك زائر ايراني در بقيع است :

قرار بود جنازه يك زائر ايراني 65 ساله كه در روضة النبي ( صلّي الله عليه وآله ) دعوت حق را لبيك گفته بود و سيد رحيم خاتمي نام داشت در قبرستان بقيع دفن شود .

خودم را كنار قبرستان بقيع رساندم ، همان جا كه شُرطه ها ايستاده بودند و اجازه نمي دادند كسي وارد قبرستان شود . از وضعيت جنازه يك متوفاي ايراني پرسيدم . يكي اظهار بي اطلاعي كرد و ديگري گفت : عصر ! ولي خاطرجمع بودم كه جنازه حالا بايد تشييع شود . سماجت كردم و پشت ديوار بقيع كنار پله ها ، همان جا كه هرچند دقيقه يك

202

بار درِ آن باز مي شد و يكي وارد مي شد ، ايستادم .

دونفر ديگر هم از ايراني ها كنارم سبز شدند ، يكي از بعثه آمده بود و ديگري از كارواني كه جنازه ، مربوط به آن كاروان بود ؛ يعني يك مرد اراكي .

سرانجام يكي از شرطه ها اشاره كرد تا برويم كنار درِ مرده شوي خانه . گفت : جنازه از آن جا مي آيد و من اجازه مي دهم داخل بقيع شويد . تشكر كرديم . دو دقيقه بعد خودش از داخل راه پله ها آمد پايين و در را باز كرد و رفتيم داخل . جنازه هم از راه رسيد .

سي ـ چهل نفري هم دنبال جنازه . . . جنازه غريب بود و كسي از بستگان ، دنبال جنازه نبود ، نه فرزندي ، نه برادري و . . .

شايد همه حاجي هاي كاروان ، دلشان مي خواست كه در مراسم تشييع شركت كنند ؛ مثل همه زائران ايراني ديگر ، ولي چنين اجازه اي داده نشده بود .

از پله هاي بقيع كه رفتيم بالا ، نيروهاي هيئت امر به معروف و نهي از منكر ( ! ) و شرطه ها ، حسابي ما را زير نظر گرفته بودند و چشم غره مي رفتند . بعد هم يكي آمد جلو و گفت : تصوير ممنوع !

جنازه با شعار لا إله إلاّ الله وارد بقيع شد . بعد هم كنار ائمه بقيع جنازه روي زمين گذاشته شد و عرض سلام و ارادت به بارگاه آسماني تبار آفتاب ! اين جور مردن و تشييع هم توفيق مي خواهد . جنازه روي زمين بود كه سروكله يك مأمور پيدا شد و گفت : حجي ، حرّك . . . . راه افتاديم و او همراه ما شد و لحظه به لحظه با بي سيمي كه در دستش بود ، اوضاع را گزارش مي داد .

طبق آداب شرعي و مستحبات تدفين ، تابوت را تا انتهاي قبرستان روي شانه ها گذاشتيم و تشييع كرديم . چند بار ديگر جنازه را بر زمين گذاشتيم و بلند كرديم . همه گريه مي كردند . روحاني كاروان كه ، بر نحوه غسل و تكفين او نظارت داشت ، بر پيكر ميت نماز خواند . حسابي صورتش خيس شده بود . قبر را از قبل آماده كرده بودند و سه مرد افغاني منتظر جنازه بودند . زودتر آمدم قبر را برانداز كنم . شكل و شمايل قبر به گورهايي كه تا به حال در ايران ديده بودم ، شباهتي نداشت . نه جاي چيدن سنگ لحد به چشم

203

مي خورد و نه از سنگ لحد خبري بود .

افغاني ها كه به استخدام اين كار درآمده بودند ، گودالي را ايجاد كرده بودند كه ابتداي آن پهن و انتهاي آن كمي جمع و جورتر به نظر مي رسيد ؛ مثل كانالي كه مي خواهند به جايي راه پيدا كند ، به اندازه اي كه جنازه در آن جاي بگيرد ، كنده بودند . جنازه در قبر ، درست همان جايي كه به صورت كانال بود ، آرام گرفت ؛ با ايران تماس گرفته شد و روحاني كاروان از فرزند بزرگ متوفا اجازه خواندن تلقين گرفت . حاج آقا تلقين مي خواند و در آن سوي خط تلفن ، صداي گريه مي آمد و در درون قبر هم كسي شانه هاي مرده را تكان مي داد ، افهم اعلم يا . . . إذا سألكَ . . . قل لهما . . .

مرد افغاني مشغول چيدن خشت هايي كه شبيه آجر بود شد و عده اي هم به كمك او دست به دست خشت مي آوردند و پيرمرد ، خشت ها را مثل آجر روي هم مي گذاشت و پيكر مرد كه در سفينه مرگ با كفني سفيد ، آرام خفته بود ، پشت خشت ها پنهان مي شد . معلوم بود ، اين خشت ها چندبار مصرف اند و از داخل همين قبر بيرون آورده شده اند ؛ ولي معلوم نبود براي چندمين بار !

كار تدفين با پر كردن قبر از خاك هاي دستي به پايان رسيد .

قبر به همين شكلي كه قبرهاي ديگر دارند درمي آيد . همه مشغول فاتحه خواني شدند . بعد هم متوفا ، ميهمان تلاوت آية الكرسي حاضران شد . و صداي مأموران در همه جا پيچيد كه فرصت تمام . كمي كه معطل مي كنيم ، مي گويند : او ديگر چيزي نمي شنود و آن چه مي خوانيد براي او فايده اي ندارد . . .

تازه متوجه مي شوم چه زود جنازه دو كودكي كه قبل از آمدن ما وارد قبرستان شده بودند به خاك سپرده شد و چه زود آن دو را تنها گذاشته و رفته اند .

بي شك اين مرگ ، مرگ شيريني است و بازماندگان مي توانند خود را تسلي ببخشند كه پيكر پدرشان در چند قدمي پيامبر اكرم و در جوار ائمه بقيع ( عليهم السلام ) دفن شده است ؛ اما شايد كساني كه آن جا بودند ، كمي از غربت چند قرن ائمه اطهار را درك كردند . سيّد ، حتماً ميهمان رسول الله است . . . .

204

چند خبر درباره حجاج كشورهاي غير اسلامي

1 . ورود 18000 حاجي روسي به مكه مكرّمه

كاردار سفارت روسيه در عربستان ، روز گذشته اعلام كرد كه تعداد 18000 حاجي روسي با هواپيماي روسيه وارد عربستان شده ، در مكه مكرمه مستقر شده اند . اين تعداد نسبت به سال گذشته 50% افزايش نشان مي دهد ؛ از اين تعداد 5000 نفر از طريق فرودگاه جده و بقيه از مرزهاي زميني وارد عربستان شده اند .

