بخش 14

253

فصل ششم : در حرم دوست

255

امام خميني ( ره ) :

روحانيون و مديران و مسؤولين محترم كاروانها و حج با توجه به مسؤوليت خطيري كه در اداره و توجيه زائران محترم پذيرفته اند و با در نظر گرفتن شرايط استثنايي كشور جمهوري اسلامي ايران بايد تمام همت و تلاش خود را در برگزاري صحيح و منظم حج به كار گيرند و با سعه صدر و به دور از هرگونه توقع و منتي زائران محترم بيت الله را در آموزش و تعليم مناسك و مسائل حج همراهي نمايند و متناسب با حضور قشرهاي مختلف اعم از بي سواد و با سواد براي آنان برنامه ريزي كنند و از نقش سازنده خود و تأثير بزرگي كه حج براي هميشه در سرنوشت انسان مي گذارد غافل نشوند ، چرا كه در آن فضا و شرايط معنوي همه دلها براي تحول و پذيرفتن حق آماده است .

صحيفه نور ج9 ص238

257

گزارشي از عملكرد سازمان حج و زيارت

سازمان حج و زيارت كه مسؤوليت اجرائي فعاليتهاي حج را به عهده دارد با هماهنگي كامل و زير نظر نماينده مقام معظم رهبري در امر حج خدمات گسترده اي را انجام داده و با برنامه ريزي هاي منظم از چندين ماه قبل از موسم حج در بخش هاي مختلف كار خود را آغاز كرد . در ايام حج نيز با تشكيل ستادهايي در مكّه و مدينه و جدّه به حل مشكلات زائران پرداخت . اينك به شرح فشرده اي از خدمات اين ستادها و واحدهاي مربوط به سازمان قبل از موسم و در ايام موسم مي پردازيم ، لازم به توضيح است به منظور پويايي برنامه هاي اجرائي حج در سال 71 علاوه بر اقدامات مستمر سالانه ، مطالعاتي در جهت اصلاح روشهاي متداول در بخشهاي گوناگون صورت گرفت و نهايه به تصويب رسيد و به مورد اجراء گذاشته شد كه ابتدا به صورت گذرا به عناوين آنها اشاره مي كنيم :

طرحهاي جديد :

طرحهايي كه در حج امسال براي اولين بار به مورد اجراء گذاشته و مجموعاً بسيار مفيد هم واقع شد و بسياري از مشكلات سالهاي گذشته را نيز تعديل كرد به شرح ذيل است :

258

الف ـ بكارگيري كامپيوتر ( رايانه ) در تمام فعاليت ها :

ماشيني كردن اطلاعات و آمار مرتبط با وظايف هر واحد ، باعث سرعت در انتقال اطلاعات و آمار صحيح گرديد و در بسياري از موارد از دوباره كاري پرهيز شد .

ب ـ نحوه جديد توزيع تداركات :

كار توزيع تداركات كه به روش متمركز و انبارداري كامپيوتري صورت مي گرفت به يك شركت سعودي واگذار شد ، صرفنظر از اشكالات جزئي اجرائي كه در طبيعت هر كار جديدي وجود دارد ، طرح موفقي بود .

ج ـ روش كاربُرد رنگها و ساير علائم در واحد امداد :

در تأثير مثبت اين طرح ذكر اين نكته كافي است كه تعداد گمشدگان روز اول در مني از 15000 نفر سال قبل به تعداد حدود 8000 نفر در سال جاري تقليل پيدا كرد .

هـ ـ ذبح قرباني :

پس از اعلام موافقت شوراي محترم استفتاء بعثه مقام معظم رهبري ، در سال جاري به عنوان اولين تجربه تعداد 5000 قرباني با رعايت موازين شرعي به گونه اي عمل گرديد كه گوشت آنها بتواند به مصرف مستمندان مسلمان برسد .

لازم به يادآوري است كه مطالعات مقدماتي براي ذبح به روش فوق در سال آينده به تعداد كل زائران ايراني در حال پيگيري است .

259

عكس

عكس

260

عكس

و ـ رزو بليط برگشت زائران :

در حج سال جاري براي پرهيز از سردرگمي و بي برنامگي زائران و خانواده هاي استقبال كننده ، كار رزرو جا در پروازهاي برگشت ، در ايران صورت گرفت به طوريكه خانواده هاي هر زائر در موقع عزيمت از تاريخ مراجعت وي مطلع بود با اين روش علاوه بر آسودگي فكر زائران و بستگان آنان ، از بيتوته و انتظار طولاني چند شبانه روزي در ايستگاه هاي پروازي خبري نبود .

ز ـ ايجاد دفاتر حسابداري و حسابرسي مديران كاروانها :

با كاربُرد اين روش در سال جاري ، رسيدگي به دفتر مديران يا در مكه

261

معظمه يا در مدينه منوره انجام شد و از اتلاف وقت ستادها و مديران و دوباره كاري جلوگيري به عمل آمد به طوريكه تعداد مراجعان به ستادها به طور چشمگيري كاهش يافت .

منع ورود كالاهاي حجيم :

اعلام منع حمل كالاهاي حجيم و ايستادگي و اصرار بر اجراي دقيق و كامل آن امسال باعث شد كه سفر حج از شكل سفرهاي تجاري خارج شود و ضمن آسودگي زائران و مسؤولان گمرك و هواپيمايي ، دستكم به ميزان روزانه يك پرواز صرفه جويي ارزي گردد .

آمارگيري و گزارش نويسي مديران ( رهتوشه )

براي دستيابي به آمار و اطلاعات دقيق و منسجم براي مطالعه روشهاي گوناگون در اصلاح امور مختلف و انتخاب راه كارهاي جديد ، امسال سؤالات مشتركي از تمام مديران در خصوص كارهاي مختلف از زمان شكل گيري ، حضور در فرودگاه تا لحظه برگشت به ايران تنظيم شد و پاسخهاي مختلف با كامپيوتر جمع آوري گرديد .

اين روش آمارگيري علاوه بر پرهيز از سؤالات تكراري واحدهاي مختلف از مديران ؛ كه همه ساله صورت مي گرفت و غالباً پاسخها نيز قابل جمع بندي نبود ، با ارائه الگوي يكسان ، كامپيوتر اطلاعات داده شده را دسته بندي كرد تا بتوان شركتهاي طرف قرار داد و عوامل اجرائي مرتبط با روشي مطمئن مورد ارزيابي

262

مراحل شكل گيري اوّليه كار

پس از زمانبندي اقدامات مختلف در خصوص فعاليتهاي از پيش تعيين شده :

الف ـ عملكرد حج سال 1370 و انتقادات و پيشنهادات وارد شده مورد بررسي قرار گرفت .

