ب. اقدامات رضاخان برای کسب و تثبیت قدرت

ب. اقدامات رضاخان براي كسب و تثبيت قدرت

رضاخان پس از موفقيت در كودتاي 1299 ش. به مقام وزارت جنگي منصوب شد. سپس در آبان سال 1302 ش. با حفظ سمت پيشين با فرمان شاه به مقام رياستوزرايي منصوب گرديد. پس از انتصاب وي به مقام نخستوزيري، تلاش هايي را براي كسب و تثبيت قدرت آغاز كرد[س ش 6] و در اين راه به اقداماتي دست زد كه به برخي از آنها اشاره مي شود:

1 . دخالت در انتخابات و فرستادن طرفداران خود به مجلس; رضاخان خوب مي دانست براي اينكه اقداماتش در آينده مورد مخالفت قرار نگيرد و حتي پشتوانه مجلس را نيز به همراه داشته باشد، بايد عناصر سرسپرده خود را وارد مجلس سازد. بر همين اساس، با دخالت هاي غيرقانوني در انتخابات مجلس پنجم و به كمك فرماندهان قشون، به جز در تهران و چند شهر ديگر كه انتخابات آنها نسبتاً آزاد بود، ساير مناطق را در سلطه و سرنيزه نيروهاي نظامي خود در آورد و افراد مورد نظر را به مردم تحميل كرد[س ش 7 و 8]. اما به رغم تلاش مأموران سردار سپه، تعدادي از مخالفان وي، از جمله سيدحسن مدرس به مجلس راه يافتند و فراكسيون اقليت را تشكيل دادند.

(سند شماره 6)

[كشف تلگراف رمز رضاخان وزير جنگ

و فرمانده كل قشون به والي ايالت فارس]

از تهران [تاريخ مخابره: 16 جوزا 1302]

ايالت جليله فارس! در تعقيب تلگرافات سابق، مقتضي است قدغن فرمائيد كه در انتخاب نوبخت از بوشهر مساعدت نشود. حكمت هم كه جزء كانديد شهر شيراز است، از جهرم بفرمائيد بشود. راجع به ضياءالواعظين بايستي هرطور است اقدامي بفرمائيد كه از انتخاب مشاراليه جلوگيري به عمل بيايد. نمره 1233. وزير جنگ و فرمانده كل قشون: رضا

(سند شماره 7)

[كشف تلگراف رمز رضاخان وزير جنگ

و فرمانده كل قشون به والي ايالت فارس]

ايالت جليله فارس شخصاً كشف فرمايند.

مقتضي است در عوض ضياءالواعظين و ضياءالادباء اقدام فرمايند حاجي آقا و سلطان العلماء رئيس معارف انتخاب شوند، والاّ خاتمه خوش ندارد. نمره 1561. وزير جنگ و فرمانده كل قشون: رضا. 3 سرطان 1302.

[جواب والي فارس به رضاخان]

مقام منيع حضرت اشرف آقاي وزير جنگ، دامت شوكته! در جواب نمره 1561 عرض مي نمايد: انتخابات خاتمه يافته و چند روز ديگر از قرائت آراء فراغت حاصل مي نمايند و هيچگونه اقدامي مقدور نيست. اكبر.

ليله چهارم سرطان مخابره شد.

(سند شماره 8)

مسئله دخالت در انتخابات در طول سلطنت پهلوي، مجلس را به شكلي فرمايشي و مطيع اوامر شاه در آورده بود[س ش 9 و 10 و 11].

[كشف تلگراف رمز تيمورتاش به حسام الدوله]

[نشان شير و خورشيد و تاج]

به تاريخ 24 ماه 1 [فروردين] 1308

وزارت داخله ـ ايالت فارس نمره 212

ايالت جليله فارس! عطف نمره 1 راجع به انتخابات آميرزا محمود اكنون نتيجه اقدامات خودتان را اعلام نفرموديد. قدغن فرمائيد مراقبت نمايند كه مشاراليه از لار انتخاب شود. 24ـ1ـ8. [13]. نمره 212. وزير دربار پهلوي: تيمورتاش.

(سند شماره 9)

[كشف تلگراف صارم الدوله والي فارس به حاكم لار]

[نشان شير و خورشيد و تاج]

به تاريخ 25 ماه 1 [فروردين] 1308

وزارت داخله

ايالت فارس

نمره 69

حكومت جليله لار و مضافات! به علاوه تلگراف وزارت داخله كه سوادش ابلاغ شده و ملاحظه خواهيد نمود، اينك از وزارت جليله دربار پهلوي تلگراف رمزي داشتم كه در خصوص انتخابات لار و خمسه تأكيداتي فرموده اند. لازم است هرچه زودتر شروع به عمليات انتخابات بشود. [امضاء:] اكبر.