13500 حاجي داغستاني ، 1300 حاجي از چچن و 3200 حاجي از روسيه
مركزي هستند . كميته امور ديني روسيه ، اطلاعات و بروشورهاي لازم همراه با نقشه اي از مكّه و مدينه و مشاعر مقدسه به زبان روسي را در اختيار اين حجاج قرار داده است .

2 . رواديد براي مسلمانان فرانسوي

رييس بخش كنسولي سفارت عربستان در پاريس اعلام كرد كه رواديد مورد تقاضاي حجاج فرانسوي در زمان مقرّر صادر شده است . خبرگزاري فرانسه قبلاً
اعلام كرده بود كه سفارت عربستان در فرانسه ، در اعطاي رواديد با مشكل مواجه شده است .

دكتر المالكي گفت :

كنسولگري عربستان در پاريس ، براي موسم حج امسال 23 هزار ويزا صادر كرده و كليه گذرنامه هاي داراي ويزا به شركت هاي توريستي واجد شرايط داده شده است . اين ويزاها همگي قبل از موعد مقرّر صادر شده و با هيچ مشكلي روبه رو نگشته است .

المالكي در پايان ، ادعاي خبرگزاري ها را بي اساس خواند و افزود : « ما هرگز به وزارت امور خارجه فرانسه نگفته ايم كه در امر صدور ويزا براي حجاج با مشكلي روبه رو هستيم » .

205

3 . شكايت حجاج آمريكايي عليه شركت هاي هواپيمايي آمريكا

حجاج آمريكايي در صدد شكايت عليه شركت هاي آمريكايي به خاطر اعمال تبعيض نژادي در پروازهاي حج هستند .

روزنامه آمريكايي واشنگتن پست نوشت :

شوراي روابط اسلامي آمريكا تأكيد كرد كه حجاج آمريكا خواهان درك حقوق مدني مسلمانان و رعايت يكسان مقرّرات در مورد مسافران شركت هاي هواپيمايي هستند . اين مطالبات در حالي است كه اخيراً شش نفر از ائمه مساجد مسلمانان مورد تعرض و اهانت قرار گرفتند و حتي به دلايل واهي از انجام سفر حج منع شدند .

ابراهيم جبير ، سخنگوي مجلس اسلامي آمريكا گفت :

با توجه به تعداد روبه افزايش شكايات و ايجاد مزاحمت هاي مكرر براي مسلمانان در فرودگاه هاي آمريكا ، از تمامي حجاج خواسته شده كه حقوق قانوني و مدني خود را مطالبه كنند و جلوي اشكال تراشي ها و بهانه جويي هاي بي مورد و تبعيض آميز شركت هاي حمل و نقل هوايي آمريكا را بگيرند .

طبق نوشته روزنامه « يو إس اِي تودي » ^{( 1 )} ميزان مزاحمت و تبعيض نژادي براي مسلمانان آمريكا در فرودگاه ها به حدي است كه يا مجبور مي شوند از سفر حج خودداري كنند و يا اقدام به تغيير نام هاي عربي و اسلامي خود به نام هاي غربي نمايند تا از شر بهانه تراشي ها و مزاحمت هاي مأموران آنان در امان باشند .

عدم مجوز خروج از سرزمين هاي اشغالي براي حج گزاران فلسطيني

به رغم بازگشايي مجدد گذرگاه « رفح » اسرائيل تا روز گذشته ، مجوز عبور هزاران فلسطيني را كه قصد سفر حج را دارند ، نداده است . اين فلسطيني ها مدت هاست كه در

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . U . S . A . To day .

206

انتظار مجوز رژيم صهيونيستي براي عبور از اراضي اشغالي و سفر به مكّه هستند .

بنا به گزارش روزنامه « الشرق الأوسط » چاپ لندن ، مسؤول كميته ارتباط با فلسطين در بخش مصري گذرگاه « رفح » ، اين مجوز بايد مدتي قبل در اختيار مقامات مصري و فلسطيني قرار مي گرفت .

به گفته اين مسؤول ، طرف فلسطيني اسامي حدود سه هزار و پانصد نفر از حجاج فلسطيني را طبق درخواست طرف اسرائيلي ، براي رسيدگي به پرونده هاي آنان ، در اختيار ناظران اروپايي قرار داده است . قرار است طرف مصري به منظور تضمين بازگشايي گذرگاه رفح براي حداقل سه روز متوالي جهت عبور همه فلسطيني هايي كه عازم حج هستند ، مذاكراتي را با مقامات ذيربط اسرائيلي داشته باشد .

گفتني است كه سخت گيري مسؤولان اسرائيلي براي حج گزاران فلسطيني در سال هاي قبل هم سابقه داشته و آنان علي رغم دريافت رواديد حج از سفارت عربستان سعودي ، همواره با مشكلاتي در زمينه خروج و بازگشت مواجه بوده اند . در برخي سال ها ، گروه هايي از فلسطيني ها در اثر تأخير در صدور مجوز عبور توسط اسرائيلي ها ، از انجام سفر حج بازماندند .

برنامه هاي تبليغي وهابيون در حج امسال به 25 زبان گوناگون

معاون وزارت امور اسلامي ، اوقاف و دعوت و ارشاد در امور مساجد اعلام كرد كه وزارت متبوعش تلاش دارد تا در موسم حج سال جاري بر وسعت دامنه برنامه هاي تبليغاتي خود بيفزايد ؛ زيرا اين برنامه ها در سال گذشته با موفقيت كامل روبه رو بود .

رئوس مطالب مطرح شده در سخنان معاون امور مساجد چنين بود :

1 . ما بلافاصله بعد از موسم حج سال گذشته ، آمادگي جهت تبليغات در سال آينده را آغاز كرديم .

2 . با موافقت وزير و ارشادات و پيگيري هاي شخصي او ، فعاليت تبليغي ما در طول سال نيز ادامه داشت .

207

3 . كميته هاي گوناگوني با شركت مبلغان و مترجمان فراوان تشكيل داده ايم
كه كار اصلي آنان ارشاد حجاج كشورهاي مختلف به 25 زبان مختلف دنياست .

4 . آگاه سازي حجاج طي سه مرحله صورت مي گيرد : برنامه ريزي ، اجرا و پيگيري . مرحله اجرا از ابتداي ماه ذيحجه شروع و تا پايان موسم حج ادامه مي يابد .

5 . استراتژي نوين وزارت ، مبتني بر دو اصل است : اصل اول آگاه سازي مستقيم با برپايي سخنراني ها ، مجالس وعظ و ارشاد ، خطبه هاي نماز جمعه و پاسخگويي به سئوالات مردم پس از هر برنامه ؛ اصل و روش دوم پاسخ گويي به سئوالات از طريق شماره تلفن مجاني ( 8002451000 ) و اجراي برنامه هاي تبليغي غيرمستقيم مانند برنامه هاي راديويي ، تلويزيوني و درج مقالات در روزنامه هاست .