ب ـ كارنامه حج سال 1370 تهيه و منتشر گرديد .

ج ـ برنامه زمانبندي به واحدهاي مختلف جهت اجراء ابلاغ شد .

د ـ سياستها و خط مشي سازمان حج و زيارت براي سال 1371 تعيين و ابلاغ گرديد .

ذيلاً به ضوابط مربوط اشاره مي گردد :

1 ـ تعداد زائران :

تلاشهاي زيادي صورت گرفت تا عدد حجاج افزايش يابد اما كشور سعودي همواره به مذاكرات قبلي با مقامات وزارت خارجه ايران تأكيد مي كرد . سرانجام با موافقت به افزودن 5000 نفر ، تعداد نهايي در حج سال 71 به رقم 118617 نفر رسيد .

2 ـ اولويت سن :

در سال گذشته موافقت شد كليه كسانيكه متولد ( يكهزار و دويست و نود ) و قبل از آن بودند ( علاوه بر زائران مربوط به اولويت هاي آن سال ) به حج مشرف شوند ، هر چند كه اغلب تخت هاي بيمارستاني ، و ديگر خدمات رفاهي و بهداشتي را اين قبيل افراد مسن اشغال مي كنند . با حذف اولويت سني ، افراد مسن به همراه افرادي از خانواده هاي خود كه ثبت نام كرده بودند مشرف شدند تا افراد

263

خانواده حمايت هاي لازم را از آنان در طول سفر بنمايند .

3 ـ ضوابط انتخاب همراه

سازمان به افرادي كه نابينا يا ناشنواي مطلق و يا از يكدست و يا يك پا فلج باشند اجازه داده است تا در صورت تأييد كميسيون پزشكي يكنفر از متقاضياني را كه داراي سند بانكي است و نوبت تشرفش در سالهاي بعد خواهد بود به عنوان همراه در سال جاري معرفي نمايند تا ترتيب اعزام اين افراد نيز داده شود .

4 و 5 ـ شرايط و ضوابط ثبت نام :

پس از توافق هيأت ايراني در تعداد حجاج سال 71 ، ابتدا آمار اولويتهاي تعيين شده از طريق كامپيوتر استخراج و نسبت به صدور كارت دعوت نامه كامپيوتري زائران اقدام و توسط شعبات بانك ملي به زائران داراي اولويت تحويل گرديد .

همچنين با توجه به اينكه در سال گذشته اسناد سه اولويت به لحاظ كاهش زائران ، توسط امور مالي سازمان دريافت گرديده بود نسبت به تأييد مجدد موجودي زائران و ارسال دعوت نامه اين سه اولويت ، كارتهاي كامپيوتري مورد بررسي قرار گرفت و دعوت از آنان از طريق سرپرستان كاروانهايي كه سال گذشته از متقاضيان ثبت نام كرده بودند صورت گرفت .

براساس موافقت شوراي حج ، محدوديت انتقال سند حج برداشته شد و نيز اعزام همسر به عنوان همراه با اولويت براساس تصويبنامه قبلي آن شورا بلامانع اعلام گرديد و اين ، موجب شد اولاً متقاضياني كه خود عازم بودند جهت همسرشان سند خريداري كنند تا همراه ببرند ، ثانياً واحدهاي اين سازمان با تراكم

264

بسيار زياد به لحاظ انتقال اسناد مواجه شوند .

هرچند به محض پايان يافتن مهلت ثبت نام مقدار زيادي از فشار كاسته شد ولي همين مسأله سازمان را با تعدادي زائر ناخواسته مواجه كرد كه به علت محدوديت ظرفيت تعداد زائران اعزامي به عربستان ، ثبت نام آنها ميسّر نبود .

6 ـ تعداد كاروانها :

تعداد كاروانهاي سال جاري و ظرفيت هر يك از آنها با توجه به زائران هر شهر و در نظر گرفتن ظرفيت منازل مكه و مدينه و همچنين ظرفيت اتوبوسها تعيين شد و مجموعاً 818 كاروان بود ، از اين تعداد 402 كاروان مدينه قبل و 316 كاروان مدينه بعد بودند .

7 ـ اجازه منازل :

از ابتداي مرداد ماه سال 1370 كليه پرونده هاي منازل استيجاري همين سال در عربستان سعودي و اظهار نظر مديران كاروان ها و بازرسان توسط همكاران و سازمان حج و زيارت و هيأت هاي اجاره منازل مورد بررسي دقيق قرار گرفت و در نهايت منازل سال گذشته به سه دسته ( الف ـ ب ـ ج ) تقسيم گرديد . منازل دسته ( الف ) آندسته هستند كه از هر نظر مورد تأييد و براي سال 1371 قابل اجاره كردن مي باشند و منازل بند ( ب ) آن دسته اند كه در صورت رفع برخي از اشكالات قابل اجاره كردن هستند و منازل بند ( ج ) آن هايي كه در ليست سياه اجاره منازل قرار دارند و هيأت هاي اجاره منازل ، حق اجاره مجدد آن ها را ندارند . كليه اطلاعات در مورد منازل به كامپيوتر داده شده است و ليستهاي سه گانه مزبور به ترتيب حروف الفبا و ترتيب شماره پرونده و ترتيب شماره سند از كامپيوتر

265

دريافت و به منظور استفاده هيأت ها و اجاره در سال 71 در اختيار آنها قرار داده شد . هيأت هاي اجاره منازل با تهيه كليه مقدمات لازم مانند سنوات گذشته ، آماده سفر در اول ماه رجب بودند كه متأسفانه به علت عدم همكاري عربستان سعودي مسافرت هيأت با بيش از يكماه تأخير انجام شد . امّا عليرغم حضور نمايندگان ساير كشورهاي مسلمان قبل از هيأت ايراني و برخي مشكلات كه مسؤولان عربستان براي اجاره منازل نسبت به سالهاي گذشته ايجاد كرده بودند ، خوشبختانه به ياري خداوند متعال و تلاش بيوقفه همكاران قسمت اوّل اين كار انجام شد . هر چند 90% منازل مورد نياز در مدينه منوره و 65% در مكه مكرمه در مرحله اول به حد نصاب نرسيده بود تا امكان قرعه كشي در تهران ميسر گردد و قرار شد در عربستان بين گروهها و به طريق قرعه تقسيم شود . در مرحله دوم هم سفر هيأت هاي اجاره منازل با كم لطفي سفارت عربستان سعودي با يك هفته تأخير يعني به تاريخ 5/2/71 موكول شد كه از طريق سوريه عزيمت كردند .