(سند شماره 10)

كشف تلگراف رمز دفتر مخصوص شاهنشاهي به رياست وزراء

نشان شير و خورشيد و تاج

رياست وزراء

كشف تلگراف رمز دفتر مخصوص شاهنشاهي (بوشهر)

نمره 10 تاريخ 5/1 ماه 1316

رياست وزراء

حسين

[در حاشيه:]

سواد براي اطلاع آقاي فريدوني ارسال گرديد زرين 5/1/16

(سند شماره 11)

2 . رضاخان و نهضت جمهوري خواهي; دولت با دخالت در انتخابات سبب شد اكثريت قاطعي در مجلس پنجم داشته باشد و با تمهيداتي كه از سوي طرفداران جمهوري رضاخاني، مثل فراكسيون هاي تجدد، به رهبري تدين و سوسياليست ها به رهبري ميرزا سليمان اسكندري در مجلس صورت گرفت، غائله جمهوري خواهي آغاز گرديد[س ش 12].

(سند شماره 12)

در كنار اين اقدامات و تبليغاتي كه از سوي هواداران رضاخان به راه افتاد، وي دستورالعملي به اميران لشكرهاي خود ارسال داشت تا به حمايت از جمهوريت تلاش كنند[س ش 13].

نشاني شير و خورشيد

تاريخ 3 برج حوت ئيل 1302

وزارت جنگ

اداره [:] كابينه

دايره [:] خصوصي و شخصي

نمره [:] 16541

خيلي محرمانه و خصوصي است

اميرلشكر غرب، البته جرايد مركز را ملاحظه كرده و موضوع تغيير رژيم مملكت را كه با چه شدتي تعقيب مي نمايند ديده ايد[.] براي اين كه دنباله اين كار به يك انقلاب خونيني منجر نشود و سلب امنيّت از مردم نشود همه دست به دامن شده اند كه با عقايد آنها همراهي كرده و من هم براي اين كه افتخارات جديدي براي عموم نظاميان تحصيل نمايم بالاخره مجبور شدم كه وعده مساعدت به آنها بدهم[. ]و اين است كه در ضمن اين مختصر شما را متوجه مي سازم كه موضوع جمهوريّت يك امري است ملّي و بايد با صداي ملّت و دست ملّت صورت اجرا پذيرد.

در ميان مردم سه طبقه هستند كه مدخليّت تمام در پيشرفت كار دارند[:]

اول تجار و اصناف بازار كه در موقع لزوم بازارها را بسته [،] دويم روزنامه نويسها كه معايب قاجاريه و محاسن جمهوريّت را شديداً و بدون ترس پروپاگاند كرده [، ]سوم سلسله روحانيون و علما كه فتواهاي لازم در اين مورد صادر كرده و عامه را به تغيير رژيم يا تثبيت امور مملكت تهييج نمايند[.]

شما بايد بدون اين كه كسي بفهمد از طرف نظاميان مداخله مستقيمي مي شود خيلي محرمانه اما با كمال جدّيت سه طبقه فوق را در تمام خطه غرب دلگرم و تشويق كرده و بالاخره طوري موضوع را ساخته و پرداخته داشته باشيد كه به مجرّد اين كه تلگراف رمز من به شما رسيد فوراً با يك آهنگ از تمام خطه غرب به توسط نمايندگان خود به مجلس شوراي ملي و دولت فشار آورده و اختيار تام به وكلاي همين مجلس بدهند كه قانون اساسي را تبديل و رژيم مملكت را به جمهوريّت تغيير نمايند[.]

اين امر به طوري عاقلانه و ملّي بايد صورت پذيرد كه كمترين توهّمي هم از طرف من و شما و نظاميان ظاهراً در ضمن آن متصوّر نباشد[.]

لازم است فوري شروع به اقدام و عمل كرده منتظر دستور تلگرافي من باشيد[.] [محل امضاي رضاخان]

(سند شماره 13)

در اين ميان روحانيان مبارزي، مانند مدرس و تني چند از آزاديخواهان به مخالفت با جمهوريت برخاستند و اين غائله در نهايت به شكست انجاميد. رضاخان كه شديداً متأثر از ناسيوناليسم مصطفي كمال آتاترك بود، به تأسي از وي براي استقرار جمهوري تلاش كرد; اما روحانيون به عنوان يك طبقه متنفذ، از جمهوري غيرمذهبي تركيه بيش از هر چيز واهمه داشتند. او پس از مسافرت به قم و مذاكره با شيخ عبدالكريم حايري، سيدابوالحسن اصفهاني و ناييني به طور موقت از موضوع جمهوري خواهي منصرف مي شود و در بيانيه اي اعلام مي دارد كه مقتضي است تقاضاي جمهوريت موقوف گردد[س ش 14].

سفارت دولت عليه ايران

نمره 303/35

تاريخ 3 آوريل 192413 حمل 1303

تلگراف ذيل از وزارت جليله امورخارجه رسيده است كه حسب الامر مفاد آنرا باطلاع آنسفارت محترمه ميرساند. [امضا]

اول آوريل حضرت اشرف رئيس الوزرا بيانيه منتشر فرمودند كه جمهوري موجب اختلال افكار و بيگانگي ملت در انجام مصالح اساسي ميباشد ممكن بود [و ]لطمه بزند لهذا با موافقت علما تصميم شد به عامه مردم نصيحت شود تقاضاي جمهوري را موقوف كرده در ترقي مملكت توحيد مساعي شود.