6 . استخدام شدگان وزارت براي تبليغ و دعوت و ارشاد حجاج در موسم حج ، عمدتاً دانشگاهي و يا از اعضاي وزارت آموزش و پرورش هستند .

7 . تاكنون 45 برنامه راديويي و تلويزيوني تهيه شده كه شامل پيام هاي آموزشي كوتاه و برنامه هاي علمي و آموزشي مفصل است .

8 . كليه مراكز ما در مكه مكرمه ، مدينه منوره و مشاعر مقدسه به سيستم رايانه مجهز شده ، با هم مرتبط هستند و جمعي از كاركنان را جهت كار با اين دستگاه هاي مدرن آموزش داده ايم .

9 ـ مقاديري فيلم ، نوار ويدئو ، مجله و لوح هاي فشرده تهيه كرده ايم كه در ميان حجاج به طور رايگان توزيع خواهد شد .

10 . پيام هاي ارشادي ما از طريق پيامك ( اس ام اس ) به تلفن همراه حجاج ارسال خواهد شد .

11 . ما از لحظه ورود حاجي به عربستان ، برنامه تبليغي و ارشادي خود را آغاز مي كنيم . حاجي به محض ورود از مرزهاي هوايي ، زميني يا دريايي شاهد پيام خوشامدگويي با دو زبان عربي و انگليسي خواهد بود كه همراه با شماره تلفن پاسخگويي مجاني به سئوالات ، به تلفن همراه او ارسال مي شود .

12 . در نقاط مرزي ، حجاج پيش از هرگروه ديگر ، مورد استقبال كاركنان ما قرار مي گيرند كه انواع كتب و بروشورهاي ما را به آنان هديه مي دهند .

208

13 . مبلغان ما در همه جا وجود دارند ؛ در نقاط مرزي ، در هتل ها ، در اماكن وجود حجاج ، در اتوبوس هاي حامل آنان و در چادرهاي عرفات و مني .

14 . در مشاعر مقدسه تلفن هاي خودكاري به نام « پاسخگويي به سئوالات » براي حجاجي كه موبايل ندارند ، نصب شده كه مي توانند به طور مجاني پاسخ خود را دريافت كنند .

209

يكشنبه 26/9/85

بيست و ششم ذيقعده 1427

از مُحرم شدن در ميقات تا مَحرم شدن در مسجدالحرام

در كاروان ها ، نشانه هاي كوچ و زمزمه هاي رفتن آشكار مي شود . بايد به « مكّه » رفت ؛ اما « احرام » در پيش است و « ميقات » و گفتن « لبيك » . كساني كه از مدينه به مكّه مي روند ، بايد در ميقات « مسجد شجره » احرام ببندند و عازم خانه خدا شوند . با شور و شوق همراه با التهاب دروني ، سوار ماشين شده ، مدينه را در حالي پشت سر مي گذارند كه چشم هاي اشكبار همچنان به سوي حرم پيامبر است .

اشك ها در چشم ها حلقه مي زند . بيرون آوردن لباس هاي دنيا و پوشيدن لباس آخرت ! براي مردان دو حوله ، يكي بر كمر و ديگري بر دوش ! راستي چه دنياي معنوي شگفتي در اعمال و مناسك اين سفر ، نهفته است ! با خشوع و خضوع ، به مسجد مي روند . ازدحام است . نمازي خوانده و نيت احرام مي كنند ؛ با گفتن جملات « لبيك ، اللهم لبيك . . . » مُحرم مي شوند تا مَحرم شوند .

باز هم به ياد آخرت و قبر افتادن . دل هاي خاشعان ذوب مي شود و به صورت قطرات گرم اشك ، بر چهره ها مي بارد . دل ها به ياد احرام بستن پيامبر در همين جا مي افتد ؛

210

احرام بستن امام مجتبي ( عليه السلام ) و امام حسين ( عليه السلام ) و سفرهاي پياده به سوي خانه خدا .
اباعبدالله ( عليه السلام ) در آغاز سفر كربلا ، از همين جا مُحرم شد و به مكّه رفت . از مسجد كه بيرون مي آيند ، طنين « لبيك ، اللهم لبيك » در فضا مي پيچد . آنان كه دلي عاشق تر و معرفتي بيشتر دارند ، بيشتر منقلب مي شوند . آهنگ حركت مي كنند ؛ اما حالت روحي افراد با لحظه ورود به اين شهر و روزهاي اقامت در مدينه متفاوت است . هنگام ورود ، يكپارچه شوق و سوز و گريه آميخته به عشق بودند . اما اينك ، دل ها دو نيم است ؛ نيمي سوز خدا و خشوعي كه از « احرام » پيدا كرده اند و نيمي ديگر كه در مدينه جا مانده است .

همه جا را « مسجد شجره » مي بينند . احساس مي كنند كه از آب هاي زلال « چاه هاي علي » سيراب شده اند و اين آب ، در رگ جان و دلشان جريان يافته است . ماشين ، از ميان تپه ها و كوه ها مي گذرد و به سوي خانه محبوب مي شتابد . شب است ، اما حس مي كنند نورانيت مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) را در دل خود به ارمغان مي برند .

اينك ، اينان همه مهمانان خدايند و به « ضيافت خانه الهي » مي روند . . . تا از « ميقات خاك » به « ميقات خدا » برسند . ^{( 1 )}

همايش منزلت زن در سيره پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله )

در اطلاعيه اي كه چندي پيش به منظور اعلام برنامه ها و همايش هاي بعثه مقام معظم رهبري منتشر شد ، برنامه « همايش منزلت زن » جزو برنامه هاي روز دوشنبه 27/9/85 اعلام شده بود كه در آن ، ساعت سه بعد از ظهر ، زمان آغاز همايش ذكر شده بود . در اطلاعيه بعدي روابط عمومي بعثه ، زمان همايش به ساعت 30/8 صبح روز يكشنبه 26/9/85 تغيير يافته كه اين زمان دقيقاً با آن چه در شناسه 9 برگي همايش « رسول اعظم ( صلّي الله عليه وآله ) و منزلت زن مسلمان » آمده است ، مطابقت دارد . . . .

اكنون ساعت 9 صبح است ، اما هنوز همه صندلي ها خالي است ، نغمه زيارت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به نقل از نوشته هاي استاد جواد محدثي .

211

مبارك « آل ياسين » از بلندگوي داخلي سالن پخش مي شود . تا ساعت 50/8 تعدادي خانم مشغول چيدن تعدادي كتاب روي ميزي واقع در زاويه غربي سالن بودند و چنين برمي آمد كه زمان شروع همايش به ساعت 9 تغيير يافته است . 20 عنوان كتاب انگليسي ، 24 عنوان كتاب عربي و چند رديف جزوات مختلف ، مجموعه نمايشگاه مختصري است كه احتمالاً پس از پايان همايش مورد بازديد خواهران قرار خواهد گرفت .