8 ـ تداركات موادّ غذائي :

در سالهاي گذشته ، گروهي متجاوز از 120 نفر به منظور تهيه و توزيع مواد غذائي زائران به عربستان اعزام مي گرديد ، عليرغم تلاشهاي فراوان اين برادران به علّت عدم هماهنگي و عدم تخصص گروههاي اعزامي ، مشكلات عديده اي در پي داشت . بنابراين ترتيبي اتخاذ گرديد كه با اعزام حداقل نيرو برنامه تهيه و توزيع مواد غذائي زائران با كيفيت بهتري تأمين گردد ، به همين منظور در سال جاري براي اولين بار امر تهيه و توزيع 33 قلم از كالاهاي غذائي و مصرفي زائران با عقد قراردادي به عهده يك شركت سعودي گذاشته بد و شركت مذكور تعهد كرد كه اين 33 قلم كالا را طبق برنامه پيش بيني شده در مكه و مدينه بين مديران كاروانها

266

توزيع نمايد ، علاوه بر اقلام مذكور به مديران كاروانها اجازه داده شد كه 10 قلم كالاي ديگر را خود از ايران خريداري و به عربستان حمل نمايند .

9 ـ تهيه پتو :

با توجه به غير بهداشتي شدن وسائل خواب زائران از قبيل تشك ، بالش ، ملحفه و پتو در دوران حج و نياز به تعويض اينگونه وسائل توسط سازمان پس از بررسيهاي لازم و مشورت با افراد صاحب نظر تصميم گرفته شد كه به جاي تشك براي هر زائر يك تخته پتو و همچنين يك عدد بالش دو عدد رو بالشي تهيه گردد ، براي خريد پتو و بالش بازارهاي ايران و عربستان مورد بررسي قرار گرفت و نمونه هاي مختلفي از عربستان و كارخانجات مختلف داخلي بررسي و در نهايت تصميم گرفته شد پتو از شركت طوس مشهد كه هم از نظر جنس مرغوب بود و هم توانايي توليد 120000 تخته پتو را در مدت زمان كوتاه داشت ؛ خريداري گردد .

به هريك از زائران يك عدد ساك دستي اهداء شد كه تعدادي از اين ساكها از كارگاههاي توليدي وابسته به سازمان اوقاف و امور خيريه و تعدادي نيز از كشور سوريه ( كه از كيفيت بهتري نسبت به ساكهاي داخلي برخوردار و قيمت آن هم ارزانتر بود ) خريداري شد .

براي راهنمايي زائران در مكه ، مدينه ، عرفات و مني تابلوهاي پارچه اي بزرگ و كوچك و همچنين پرچم جمهوري اسلامي ايران از شركت بافت آزادي تهيه گرديد و بين مديران گروه ها در سراسر ايران توزيع شد . براي خواهران آرمهاي مخوصي كه حاوي شماره كد استان و ساير مشخصات كاروان بود تهيه و جهت الصاق به چادر آنها تحويل مسؤولان كاروان شد .

براي كليه زائران كارت شناسايي با دو زبان فارسي و عربي همراه با جلد

267

پلاستيكي قابل نصب بر روي سينه تهيه و بين مديران كاروان ها توزيع گرديد ، ضمناً براي هر يك از اعضاء ستادها دو عدد شلوار و دو عدد پيراهن فرم جهت استفاده در ساعات كار تهيه شد .

10 ـ مسائل بهداشتي و درماني :

به منظور انجام معاينات پزشكي زائران و تزريق واكسن مننژيت به شماري از زائران و خدمه كاروانها ، دفترچه هاي بهداشتي چاپ و با هماهنگي وزارت بهداشت و درمان بين درمانگاههاي معاينه كننده زائران در سراسر ايران توزيع گرديد . كار معاينات پزشكي زائران در همه استانها به طور همزمان و در مدت حدود 20 روز انجام گرفت ، تا از تشرف افرادي كه استطاعت بدني مسافرت به عربستان را ندارند جلوگيري به عمل آيد .

براي ارائه خدمات بهداشتي و درماني به زائران ، مقدمات انتخاب و اعزام 741 نفر كادر پزشكي توسط هيأت پزشكي حج فراهم گرديد و همچنين حدود يكصد تُن دارو و تجهيزات پزشكي از چندين ماه قبل به تدريج بسته بندي و جهت تجهيز بيمارستان و درمانگاههاي پيش بني شده در مكه ، مدينه ، عرفات و مني به عربستان حمل گرديد .

11 ـ ستادها :

در سال جاري به لحاظ تعديل نيروي انساني ستادها ، تغييراتي در چارت تشكيلاتي آنها داده شد تا با كاهش تعداد افراد بتوان از حداكثر زمان و توان اعضاء استفاده كرد و از تداخل و وظائف در برخي از واحدها كه در سالهاي قبل مشاهده شده بود ، جلوگيري بعمل آيد و واحدهاي هم عرض حذف گرديد و برخي از واحدها

268

كه نياز به تمركز و كنترل بيشتر ستاد داشت در جايگاههاي اصلي خود قرار داده شد . به دنبال اين اقدامات ، در جلساتي مستمر ، چارت تشكيلاتي جديدي براي ستادهاي اجرائي حج در مكه ، مدينه و جده به طور جداگانه تنظيم و تدوين شد و بر اساس همين چارت شرح وظائف جديدي نوشته شد كه در آن نظر رؤسا و معاونان هر ستاد با توجه به تجربيات گذشته اعمال گرديد .

12 ـ كنگره كارگزاران حجّ :

همه ساله كنگره عظيم حج با شركت كليه كارگزاران اجرائي حج برگزار مي گردد كه شوراي سياست گذاري حج و زيارت ، تاريخ دقيق آنرا مشخص مي كند ، اين كنگره معمولاً دو روزه است و بعد از روز دوم با مقام معظم رهبري ملاقات مي كنند . امسال كنگره در محل حرم مطهر حضرت امام خميني رضوان الله تعالي عليه ، برگزار گرديد و در پايان نيز با مقام معظم رهبري ملاقات شد ، اين كنگره شامل روحانيان و معين هاي روحاني ، بازرسان اعضاء بعثه ، زبان دانان ، مديران كاروانهاي حج سراسر كشور ، اعضاء هيأت پزشكي حج ، مسؤولان اجرائي سازمان حج و زيارت ، مديران كل اوقاف و امور خيريه استانها ، اعضاء ستادهاي حج ، شخصيت هاي مختلف كشور و ساير مدعوان است كه حدود 6000 نفر مي شوند . به منظور تبيين وظائف و مسئوليتها در اين كنگره كميسيونهاي مختلفي تشكيل مي شود كه هر يك برحسب مورد ، مسائل مربوط را مورد بحث و بررسي قرار مي دهند ، شوراي اجرائي برگزاري كنگره حج ضمن تشكيل جلساتي ، خط مشي هاي كلي آن را مشخص مي كند . در مورد مسائل تداركاتي كنگره نيز چندين جلسه با شركت حداقل 25 نفر از مسؤولان مختلف اجرائي كنگره تشكيل مي شود . شرح وظائف هر يك از افراد مشخص و تقسيم كار به دقّت انجام

269

مي گيرد . امسال اعضاء ستادها دوشنبه 14 و 15/2/71 ، و مجموعه شركت كنندگان در كنگره به علاوه اعضاء محترم بعثه مقام معظم رهبري و ساير شخصيت ها در روز پانزدهم ارديبهشت 71 در كنگره شركت كردند .