مدير جلسه ، خانم دكتر ديالمه است كه مسئوليت خانم هاي مبلغه در معاونت بين الملل را دارد . دبير همايش نيز خانم دكتر كرماني است كه عضو هيئت علمي معاونت است و دو همايش زنان و ايرانيان خارج از كشور در سال گذشته را اداره كرده است .

برادري كه مدير اجرايي در انجام مقدمات همايش است ، شناسه همايش و يك مقاله انگليسي 22 صفحه اي ، فتوكپي شده از صفحات 559 تا 580 يك كتاب ، همراه با يك مقاله تلخيص شده سه صفحه اي به زبان عربي و 4 فرم يك صفحه اي نظرخواهي به زبان هاي عربي ، انگليسي ، اردو و تركي استانبولي را به عنوان منشورات توزيع شونده در همايش ، در اختيارم قرار مي دهد و توضيح مي دهد كه يك بسته هديه نيز شامل جزوه معرفي ايران ، CD ايران شناسي به زبان انگليسي و عربي ، سجاده و خودكار نيز در اختيار شركت كنندگان قرار خواهد گرفت .

شروع همايش 30/9 صبح با مقدمه خانم دكتر طوبي كرماني و دعوت از چند نفر آقا و خانم براي حضور در جايگاه مخصوص پس از قرائت قرآن صورت مي گيرد .

صحبت ده دقيقه اي خانم كرماني راجع به استكبار جهاني و حمله به عراق و لزوم اتحاد مسلمانان بود . خانم احلام علي الحسن رييس دانشكده « الدعوة » در أمّ درمان سودان ، طي صحبت 12 دقيقه اي خود گفت : « اگر نقش تبليغ به زن سپرده شود ، عايشه بهترين الگوي مبلغه اسلامي است ( و در اين زمينه به حديثي از پيامبر استناد كرد ) و اگر نقش ملكه به او داده شود ملكه سبا بهترين الگو است . . . »

ساعت 05/10 سخنراني حجة الاسلام والمسلمين راشد يزدي در حالي شروع شد كه حدود 60 نفر در سالن حضور داشتند . او با استناد به آيه اي از قرآن كريم گفت : « اسلام

212

اولين پرچم احقاق حقوق زن را در عالم بلند كرد . » در قرآن در بعضي آيات ذكر دختر مقدّم بر ذكر پسر آورده شده كه حكمت دارد و حكمت آن مي تواند ظلمي باشد كه در پيش از اسلام به زن و دختر مي شد ؛ مرد به دنيا آمدن دختر را براي خودش ننگ مي دانست و چهره اش از شدت غضب سياه مي شد . در اسلام زن هنرمند است ، زن هنر خلقت است ، زن مكمّل مرد است ، آدم كه آفريده شد ، آرام نبود ، سكون نداشت . حوّا كه خلق شد آرامش يافت . پيامبر از دختري كه پدرش بدون درنظر گرفتن رضايت او مي خواست شوهرش بدهد دفاع كرد و براي رسيدن او به شوهر دلخواهش اقدام كرد . در روايات متعدد پيامبر حق مادر را بر پدر مقدّم مي شمارد .

ساعت 30/10 پس از اجراي سرود توسّط گروه تواشيح ثقلين ، آية الله ري شهري با بيان اهميت جايگاه زن در ساختن جامعه ايده آل اسلامي و زمينه سازي براي حكومت جهاني اسلام برگزاري اين گونه همايش ها را در سرزمين وحي و با الهام از سيره پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) ضروري شمرد .

او مهم ترين راه براي خودسازي در اين سرزمين را كسب محبت رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) و اهل بيت ( عليهم السلام ) دانست و گفت : « دستيابي به كيمياي محبت مي تواند زائر خدا را متحول كند .

چه مي شود كه دلم سوي حق ربوده شود * * * به جذبه اي ، همه اخلاق من ستوده شود

قلب ، حرم خداست . دل شما بايد جاي خدا و عشق به خدا ، جاي عشق به رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) و فاطمه زهرا ( عليها السلام ) و دوستان خدا باشد ، نه چيز ديگر . تلاش كنيد تا دلتان در اين سرزمين پاكسازي و نوراني شود ؛ كاري كنيد كه با عطر محبت خدا و رسول خدا ( صلّي الله عليه وآله ) به وطن هايتان بازگرديد .

نماينده مقام معظم رهبري با اشاره به توطئه هاي استكبار در به فساد كشيدن دختران و زنان ، زائران خانه خدا را به پيمان بستن براي همدوشي با مردان در مبارزه با دشمنان اسلام فراخواند و به مقاومت 33 روزه حزب الله در مقابل اسرائيل و انقلاب اسلامي ايران در مقابله با شرق و غرب اشاره كرد كه چگونه زنان همدوش مردان ، بلكه در مواردي مقدّم بر مردان افتخار آفريدند .

213

استاد محمد عليوي الشمري ، رييس دانشكده مستنصريه بغداد ضمن سخناني كوتاه با اشاره به اين كه هر سخني درباره موضوعات زندگي بايد تماماً بر قرآن
و سنت تكيه داشته باشد ، انحرافات در زمينه ارزش گذاري منزلت زنان در رتبه اي
پايين تر از مردان را نتيجه فهم نادرست نصوص قرآن و سنت دانست و افزود :
« فرهنگ سازي در جامعه بدون پرداختن به اصلاح فرهنگ زنان و پرورش دينداري در آنان ممكن نيست » .

دبير همايش با اين عذر كه خواهران « جميله الشنطي » عضو پارلمان فلسطين ، « رجاء المسعودي » استاد ادبيات و زبان عربي در دانشگاه مغرب و « سناء الموسوي » نماينده زنان در شوراي نجف ، هركدام 10 دقيقه از ساعت 9 ، 10/9 و 20/9 وقت هايشان بود و دير تشريف آوردند ، لذا ممكن نيست بيشتر از 5 دقيقه صحبت كنند ؛ آنان را به صحبتي كوتاه فراخواند و در پايان هم از خانم ها « مريم بيتريس » از آرژانتين و « نصرت » از ايران به خاطر نبودن فرصت عذرخواهي شد .

و . . . همايش در ساعت 35/11 پايان يافت .

توضيحات اميرالحاج ايران درباره حج امسال ، پيش از ترك مدينه منوره

آية الله محمدي ري شهري نماينده ولي فقيه و سرپرست زائران ايراني عصر امروز در پايان عمليات مدينه قبل زائران ايراني ، مدينه منوره را به سوي مكّه مكرمه ترك كرد .

آية الله ري شهري پيش از ترك مدينه منوره در يك گفت و گوي مطبوعاتي اظهار داشت كه با لطف پروردگار عمليات مدينه قبل زائران ايراني با موفقيت انجام شد و زائران ايراني براي انجام مناسك حج تمتع آماده مي شوند .

نماينده ولي فقيه برگزاري باشكوه انتخابات اخير را به مقام معظم رهبري و ملت بزرگ ايران تبريك گفت و اظهار داشت : « مردم عزيز ايران يك بار ديگر با حضور دشمن شكن خود در انتخابات ، ثابت كردند شايستگي دارند پرچم انقلاب اسلامي را به حضرت ولي عصر ( عليه السلام ) ، صاحب اصلي آن برسانند . »

214

سرپرست زائران ايراني گفت : « بحمدالله كليه برنامه هاي پيش بيني شده براي زائران در عمليات مدينه قبل به خوبي انجام شد و امسال ازنظر معنوي و اجرايي در كليه امور شاهد پيشرفت خوبي نسبت به سال هاي قبل بوديم . »

آية الله ري شهري افزود :

يكي از برنامه هاي بسيار خوب مدينه منوره علاوه بر حضور منظم
زائران ايراني در نمازهاي جماعت مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) ، برگزاري باشكوه و
منظم مراسم دعاي كميل با حضور گسترده زائران مدينه در كنار حرم
نبوي بود .

از ويژگي هاي عمليات مدينه قبل امسال ، برگزاري همايش منزلت زن در سيره پيامبر اسلام ( صلّي الله عليه وآله ) بود كه با حضور گروهي از انديشمندان كشورهاي مختلف اسلامي در محل بعثه مقام معظم رهبري با موفقيت انجام شد و زنان برجسته جهان اسلام درباره چالش هاي پيش روي زنان در شرايط كنوني ، هم انديشي خوبي كردند . اين همايش مورد استقبال زنان مسلمان از كشورهاي مختلف قرار گرفت .

آية الله ري شهري ادامه داد :

عمليات سنگين حج تمتع با مراسم مهم برائت از مشركان را در مكه مكرمه پيش رو داريم كه برنامه ريزي هاي خوبي براي آن شده است و اميدواريم با عنايت پروردگار ، اين عمليات نيز به خوبي برگزار شود و زائران ايراني امسال نيز حج مقبول و خوبي داشته باشند .

سرپرست زائران ايراني تأكيد كرد كه ابلاغ پيام برائت از مشركان مقام معظم رهبري به مسلمانان جهان از ويژگي هاي مراسم حج امسال است كه اميدواريم بتوانيم اين مهم را به خوبي انجام دهيم .

وي در پايان ، موفقيت زائران ايراني در مراسم حج امسال را از خداوند منان مسئلت كرد و براي همه آنان آرزوي سلامتي نمود .

215

كاروان كاركنان بعثه در سفر به مكه مكرمه

برادران صدا و سيما ، نشريه زائر ، سايت حج و اكثر كارگزاران معاونت هاي آموزش و پژوهش ، امور روحانيون ، بين الملل ، بازرسي و خدمات ، بعد از ظهر امروز مدينه منوره را براي عزيمت به مكه مكرمه ترك كردند .

5/2 ساعت تأخير از موعد پيش بيني شده براي وصول به مكّه مكرمه ، دليلش سه مورد تأخير 50 دقيقه اي ، يكي به خاطر تأخير همسفران درخروج از هتل مدينه و كامل نشدن ليست مربوطه ، ديگري به دليل تأخير « سفر اوّلي ها » در محرم شدن در مسجد شجره و نيز ضبط برخي برنامه ها در همين مسجد توسط صدا و سيمايي ها و سومين مورد تأخير 50 دقيقه اي هم به خاطر ناواردي راننده ها و وارد شدن اتوبوس ها به جاده اشتباهي در مسير مكّه بود ؛ به گونه اي كه در قسمتي از مسير مجبور به پيمودن جاده اي ناهموار و سرگرداني در شنزار شده بودند كه شكر خدا به خير گذشت .

ورود نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني به مكه مكرمه

آية الله محمدي ري شهري نماينده ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني ، ساعتي پس از غروب امروز وارد مكّه مكرمه شد .

وي در هنگام ورود به مكّه به حجاج ايراني توصيه كرد كه خود را براي بهره مندي از فرصت هاي معنوي و بي نظير حج ، بهويژه عرفات و ايام تشريق آماده كنند و از لحظه لحظه حضور خود در اين سرزمين مقدس نهايت استفاده را ببرند .

محمدي ري شهري خطاب به زائران تأكيد كرد : « حج ، هنگام رحمت ، بخشش و آمرزش الهي است و زائران در زندگي دوباره معنوي خود كه پس از آمرزش الهي و ايام حج شروع مي شود ، بايد تلاش كنند با سرمشق قرار دادن سيره رسول اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) ، زندگي و تولدي ديگر را تجربه كنند . »

اميرالحاج ايران افزود : « زائران ايراني با تمام وجود در حق مسلمانان جهان و عزت و سربلندي امت واحده اسلامي دعا كنند كه اگر ذكر و دعا از صميم قلب باشد ، كارساز

216

خواهد بود . »

وي افزود : « كارهاي جدي و اساسي بعثه مقام معظم رهبري در موسم حج از روزهاي آتي آغاز مي شود و بعثه با برنامه ريزي از قبل انجام شده تلاش مي كند در زمينه هاي مختلف در خدمت زائران خانه خدا باشد . »

سرپرست حجاج ايراني پس از اقامتي ده روزه در مدينه منوره ، يكشنبه شب وارد مكه مكرمه شد و مورد استقبال مسؤولان بعثه و ستاد حج و زيارت قرار گرفت .

217

دوشنبه 27/9/85

بيست و هفتم ذيقعده 1427

برگزاري نخستين جلسه شوراي معاونين بعثه در مكّه مكرمه

در اين جلسه موضوعات مختلفي مانند پيگيري ارجاع كتب اخذشده از زوار و نمايندگان مراجع تقليد در فرودگاه مدينه ، عذرخواهي از افرادي كه توسط مأموران سعودي مورد اهانت و آزار قرار گرفته اند ، رسيدگي ويژه به مسكن كاروان جانبازان و تسريع در انجام امور اداري براي حمل جنازه چند حاجي متوفا مورد بحث قرار گرفت و رهنمود يا دستورهاي لازم توسط نماينده ولي فقيه صادر شد .

گزارش هاي مربوط به فعاليت هاي روابط عمومي در آماده سازي سالن ها و فضاسازي هتل براي انجام مراسم مختلف از روز چهاشنبه و مقدمات برگزاري دومين دعاي كميل مدينه قبل در شب جمعه آينده و نيز توضيحات مسؤول ستاد مكّه نسبت به منطقه بندي مكّه ، استقرار و شروع به كار مسؤولان مناطق و بازرس ها ، اقدامات انجام شده در مورد آشپزخانه متمركز ، كيفيت تغذيه و اسكان حجاج در مكّه از مباحث ديگر اين جلسه بود .