13 ـ بررسي عملكرد مديران :

همه ساله تعدادي از كاركنان سازمان به عنوان اعضاء هيأت بدوي گزينش مديران انتخاب مي گردند ، هيأت مذكور بعد از پايان مراسم حج ، دفاتر گزارش و عملكرد مديران را تحويل مي گيرد و ضمن بررسي عملكرد آنان نقاط ضعف و قوت آنان را مي سنجد و ضمن ارزشيابي آنان ، اگر گزارشهاي ديگري هم برسد ، واحد رسيدگي به شكايات نتيجه تحقيقات و نظرهاي بازرسان را ارائه مي كند ، سپس پرونده مديران به هيأت گزينش مديران ارسال مي گردد . در اين هيأت نظر هيأت بدوي مجدداً مورد بررسي قرار مي گيرد . در صورتيكه جمع بنديهاي هيأت گزينش نيز به همان نتيجه رسيد ، نظر را تأييد مي كند وگر نه مجدداً بررسي عميق تري انجام مي دهد و گاهي بنا بر ضرورت ، خود مديران را براي اداء توضيحات به محلّ هيأت فرا مي خواند و نهايه پرونده با حضور شخص ذينفع مورد بررسي قرار مي گيرد در سال جاري نيز به همين ترتيب عمل گرديد .

14 ـ امداد گشمدگان :

يكي از مسائل مهم خدمت به زائران ، موضوع ارائه خدمات به زائران گمشده در سطح شهرهاي مكه و مدينه و مني و عرفات در ايام تشريق است . اين وظيفه به عهده برادران امدادگر و اهم وظائف واحد امداد به شرح زير است :

اهم وظائف :

270

1 ـ شناسايي محل اسكان كلّيه كاروانهاي حجاج ايراني در شهرهاي مكه و مدينه

2 ـ دادن آدرس واحدهاي امداد به كليه كاروانها .

3 ـ راهنمايي و هدايت حجاج گمشده به كاروان خود ( بديهي است در صورتيكه پس از تجسس كافي ، كاروان شخص گمشده معلوم نگرديد ، امدادگران حج مي توانند او را موقّتاً به يكي ديگر از كاروانهاي حجاج ايراني بسپارند و بلافاصله مراتب را به ستاد حج اعلام نمايند ) .

4 ـ تشكيل واحد امداد در عرفات و مني : علاوه برگشتهاي سيار در خيابانهاي محل اسكان زائران ايراني و مراكز پرجمعيت مانند قربانگاه و جمرات ، در كنار هر يك از مطوفان زائران ايراني ، واحد امداد تشكيل خواهد شد .

پوشيدن لباس فرم و بستن دستمال گردن در موقع انجام وظيفه براي كليه امدادگران اجباري است .

5 ـ كليه امدادگراني كه سالهاي قبل مشرف شده اند بايد تعهد بسپارند كه حج را انجام ندهند و به عمره مفرده اكتفا نمايند تا بتوانند قبل از ورود حجاج به عرفات بروند .

6 ـ امدادگران بايد چند روز قبل از روز عرفه در مني و عرفات به شناسايي دقيق محل بپردازند و پس از ديدن آموزشهاي ضرور ، تمرينهاي لازم را انجام دهند تا نسبت به انجام وظائف خود تسلط كامل پيدا كنند .

7 ـ كليه امدادگران بايد ضمن انجام وظائف ، همواره خداوند بزرگ را شاهد و ناظر حال خود دانسته و از مقررات و دستورهاي سازمان به هيچ وجه عدول ننمايند و بر طبق ساعات و اوقاتي كه براي آنان تعيين شده به خدمت اشتغال ورزند و به طور كلي اعتقاد آنها به اين نكته معطوف باشد كه انجام وظيفه امدادگري و خدمت به زائران بر ساير امور آنان مقدم است .

271

8 ـ كليه مسؤولان دفاتر امداد موظفند در جلسه هايي كه از سوي سرپرست ستاد حج تشكيل مي شود شركت نمايند .

9 ـ گروه امداد موظف است براي هر يك از مديران گروه كارت ارزشيابي تهيه نمايد و در طول سفر ضمن تهيه آمار گمشدگان هر كاروان ، نظر خود را در مورد نحوه برخورد و احساس مسؤوليت مديران كاروان در قبال زائران گمشده خود و يا ساير گروهها ، در آن كارت منعكس كند و در پايان كار به مسؤولان مربوط در مكه و يا مدينه تحويل دهد .

15 ـ استفاده از خدمات مطوّفان در مني و عرفات

از جمله اقدامات هيأت اعزامي به عربستان در سال جاري انجام مذاكره با مسؤولان مؤسسّه مطوفان حجاج ايراني بود . در اين زمينه نتايج خوبي بدست آمد از جمله :

الف ـ مفروش كردن خيمه هاي كاروانها در عرفات و مني به طور مجزا .

ب ـ تحويل كلمن آب به كاروانها به ازاي هر 20 نفر زائر 1 عدد .

ج ـ تحويل يخ به كاروانها در عرفات و مني به ازاي هر 10 نفر يك قالب يخ 22 كيلويي در هر روز .

هـ ـ تخصيص يك چادر مجهز به كولر در هر مكتب براي امداد گمشدگان ( مجموعاً 16 مكتب ) در مني .

ز ـ تخصيص دو دفتر كار در نزديك حرم در مكه معظمه به واحد امداد گمشدگان .

ح ـ تحويل چند دستگاه ماشين جهت نقل و انتقال زائران گمشده .

272

16 ـ برنامه ريزي پروازها :

پروازهاي حجاج مجموعاً از شش ايستگاه پرواز تهران ، شيراز ، مشهد ، اصفهان ، تبريز و كرمان انجام شد . عوامل ستادي و خدمه پيش پرواز كاروانها از تاريخ 21/2/71 به جده عزيمت كردند . پروازهاي زائران مدينه قبل از روز 26/2/71 آغاز و تا روز 4/3/71 ادامه داشت و زائران مدينه بعد از 5/3/71 آغاز و تا روز پايان پروازها يعني 15/3/71 ادامه پيدا كرد .

17 ـ كامپيوتر :

در سال جاري با استفاده از خدمات كامپيوتري و ثبت مشخصات زائران و عوامل كاروانها شامل عوامل سن ، جنس ، شغل ، آشنايي به زبان خارجي و ساير اطلاعات مورد لزوم توانستيم اين كارها را انجام دهيم :

الف ـ صدور كارت كامپيوتري اولويتهاي 31 الي 40 و زائران باقيمانده اوليتهاي 31 .

ب ـ ثبت مشخصات منازل در مكه و مدنيه .

ج ـ ثبت مشخصات روحانيان .

د ـ ثبت مشخصات اعضاء ستادها .

هـ ـ ثبت دفتر كل و معين اداره مالي .

و ـ تهيه ميانگين سرانه هزينه مديران كاروانها .

ز ـ ثبت مشخصات زائران سوريه .

ح ـ ثبت مشخصات زائران عمره جديد .

ط ـ تهيه ليستهاي مالي مديران كاروانها با توضيحات شناسنامه اي و شغلي و تحصيلات .

273

ي ـ ثبت مشخصات فردي مديران .

ك ـ ثبت مشخصات فردي خدمه .

ل ـ ثبت مشخصات فردي پزشكان .

م ـ برنامه ريزي جهت ثبت مشخصات دارويي .

ن ـ برنامه ريزي جهت ثبت مشخصات تجهيزات پزشكي .

س ـ تهيه ليست پيش پرداخت 800000 ريالي به مديران جهت پيش پرداخت اثاثيه .

ع ـ تهيه ليست اقساط پرداخت ريالي به مديران كاروانها .

تعداد كل آمار زائران و عوامل اجرائي :

همان طور كه در بخش اقدامات اوليه ذكر شد ، طي مذاكرات مستمري كه با مسؤولان عربستان صورت گرفت با افزايش 5000 نفر به زائران سال 71 موافقت شد و با اين ترتيب مجموعاً 118617 نفر زائر و عوامل اجرائي حج در فاصله زماني 26/2/71 لغايت 15/3/71 از 6 ايستگاه با 352 پرواز به مقصد جده ، عزيمت نمودند . اين تعداد زائر در قالب 817 كاروان 100 ، 120 ، 140 ، 160 نفره قرار گرفتند .

از تعداد 817 كاروان ، 402 كاروان مدينه قبل و 415 كاروان مدينه بعد بوده اند . از كل تعداد زائران 49479 نفر زائر زن بودند كه نسبت در صد مردان 2/53 و زنان 8/46 درصد بود .

ميانگين سني زائران بين 40 تا 60 سال بود و حدود نيمي از زائران حج سال جاري بيسواد بودند . اين نقيصه همه ساله مشكلات زيادي براي سازمان حج و زيارت در زمينه توجيه ، هدايت و ارائه خدمات سريعتر ايجاد مي نمايد .

274

حمل و نقل :

با جمع آوري آمار و معلوم شدن تعداد زائر هر شهرستان ، سهميه فرودگاههاي كشور مشخص شد و به ترتيب زير اعزام شدند :

59339 نفر زائران شهرستانهاي تهران ، قم ، اراك ، سمنان ، كردستان ، كرمانشاه ، مازندران ، همدان ، گيلان از طريق فرودگاه تهران .

17969 نفر زائران شهرستانهاي مشهد ، زاهدان از طريق فرودگاه مشهد .

16007 نفر زائران شهرستانهاي اصفهان ، شهركرد و كاشان از طريق فرودگاه اصفهان .

15228 نفر از شهرستانهاي شيراز ، اهواز ، بوشهر ، بندرعباس و ياسوج از طريق فرودگاه شيراز .

6568 نفر از زائران شهرستانهاي تبريز و اروميه از طريق فرودگاه تبريز .

3447 نفر از زائران شهرستان كرمان از طريق فرودگاه كرمان .

3000 نفر از آمار فوق كه شامل خدمه و مسوؤلان و كاركنان ستادها بودند با پيش پروازها اعزام شده بودند .

حمل و نقل زميني در عربستان

در كار عمده و فعاليت چشم گير در ابتداي ورود زائران به فرودگاه جده صورت گرفت :

1 ـ ايجاد امكانات براي استراحت موقت و پذيرايي از زائران تا مرحله اعزام زميني آنها .

2 ـ انتقال زائران به اتوبوس براساس نظم و تعليمات از پيش تعيين شده با در نظر گرفتن تفكيك اتوبوسها براي زائران مرد و زن .

275

در اين بخش برادران با تلاشي بيوقفه و علي رقم محدوديتي كه سعودي ها در خصوص عدم تحويل گذرنامه ها قائل شده بودند ، موفق بودند .

آمار حجاج ايراني از مكه به مدينه منوره با اتوبوس 59198 نفر و به جده 56100 نفر رود كه ضمن عقد قرار داد با شركت هاي حمل و نقل اين مهم به انجام رسيد و نحوه خدمت اين شركتها توسط فرمهاي « رهتوشه » كنترل و دسته بندي گرديد .

تشكيلات و سازمان دادن

آنچه كه اين فعاليتها را ميسر مي ساخت نظام و تشكيلاتي بود كه از قبل پيش بيني شده بود . نيروي انساني متخصص و غير متخصص بر اساس نوع فعاليتها و خدماتي كه بايستي ارائه مي گرديد در جاي خود گمارده شد . اين نيروي انساني خورد خدماتي مي طلبيد ؛ بنابراين خدمات پشتيباني در ستاد شهر جده مسؤوليت اين كار را به عهده گرفت تا نيروي انساني بتواند وظائف خود را درست و به موقع انجام دهد . تقسيم كار و وظائف با آموزش لازم صورت گرفته بود به طوريكه آمادگي پذيرش شبانه روز 6500 نفر زائر در جده فراهم شد .