موضوع حمل و نقل شهري و فعال شدن اتوبوس هاي طرف قرارداد در 18 خط ويژه بين حرم و كاروان ها و مشكلات ايجادشده در « باب علي » كه به خاطر تجمع بيش از

218

حد زوار و افزوده شدن حجم بالاي زوار اندونزيايي و هندي براي تردد با اتوبوس ها در همين منطقه است ، بحثي طولاني را به خود اختصاص داد كه سرپرست حجاج در همين زمينه دستور داد تا جلسه اي با حضور كليه كساني كه در توجيه زوار مؤثر هستند ، مانند روحانيون كاروان ها ، مديران و برادران نظارت و بازرسي تشكيل و راه كارهايي براي تقليل رفت و آمد زوار در ساعات پرازدحام اتخاذ شود و نشريه زائر هم در مصاحبه اي با آقاي رضايي مسؤول حمل و نقل ، چگونگي تنظيم رفت و آمد زوار را مشخص و چاپ نمايد .

آية الله ري شهري درباره كيفيت برگزاري جلسات عمومي هم ، برادران روابط عمومي و بازرسي را موظف كرد كه دعوت ها را به گونه اي تنظيم كنند كه كاروان هاي عرب ، كرد ، ترك و فارس زبان ها به طور مخلوط در جلسه شركت نكنند ، بلكه مثلاً كاروان هاي عرب با هم ، ترك ها با هم و . . . به گونه اي باشد كه سخنران با همان زبان كاروان هاي دعوت شده سخنراني كند و ذكر مصيبت نمايد .

همايش شيعيان پاكستان در سالن اجتماعات بعثه در مدينه منوره

مدير كل پژوهش معاونت بين الملل بعثه مقام معظم رهبري در همايش شيعيان پاكستان در مدينه ، با تقبيح اقدام برخي محافل جهاني در توهين به ساحت پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) گفت : « كاريكاتوريست ها و نويسندگان اهانت كننده به پيامبر اعظم ( صلّي الله عليه وآله ) با انسانيت دشمني دارند . »

به گزارش واحد ارتباطات خبري بعثه رهبري ، حجة الاسلام والمسلمين حسين صفدري روز دوشنبه در سخناني در اين همايش تأكيد كرد : « پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) به عنوان آخرين سفير الهي مبعوث شد تا انسان از پليدي ها نجات يابد و چگونه زندگي كردن را بياموزد . پيامبر آمد تا پيام انسانيت انسان را به جهانيان بفهماند و اين پيام دل همه انسان ها را شاد كرد . اما مستكبران ، پيام پيامبر را نپذيرفتند و دشمني آنها با پيامبر از روز بعثت تا امروز ادامه دارد .

219

در سال گذشته بيش از ده ها بار از سوي نويسندگان ، كاريكاتوريست ها و ديگران به ساحت مقدس پيامبر اكرم ( صلّي الله عليه وآله ) اهانت شد . اهانت آنها به شخص پيامبر نيست ، آنها با انسانيت دشمني دارند . »

وي افزود : « پيامبري كه براي خداوند آن قدر عزيز است كه خداوند به خاطر او جهت قبله را تغيير داد ، چرا بايد مسلمانان اجازه دهند كه از سوي مستكبران مورد اهانت قرار بگيرد ؟ »

صفدري ادامه داد : « دنيا دروغ مي گويد كه طرفدار حقوق بشر است ؛ زيرا كه به پيامبر مسلمانان ـ كه بيش از يك پنجم جمعيت جهان را تشكيل داده اند ـ توهين شده است . »

وي در ادامه ، خطاب به حاضران گفت كه سفر حج توفيق بزرگي است كه نصيب زائران شده و تك تك آنان ميهمان خدا هستند .

در اين همايش يكي از شيعيان پاكستان به نمايندگي از حاضران شركت كننده در همايش از بعثه مقام معظم رهبري براي برگزاري اين همايش تشكر كرد .

انعكاس خبر همايش زنان در ويژه نامه « البلاد »

ويژه نامه فارسي روزنامه سعودي « البلاد » تنها نشريه روزانه سعودي است كه گهگاه از جلسات و همايش هاي بعثه مقام معظم رهبري به طور محدود و در چهارچوب سياست هايي مشخص ، خبري را منتشر مي كند . اين ويژه نامه ، امروز دوشنبه ، خبر همايش رسول اعظم ( صلّي الله عليه وآله ) و منزلت زن مسلمان را با نقل سخناني از خانم « احلام علي » در صفحه « گزارش » چنين چاپ كرده است :

استاد دانشگاه ادبيات دانشگاه سودان روز يكشنبه در همايش « منزلت زن در سيره نبوي » در مدينه گفت : « دين مبين اسلام بهترين جايگاه اجتماعي و منزلت را به زنان داده است . »

در اين همايش كه از سوي بعثه جمهوري اسلامي ايران با حضور گروهي از

220

شخصيت مرد و زن چند كشور مسلمان در بعثه مدينه برگزار شد ، دكتر « احلام علي الحسن علي » افزود : « جايگاه زن در اسلام يك جايگاه انساني است و امروز زن مسلمان مي تواند با پيروي از دستورات اسلام راه روشن خود را در جوامع بيابد . »

وي تأكيد كرد كه منزلت واقعي زنان در سنت و قرآن كريم تعريف شده و حجاب و عفاف ملاك انسان خوب يا بد بودن براي زنان است .

اين استاد دانشگاه اظهار داشت : قرآن كريم اشاره هاي فراواني دارد كه زنان ، قشري موفّق در عرصه هاي اجتماعي و اقتصادي هستند .

احلام همچنين تأكيد كرد كه جايگاه زنان در قرآن كريم بسيار وسيع است و زنان در جهاد و هجرت از صدر اسلام تاكنون كنار مردان بوده اند .

قابل ذكر است كه اين خبر به نقل از « ايرنا » در اين ويژه نامه به چاپ رسيده و به هيچ يك از ديگر برنامه هاي همايش اشاره اي نكرده است .

حج گزاري دانش آموزان پيشاهنگ بين المللي

اتحاديه جهاني پيشاهنگان ميزبان چهارمين گروه از سران پيشاهنگي دانش آموزي شركت كننده در مراسم حج امسال است .

اين دانش آموزان عضو پيشاهنگي از چندين كشور اسلامي و غير اسلامي به حج اعزام شده اند و تعدادشان به يكصد نفر مي رسد كه از كشورهاي سويس ، مصر ، برزيل ، ايالات متحده آمريكا ، سوئد ، سودان ، بنگلادش ، اندونزي ، پاكستان ، هند و عراق هستند .