اما با اختلافي كه در امر صدور كارت تردد به فرودگاه و اعمال محدوديت و كنترلي كه از طرف سعودي در فرودگاه جده ايجاد مي شد ، همه تلاشها و برنامه ريزيها در هم مي ريخت ، گروههايي از كاركنان مجبور شدند حداقل يك هفته متوالي شبانه روز در فرودگاه جده كار كنند ، استراحت آنان سلب شد ، خستگي مفرط بر آنان غلبه كرد و نظمي را كه از قبل پيش بيني شده بود به هم ريخت . اما اين محدوديت و اشكال ، به زائر و خدماتي كه بايستي به زائران داده مي شد ، انتقال نيافت تا اينكه با تلاش و پيگيري رياست سازمان و كشاندن مشكل به سطح وزير

276

حج عربستان سعودي محدوديت صدور كارت تردد از ميان رفت .

وقفه در صدور ويزا

در روزهاي آخر عمليات اعزام ، وقفه چند روزه اي در صدور ويزا توسط سفارت عربستان رخ داد كه شامل كاروانهاي ميهمان جمهوري اسلامي و آزادگان شد .

اين وقفه باعث شد كاروانها ميهمان و آزادگان كه جايگاه خاصي در حج داشتند ، دچار مشكل و بي برنامگي و تحمّل زحمات زياد شوند . سفارت عربستان بعد از تلاش وسيع ديپلماتيك و پيگيري مقامات مسؤول صدور ويزا را براي باقيمانده متقاضيان از سر گرفت و اينكار چون در روزها و ساعت نهايي عمليات رخ داد زحمات و هماهنگي بيشتري مي طلبيد .

زائران با گذرنامه بين المللي

عليرغم تمهيداتي كه براي يكپارچه كردن متقاضيان حج صورت گرفته است متأسفانه امسال نيز با دادن ويزا به گذرنامه هاي بين المللي ، سيل تقاضا به سوي سازمان روان شد . اين زائران از راههاي گوناگون از كشور خارج مي شدند و چون پرواز مستقيم به جده وجود نداشت تعداد زيادي از آنان به علت محدود بودن جا ، در شركتهاي هواپيمايي بين المللي ، در مسير جده ، به سازمان حج و زيارت روي آوردند تا بتوانند از مسير مستقيم تهران ـ جده استفاده كنند . فشاري كه اين گروه 400 نفري بر سازمان وارد آوردند سنگين تر از مجموعه عمليات برنامه ريزي شده بود .

277

تعليمات حج دولت عربستان سعودي

الزام به اجراي تعليمات حج عربستان سعودي مخصوصاً در دريافت گذرنامه هاي زائران از آغاز سوار شدن به اتوبوس در جده ، ستاد حمل و نقل را نسبت به برنامه بازگشت آنان دچار اضطراب و نگراني كرد و اين نگراني به دليل آشنايي با عملكرد مسؤولان و كارگزاران سعودي ، بي جهت نبود . تجربه و سابقه كار نشان مي داد كه بازگشت حجاج از مكه به جده با اين شيوه دريافت گذرنامه ، بزرگترين مشكل را در حمل و نقل به وجود مي آورد . پيچيدگي و سيستم تقسيم كار و دريافت گذرنامه در جايگاههاي مختلف تازه كار و ناشي بودن برخي مأموران سعودي در استفاده از كامپيوتر و نا آشنايي سازمان با شيوه جديد ، در هفته اول بازگشت ، اختلال و مشقت آفريد به طوريكه تمام مسؤولان و دست اندركاران حج از اين مشكل آگاه شدند و اگر به موقع ، تلاش لازم در رفع موانع صورت نمي گرفت بازگشت حجاج دچار مخمصه ها و گرفتاريهايي مي شد كه سال قبل با آن روبرو بود .

هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران و مسأله حج

امسال نيز چون سال گذشته ، هواپيمايي با اقدامات گسترده وسيله انتقال به موقع حجاج ايراني را به جده فراهم كرد . ترمينالي به حجاج اختصاص و در شكل منظمي ترتيب انتقال آنها داده شد .

اقدام سازمان تبليغات اسلامي مستقر در فرودگاه جالب بود :

جاي جاي با تراكتها و پلاكاردهاي مناسب آذين بندي شده بود و از همان آغاز سفر ، زائر فضاي حج را حس مي كرد .

برخي از اين شعارهاي را با هم مي خوانيم :

278

حج تقويت اسلام و ايمان است .

حج آرامش دلهاست .

حج يك بسيج توحيدي است .

حج وسيله آزمايش است .

چند دستگاه تلويزيون در سالن فرودگاه تهران اقدام به پخش اسلادهايي از اماكن اسلامي مكه و مدنيه مي كرد . فروشگاه كتابي نيز در اين سالن وجود داشت كه كتابهاي مربوط به اماكن و ادعيه و زيارت را به حجاج عرضه مي كرد .

مشكل تأخير در پروازها بسيار كم بود . آمار دقيق تعداد پروازها از فرودگاه هاي كشور و ميزان تأخير آن ها به شرح زير است :

از تهران 59339 نفر با 165 پرواز با متوسط تأخير 19 دقيقه

از مشهد 17969 نفر با 41 پرواز با متوسط تأخير 46 دقيقه

از اصفهان 16007 نفر با 41 پرواز با متوسط تأخير 9 دقيقه

از شيراز 15228 نفر با 55 پرواز با متوسط تأخير 1 دقيقه

از تبريز 6568 نفر با 33 پرواز با متوسط تأخير 1 دقيقه

از كرمان 3447 نفر با 17 پرواز با متوسط تأخير 1 دقيقه

جمع كل 118558 نفر زائر با 352 پرواز و متوسط تأخير 24 دقيقه

در بازگشت ، معدل تأخير به 14 دقيقه رسيد كه نشان دهنده هماهنگي كامل دراعزام حجاج از مكه و مدينه به جده بود . اين معدل تأخير در عرف هواپيمايي و در چنين عمليات فشرده ، قابل چشم پوشي است .

279

امداد شدگان

نگاهي گذرا به آمار سِنّي و ميزان سواد زائران اهميت واحد امداد و گمشدگان را در موسم حج روشن مي سازد . حضور برادران امدادگر احساس امنيت و اطمينان خاطر را به زائران عزيز القاء مي كرد و خدمات شايسته اي نيز در اين خصوص از جانب اين برادران ارائه گرديد .

برادران امدادگر در حج سالجاري 94 نفر بودند . اينان ضمن گذراندن آموزشهاي لازم در تهران و انجام تمرين هاي مختلف در ايران و عربستان ، مقدمات كار از قبيل تهيه بالن ، علائم رنگي ، برچسب هاي مختلف شناسايي كاروانها و تهيه و نصب تابلوهاي راهنما را انجام دادند .

امسال براي تسهيل در امر شناسايي زائران گمشده ، خدمات كامپيوتري به صورت 24 ساعته ارائه مي گرديد و براي راهنمايي زائران در روز برائت از مشركات در وضعيت عادي ، غير عادي و اضطراري از قبل برنامه ريزي و آمادگي كامل ايجاد شده بود .

در حج سال 71 براي تعمير و راه اندازي خودروهاي امداد ، مبلغ 9400 ريال سعودي و براي تأمين سوخت خودروها ، مبلغ 987 ريال سعودي در قبال 22000 كيلومتر مسافت پيموده شده پرداخت گرديد . اين آمار خود نشان دهنده وسعت عمل برادران امداد مي باشد .

به طور كلي جمع هزينه ها در اين بخش ( با خريدهاي سرمايه اي ) بالغ بر 70000 ريال سعودي است .

در ايام تشريق واحد امداد گمگشتگان با در اختيار داشتن يك دستگاه كامپيوتر و ياري گرفتن از ساير پرسنل ستاد مكه مكرمه ، مدينه منوره و جده كه در مني و عرفات حضور داشتند ، كار راهنمايي و هدايت زائران گمشده را به

280

عهده داشت . خستگي كيلومترها راهپيمايي و گرماي طاقت فرسا گمشدگان را اكثراً بسيار بي حوصله ، زودرنج و دل نازك كرده بود و توان حركت كمتري نيز داشتند . شماري از اين زائران نام و نام خانوادگي خود را نيز به درستي نمي دانستند و بيشتر نام مشهور و مستعار خود را بيان مي كردند و نه نام شناسنامه اي كه در كامپيوتر آمده بود .

آمار گمشدگان در اين ايام به تفكيك استانها به شرح ذيل است :

استانها :

1 ـ اصفهان و كاشان 2510 نفر گمشده

2 ـ باختران ـ بوشهر ـ سمنان ـ فارس ـ كرمان ـ لرستان ـ مركزي و همدان 2320 نفر گمشده

3 ـ ايلام ـ خوزستان ـ گيلان ـ مازندران 1900 نفر گمشده

4 ـ آذربايجان غربي و شرقي و خراسان 1838 نفر گمشده

5 ـ تهران ـ سيستان و بلوچستان ـ كردستان 2288 نفر گمشده

6 ـ چهارمحال و بختياري ـ يزد 1353 نفر گمشده

جمع 12209 نفر گمشده

ترتيب ايام :

دهم ذيحجة 8000 نفر

يازدهم 3000 نفر

دوازدهم 1209 نفر

جمع 12209 نفر

281

جمع كل گمشدگاني كه توسط واحد امداد در حج سال 71 هدايت شد ، 29749 نفر مي باشد . از اين تعداد 12209 نفر مربوط به ايام تشريق و 17540 نفر مربوط به ايام قبل و بعد از تشريق است .

اسكان در مني و عرفات :

اين واحد پس از دريافت آخرين آمار حجاج هر كاروان به تفكيك مرد ، زن و خدمه ، روشهاي مختلف اسكان آنان را براي استفاده هر چه مطلوبتر از اراضي محدود در مني و عرفات به وسيله كامپيوتر نمونه سازي و پس از مساحي مجدد ، اراضي را به 15 مكتب تقسيم كردند . در اين تقسيم بندي براي 24 كاروان ويژه مانند كاروان همسران شهدا ـ افاغنه ـ مجلس اعلاء ـ جمهوري هاي مسلمان نشين ، هواپيمايي و . . . تعداد 502 خيمه ويژه اختصاص داده شد .

برادران اين واحد با برنامه ريزي ، هدايت و كنترل عمليات تخصيص و تقسيم اتوبوسهاي حمل و نقل زائران در ايام تشريق و برپايي چادرها و بخش ستاد در مني و عرفات ، انصافاً كار طاقت فرسايي را به انجام رساندند .

در سال جاري اين واحد براي تسهيل در شناسايي موقعيت هاي مختلف مكاتب و خيام و راههاي دسترسي به آنها با نقشه برداري و تهيه و تكثير موقعيت كاروانها ؛ هدايت مجموع كاروانها و زائران و عوامل خدماتي را سرعت خاصي بخشيده بود .

واحد خدمات و رفاه :

كار اين واحد ارائه خدمات مختلف به زائران محترم اعم از تداركات ، تهيه مسكن ، و ارائه خدمات رفاهي از قبيل خدمات پزشكي ، پست و مخابرات و خدمات

282

مربوط به امور خارجه و اشياء گمشده بود .

واحد تداركات :

براي تأمين تداركات در سال جاري ، كار توزيع تداركات كاروانها با عقد قراردادي ، به شركت المنصيف كه يك شركت سعودي است ، واگذار شد . اين شركت به صورت متمركز كار توزيع تداركات را با روش انبارداري و كنترل ورود و خروج جنس با كامپيوتر ، با كيفيّت مطلوب به انجام رساند .

واحد مسكن :

با توجه به مشكلات بي شماري كه دولت عربستان بر سر راه هيأت اجاره مسكن ايجاد كرده بود و قبلاً اشاره كوتاهي به آن شد ؛ واحد مسكن با تلاش بسيار توانست در بازار رقابت مسكن در موسم حج ، به نسبت بسياري از زائران كشورهاي ديگر موفق تر باشد .

جز كاروانهاي ويژه ، كار واگذاري مسكن به كاروانهاي حج سال 71 به صورت قرعه كشي انجام شد .

اين هيأت موفق شد براي 296 كاروان 100 نفره ، 96 كاروان 120 نفره ، 208 كاروان 140 نفره ، 211 كاروان 160 نفره و 7 كاروان ستادي جمعاً 818 مسكن تهيه نمايد .

در حج 71 تعداد كل زائران 105763 نفر و كل مبلغ اجاره پرداخت شده 102509474 ريال سعودي بود . از اين مبلغ 63684474 ريال سعودي در قبال 570 سند اجاره مسكن در مكه مكرمه و مبلغ 38825000 ريال سعودي در قبال 266 سند از بابت اجاره مسكن در مدينه منوره ، پرداخت شده است . به اين ترتيب

283

اجاره مسكن سرانه هر زائر در مكه 603 ريال سعودي و در مدينه 368 ريال سعودي بوده است .

هيأت پزشكي :

براي ارائه خدمات پزشكي هيأت پزشكي درمانگاهها و بيمارستانهاي خود را در عربستان تجهيز كرد ، 100 تن دارو قبلاً به عربستان فرستاده شده بود . اين هيأت به منظور خدمت ، منظم و فعال ، اقدام به تأسيس يك بيمارستان
عكس
يكصد تختخوابي و 56 درمانگاه در مدينه و يك بيمارستان 150 تختخوابي و 7 درمانگاه در مكه و يك بيمارستان ويژه و چند درمانگاه ، در عرفات و مني كرده بود .