گفتني است كه سازمان پيشاهنگي به عنوان نهادي بين المللي ـ كه مديريت هاي منطقه اي آن در نوعي هماهنگي با مركزيت اتحاديه جهاني پيشاهنگان عمل مي كنند ـ هرسال سفرهاي متنوعي را براي برگزيدگان پيشاهنگي در سطح كشور متبوع يا به گونه متمركز به مقصد مراكز سياحتي و تاريخي دنيا ترتيب مي دهند و اين چهارمين سال است كه برنامه سفر حج هم براي پيشاهنگان كشورهاي اسلامي و يا غيراسلامي در

221

نظر گرفته شده كه تعداد مهاجران مسلمان در آنها زياد و داراي مدارس متعدد رسمي خاصّ مسلمانان هستند .

رييس اتحاديه پيشاهنگان مسلمان شاخه عربستان دراين باره گفت : « ما ميزبان سران ، افسران و اعضاي پيشاهنگي در سازمان هاي پيشاهنگي كشورهاي اسلامي هستيم ، تا در مراسم حج امسال ، علاوه بر انجام مناسك حج ، از برنامه هاي پيش بيني شده ما استفاده ببرند . »

بخشي از هزينه هاي اين سفر توسط اتحاديه و بخش ديگر آن توسط سازمان پيشاهنگي كشور متبوع و خود دانش آموزان تأمين مي شود .

اجاره جايگاه سلماني براي سرتراشي حجاج در مني

شهرداري مكه مكرمه قرارداد اجاره جايگاه سلماني حجاج در كنار كشتارگاه « ربوه مني » را به مبلغ يك ميليون و هفتاد و پنج هزار ريال سعودي ( حدود دويست و هفتاد ميليون تومان ) با يك شركت داخلي منعقد كرد .

اين جايگاه كه 260 صندلي مخصوص سلماني دارد ، بزرگ ترين مركز سلماني در منطقه « مني » محسوب مي شود و مساحتي به وسعت 400 متر مربع را دربرمي گيرد . گفتني است كه سرتراشي حجاج بعد از انجام قرباني در روز عيد قربان ، همه ساله به صورت يك معضل بهداشتي در مني ، موجب بروز مشكلات متعدد مي شود .

تراشيدن سر كه غالباً به طريقه غيربهداشتي و با تيغ هاي مشترك و احياناً آلوده ، در كنار چادرها و معابر عمومي صورت مي گيرد ، علاوه بر خطرهاي بهداشتي و كثيف كردن محيط ، به علت خون آلودگي سرها باعث نجس كاري هاي فراوان نيز مي شود .

راه حل سعودي ها كه ايجاد مركزي دور از دسترس در جنب كشتارگاه مناست ، تأثير چنداني بر كاهش اين مشكلات ندارد . حاجي ها علي رغم ممانعت رسمي از سرتراشي در معابر محل اسكان ، باز هم غالباً تمايلي به مراجعه به مراكز سلماني عمومي ندارند . از طرفي خود سعودي ها هم مي دانند كه حدود 5/2 ميليون حاجي كه حداقل

222

نيمي از آنها سر خود را مي تراشند ، نه به 260 صندلي ، بلكه به صدبرابر آن ، يعني 26000 صندلي نياز دارند كه بشود اميدوار بود كه هر صندلي توسط حداقل 50 نفر مورد استفاده قرار گيرد .

شايان ذكر است حلق و يا تقصير طبق عقيده شيعه حتماً بايد در مني صورت بگيرد و درخارج مني كه كشتارگاهها وجود دارند ، حلق و يا تقصير صحيح نيست .

گزارشي ويژه از آشفته بازار سوغاتي ها و خريداران ايراني ^{( 1 )}

براي خيلي ها سفر زيارتي به عربستان و حاجي شدن علاوه بر بهره گيري از فضاي معنوي آن ، فرصتي است براي خريد سوغاتي . اين خريد سوغاتي هم حكايتي دارد عريض و طويل كه در اين مجال نمي گنجد تا تمام جوانب آن را بررسي كنيم .

از لوازم يدكي اتومبيل گرفته تا لوازم صوتي و تصويري و تنقلات و هزار و يك رقم جنس كوچك و بزرگ در سبد خريد زائران ايراني ديده مي شود .

در نگاه اول چند سئوال اساسي به ذهن هر بيننده خطور مي كند : اول اين كه چرا اين قدر حجم خريد ايراني ها بالاست و دوم اين كه مگر تفاوت قيمت هاي ايران و اين جا چقدر است ؟ سوم اين كه سوغاتي تا چه اندازه ؟

در يك نگاه كلي درمي يابيم كه وقتي كسي حاجي مي شود و لياقت سفر به اين سرزمين را پيدا مي كند ، در نگاه عامه مردم سطح توقعات در جنبه هاي مختلف از او بالا مي رود . يكي از جنبه ها كه البته بسيار هم تأثيرگذار است ، اين نكته مهم است كه حاجي لحظه اي توانايي رفتن به اين سفر را دارد كه مستطيع باشد و مستطيع ، يعني كسي كه علاوه بر اداره زندگي خود مي تواند هزينه اين سفر را بدهد . در كشور ما نيز شايد به همين دليل بسيار توقع مي رود كه حاجيان ، هم سوغاتي خوبي به همراه داشته باشند ، هم پس از
آمدن ، وليمه مفصلي را به بازديدكنندگانشان بدهند . به هرحال چه بخواهيم و چه نخواهيم ، اين فرهنگ ناسازگار باعث شده ، كه به خصوص پس از بازگشت به زائر فشاري

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به نقل از صفحه گزارشات نشريه زائر ، شماره 10 .

223

مضاعف بيايد . از اينها كه بگذريم ، باز هم بحث خريد سوغاتي ، اين روزها در مكّه و مدينه بسيار داغ است . آقاياني كه پلاستيك هاي بزرگ را از اين خيابان به آن خيابان مي كشند ؛ خانم هايي كه صداي چانه زدن هايشان در بازار مي پيچد ؛ ماشين هايي كه زائران ما را از اين فروشگاه به آن فروشگاه مي برند ؛ فروشنده هايي كه به زبان فارسي اموالشان را به حراج گذاشته اند و حالا فروشگاه هايي كه نام ايراني براي خودشان انتخاب كرده اند .

بدون قضاوت عجولانه از شما مي خواهم به گفت و گوي ما با چند زائر و فروشنده توجه كنيد شايد از كنار هم گذاشتن اين جواب ها شما هم به نتيجه اي برسيد :

* شما چه چيزي بيشتر خريديد ؟

ـ خانم تهراني : ما فقط سوغاتي مي خريم . . . ناچاريم . . . همه از ما توقع دارند !

ـ آقاي اصفهاني : جنس ها بيشتر چيني اند ، جنس چيني هم كه وضعيتش معلوم است .

ـ زن و شوهر شيرازي : ارزاني يا گراني فرق نمي كند ، بايد سوغاتي بخريم . خيلي ها منتظرند تا ببينند ما چه سوغاتي هايي مي آوريم . . .

* قيمت هاي اجناس مناسب است ؟

ـ خانم تهراني : قيمت ثابتي وجود ندارد ، يك جنس را من در سه جا با قيمت متفاوت ديدم .

ـ آقاي اصفهاني : تنها چيزي كه قيمت ثابتي دارد ، نوشابه هايي است كه با دستگاه كنار خيابان مي فروشند .

ـ خانم تهراني : قيمت وسايل برقي اصلاً حساب و كتاب ندارد . بيشتر وقت ها تا مي بينند ما ايراني هستيم ، قيمتي را مي گويند كه براي آن چانه خور هم گذاشته اند .

ـ آقا و خانم شيرازي : چون جنس ها چيني هستند ، قيمت ها خيلي متفاوت است . اين جا فروشنده ها هرچقدر زورشان برسد پول مي گيرند .

ـ آقاي خوزستاني : من بيشتر خريدهايم را از فروشگاه هاي بزرگ انجام داده ام ، چون فروشگاه هاي بزرگ قيمت ها را زده اند و به هرحال شايد يك نظارتي باشد ، البته

224

جنس آنها هم بهتر است .

* شما چگونه سوغاتي مي خريد ؟

ـ يك روحاني : به نظر من آن چه مستحب است سوغاتي است ، امّا سوغاتي مي تواند يك تسبيح كوچك هم باشد . ما به هر شكلي سوغاتي ببريم ، مردم سطح توقعشان را همان طور تنظيم مي كنند ؛ مثلاً اگر سوغاتي هاي ما گران قيمت باشد ، زمينه مقايسه را با هم ايجاد مي كند ؛ اما اگر سوغاتي هاي ما يك يا چند قلم باشد كه فقط تبرك اين سرزمين را به همراه داشته باشد و سوغاتي هم محسوب شود ، اين بهتر است . اگر زائران سوغاتي هاي خودشان را كم حجم و كم هزينه انتخاب كنند ، مي توانند بيشتر به زيارت بپردازند .

ـ يك خانم معلم : من با همسرم تصميم گرفتيم يك روز در مكّه و يك روز در مدينه وقت جدي بگذاريم و تمام خريدهمايمان را انجام بدهيم . بقيه وقتمان را بيشتر به دنبال زيارت و كسب معرفت از پيامبر ( صلّي الله عليه وآله ) و ائمه بقيع ( عليهم السلام ) باشيم .

ـ يك جوان : من فقط به مغازه هاي 2 ريالي و 3 ريالي مي روم و اجناس ريز مي خرم ، خانه پرِ خريدهايم 15 ريال بوده است .

بد نيست پاي صحبت يك فروشنده افغاني هم بنشينيم كه از آمدن ايراني ها و رونق گرفتن بازار خوشحال بود .

ـ ايراني ها خيلي خوب خريد مي كنند . اگر آنها نباشند كار ما كساد مي شود . خيلي چانه مي زنند ، تخفيف مي خواهند ، ما هم سعي مي كنيم با آنها راه بياييم . بيشتر ايراني ها از ما لباس و پارچه مي خرند ، زائران ساير كشورها اصلاً اهل خريد نيستند ، ولي ايراني ها ماشاءالله وضعشان خوب است . وقتي ايراني ها مي روند ، خيلي ناراحت كننده مي شود .

* راستي خريد كردن و سوغاتي بردن ها آن قدر مهم است كه اين همه براي آن وقت بگذاريم ؟

براي پاسخ به اين سئوال به يكي از كارشناسان اجتماعي و فرهنگي بعثه رهبري مراجعه كردم . آقاي عبدالله رستگار مي گويد :

225

در اين كه گروه زيادي از خويشان و بستگان زائران چشم انتظار آمدن حاجي از سفر و چشم روشني هستند ، شكي نيست . اتفاقاً اين امر ، نشانه گرايش هاي زيباي ديني و مذهبي مردم و جوانان ماست كه با حاجي و سوغاتي هاي مكّه و مدينه به گونه اي ديگر برخورد مي كنند ؛ آن را مقدس و عزيز مي شمارند . بنابراين اصل آن لازم و ضروري است . اگر شادي ها و خوشي هاي ما ، رنگ ديني و مذهبي بگيرد ، خيلي از نابهنجاري هاي اخلاقي و رفتاري كاهش مي يابد .

اما هر كار خوب ، اگر با تدبير و برنامه ريزي با آن برخورد نكنيم ، ممكن است از جهت اصلي منحرف شود و آثار و پيامدهاي پيش بيني نشده اي به همراه داشته باشد . ضرر و زيان زائران به علت ناآشنايي با قيمت ها و كيفيت اجناس از آسيب هاي بسيار محتمل خريدهاي زياد و مكرر در بازارهاي مكّه و مدينه است . تقلب و چندقيمتي بودن اجناس از پديده هاي رايج در سال هاي اخير بوده كه زائران بسياري را متضرر و پشيمان كرده است .

اين كارشناس اجتماعي در پايان چند توصيه مهم را مطرح كرد :

1 . زائراني كه با قيمت كالاها و كيفيت آنها آشنا نيستند ، حتماً پيش از خريد با زائران آشنا و خبره كاروان مشورت يا به همراه آنان براي خريد بروند .

2 . از خريد كالاي گران قيمت و سنگين و حجيم خودداري كنند ؛ چون هم در انتقال و جابه جايي آسيب پذيرند و هم خدمات پس از فروش و گارانتي ندارند و امكان تبديل و تعويض آنان نيز وجود ندارد .

3 . زائران مدينه اول كه قرار است به مكّه مشرف شوند ، تلاش كنند كه بار خود را سنگين و حجيم نكنند . زائران مكّه نيز كه بعد از اعمال به مدينه مي آيند ، سعي كنند با پرهيز از خريدهاي سنگين و حجيم ، بار خود را در سفر سنگين نكنند .

4 . از خريد كالاها و هدايايي كه مشابه آنان با همين قيمت يا كمتر در ايران

226

يافت مي شود ، خودداري شود ؛ زيرا امكان تعويض و خدمات پس از فروش در اين جا بسيار كم است ولي در ايران وجود دارد .

5 . خيلي خوب است مدير كاروان با شناسايي و دعوت از افراد خبره و آشنا به بازار و قيمت ها ، وقتي را در جلسات كاروان به آنان اختصاص دهد كه تجارب و توصيه هاي خود را در خريد كالا ، در اختيار ديگر زائران قرار دهند .

6 . در هرحال ، اصل محوري ، خريد حداقلي در اين جاست كه افزون بر همه منافع گفته شده ، كمكي بزرگ به اقتصاد ملي و در حال رشد كشور است .