284

عكس

بر اساس آخرين گزارش در تاريخ 12/4/71 تعداد 207677 نفر به صورت سرپايي ، حسب مورد ، توسط پزشكان متخصص عمومي مورد معاينه قرار گرفتند و تعدد 3815 نفر به صورت اورژانس يا عادي در بخشهاي مختلف بستري و 251 نفر براي مداواي دندان به دندانپزشكي مراجعه داشتند و تعداد بيماراني كه مورد آزمايش هاي مختلف پزشكي قرار گرفتند 16907 نفر و بيماران محتاج به راديوگرافي 3563 نفر و بيماران مليتهاي خاريجي مراجعه كننده 16487 نفر بوده اند . بيماران انتقال يافته به ايران 83 نفر و بيماران فوت شده در مراسم امسال 96 نفر بودند .

285

شعبه هاي واحد كامپيوتر :

واحد كامپيوتر با ايجاد شعبه در ستادهاي جده و مدينه و در واحدهايي مانند امداد ؛ كار آمارگيري و دسته بندي اطلاعات و دسترسي به آمار و ارقام مطمئن و صحيح را تسهيل كرد . با توجه به اولين سال فعاليت اين واحد در ارائه خدمات مختلف ، تأثير خدمات آن ، در تمام فعاليتها مشهود بود . يكي از خدمات ارزنده اين واحد ( علاوه بر خدمات ياد شده ) ارائه نمودارها و جدول هاي آماري از موضوعات مختلف و همچنين دسته بندي و ارائه آمار از سؤالات « رهتوشه » بود . با اين ترتيب كار ارزيابي و كنترل فعاليت هاي مختلف تسهيل يافت و مطمئن گرديد .

پشتيباني و خدمات :

هر فعاليت مستمر و منظمي به خدمات پشتيباني مناسبي نياز دارد . واحدهاي پيشتيباني در ايام حج سال هفتاد و يك ، امور عمومي ، روابط عمومي ، امور اداري ، مترجمان ، امور نقليه ، تلفنخانه ، واحد تعميرات اتومبيل و فريزر ؛ واحدهاي پشتيباني و خدمات بودند .

الف ـ امور عمومي كار تجهيز ستادها ، اسكان اعضاء ستادها و برنامه ريزي را براي حضور زنجيره اي و گردشي آن ها در مكه و مدينه ، به عهده داشت . نيز خدمات اداري از قبيل : صادر و وارد كردن و ماشين كردن نامه ها ، ترجمه مطالب مورد نياز و ارائه خدمات ترابري درون شهري و تجهيز و ارائه خدمات مخابراتي ، همچنين واحد تعميركاران ؛ از زيرمجموعه هاي امو عمومي بود . تعميركاران متشكل از 9 نفر بودند و با سرويس كامل 94 دستگاه اتومبيل و تعمير كامل گيربكس و كلاچ 8 دستگاه خودرو بازديد برق و شارژ گاز كولر 40 دستگاه و صافكاري و

286

نقاشي 20 دستگاه و تعمير موتور 4 دستگاه و تعمير اساسي يكدستگاه تويوتا و تعويض موتور يكدستگاه ميني بوس و انجام تعميرات جزئي ديگر ، خدمات مناسبي ارائه دادند . واحد تعميرات يخچال و فريزر هم 207 دستگاه فريزر و يكدستگاه يخچال و 27 دستگاه چرخ گوشت و غيره را تعمير و همچنين 81 دستگاه فريزر و 17 دستگاه چرخ گوشت را مورد بازديد فني قرار داد .

ب ـ واحد روابط عمومي در زمينه هاي تنظيم و ارائه گزارش هاي روزانه و پوشش تبليغي ستاد و تهيه و تكثير تراكتهاي مختلف و ارائه خدمات خطاطي و طراحي و تهيه نمودار از آمار فعاليتها و تهيه خبرنامه داخلي ستاد و همچنين ارائه ساير خدمات ، فعاليت داشت .

ج ـ واحد رسيدگي به شكايات در مدت فعاليت 20 روزه خود در مكه مكرمه جمعاً به 940 مورد شكايت و گزارش در مسائل مسكن ، تداركات ، حمل و نقل ، امداد ، اشياء گمشده ، مسائل مالي و مهمانان خارجي رسيدگي كرد .

گزارش ها و شكايات در بخشهاي مختلف ، 183 مورد مربوط به مسكن ، 197 مورد مربوط به تداركات ، 150 مورد مربوط به حمل و نقل ، 68 مورد مربوط به امداد ، 114 مورد مربوط به بهداشت ، 102 مورد مربوط به اشياء گمشده و سرقت و 79 مورد مربوط به شكايت و يا گزارش هاي قدرداني از مديران كاروانها بوده است .

د ـ واحد پست و مخابرات

واحد پست و مخابرات در ايام حج امسال با برقراري 23170 مورد ارتباط

287

تلفني و ارسال 11255 مورد پست عادي و 8055 مورد پست تصويري ، از رشد قابل ملاحظه اي در ارائه خدمات به زائران نسبت به سال گذشته برخوردار بود . افزايش تعداد كانالهاي تلفني بين ايران و عربستان از عوامل مؤثر در اين زمينه بوده است .

هـ ـ واحد اشياء گمشده

واحد اشياء با رساندن حداقل 200 ساك گمشده به صاحبان آنان و مقدار زيادي وسائل و پول نقد و وسائل شخصي مانند هميان حاوي وجه نقد ، ساعت طلا ، كيف جيبي و غيره ، خدمات ارزنده اي به زائران ارائه كرده است .

مبلغ 41560 ريال و 10060 ريال سعودي و 942 دلار كه بي نشان و بلا صاحب بودند براي تكليف قطعي به بعثه مقام معظم رهبري تحويل داده شد .

و ـ فعاليت امور خارجه

فعاليت امور خارجه عبارت بود از خدماتي چون مسائل مربوط به زائران متوفي ، پيگيري پرونده هاي باقي مانده از گذشته در دادگستري مكه ، پيگيري و حل و فصل اقامت هاي غير قانوني و پيگيري موضوع سرقتهاي مختلف از حجاج ايراني و زائران مفقود شده ، تصادفات زائران و صدور برگ تردد براي ايرانياني كه گذرنامه هاي خود را گم كرده بودند .

288

عكس

289

عكس

290

عكس

291

عكس

292

عكس

293

عكس