اسلامبول

پاريس

برلن

برن

بروكسل

روم

(سند شماره 14)

3 . سانسور و توقيف مطبوعات; ابعاد سانسور و توقيف جرايد با اولين بيانيه رضاخان بعد از كودتا آغاز گرديد، به ويژه در سال هاي 1302 تا 1307 كه دوره تثبيت حاكميت استبدادي رضاخان است، دگرگوني وسيعي در مطبوعات كه تا پيش از اين جسورانه نظر خود را نسبت به مسائل سياسي و اقتصادي و انتقاد از حكومت و دفاع از استقلال و آزادي بيان مي كردند، صورت پذيرفت. مطبوعات اين دوره بر اثر تضييقات و فشار حاكم بر آنها و تسويه حساب نظام جديد و ترس از ابراز هرگونه اظهار نظر آزادانه، به معدودي نشريات خموش و مديحه خوان تبديل شدند. يكي از جرايد مخالف جمهوري و سردار سپه، روزنامه فكاهي قرن بيستم به مديريت ميرزاده عشقي بود كه به خاطر ترسيم كاريكاتور و تأليف مقالاتي تند برضد جمهوري خواهي توقيف گرديد و خود او نيز به دستور رضاخان ترور و به قتل مي رسد. اين ترور در حكم هشداري به همه مخالفان، به ويژه مطبوعات بود. از اين پس مراتب دولتخواهي و محافظه كاري در مرام و مسلك نشريات ديده مي شود. نشريه آدميت (1305 ش.) انتشار معارف و طرفداري از دولت مركزي و قدرت آن را مرام خود قرار مي دهد[س ش 15].

محمد حسين ركن زاده، مؤسس كتابخانه آدميت شيراز

نمره 100 شيراز 20 شهريور 1304 تهران

مقام منيع وزارت جليله معارف دامت شوكته با كمال توقير و احترام مصدّع خاطر مبارك مي گردد. از آنجائي كه بنده خود را از زمره خدام معارف و معارف پژوهان دانسته و به مصداق كمال الجود بذل الموجود تا آنجايي كه در حيّز امكان امثال بنده قليل البضاعه بوده به خدمتگزاري معارف و تنوير افكار پرداخته الحال براي اين كه خدمت خود را به طرز بهتري ادامه داده و بيش از پيش بتوانم به انجام مرام خود موفق شوم به خيال اخذ امتياز جريده به نام (آدميّت) كه داراي مواد و مطالب: علمي، ادبي، سياسي و اجتماعي كه مسلك آن بر روي دو اصل مهم كه اولي سعي در بسط و انتشار معارف و دومي طرفداري از دولت مركزي و قدرت آن (مخصوصاً دولت فعال كنوني) باشد افتاده كه در شيراز طبع و به طور هفتگي انتشار يابد، بناء عليهذا موافق قانون مطبوعات تصديق نامه از اداره جليله عدليّه و نظميّه راجع به عدم ارتكاب جنحه و جنايت و استخدام دولت عليه و نيز راجع به اقتضاي سن دريافت و به اداره جليله معارف فارس تقديم شده و از مقام منيع آن وزارت جليله مستدعي است كه از راه معارف پروري پس از رسيدگي در صدور امتيار مضايقه نفرمايند. احترامات فائقه را تقديم مي نمايد. [امضاء]

ركن زاده آدميت

(سند شماره 15)

و ديگري از خدمت به ميهن و شاهنشاه معظم ... غافل نمي ماند[س ش 16].

روزنامه يوميه ستاره جهان

تلفن: 1376، آدرس تلگرافي، ستاره، تاريخ 26 ارديبهشت ماه 1316.

وزارت معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه. براي تكميل وظايف نامه نگاري و اجراء منويات مقدس اعليحضرت همايون شاهنشاهي و تقويت پايه فضل و دانش در كشور شاهنشاهي، با داشتن سابقه دوازده ساله در كار روزنامه نويسي و با اينكه فعلا نيز عهده دار روزنامه يوميه مي باشم كه مرتباً صبح ها انتشار مي يابد، استدعا دارم مقرر فرمائيد، امتياز روزنامه اي موسوم به روزنامه (ستاره) كه مسلك آن سياسي ـ اجتماعي ـ اقتصادي ـ ادبي و خدمت به ميهن و شاهنشاه معظم محبوب و توسعه معارف است به نام اينجانب صادر شود، تا بيش از اين در طريق خدمتگزاري كوشش و مشاهدت نمايد. احمد ملكي [مهر ]مدير ستاره جهان.

[در حاشيه اين سند آمده است] اداره انطباعات، اوراق و سوابق پيشنهاد لازم به شوراي معارف براي جلسه پس فردا شب حاضر نمائيد، تصويب شود، البته با سوابقي كه آقاي ملكي دارند، بعضي اسناد و نوشتجات كه براي اشخاص تازه وارد مطالبه مي شود ضرورت ندارد.

28/2/16 [امضاء] علي اصغر حكمت

(سند شماره 16)

و برخي هم از عدم دخالت در مسائل سياسي سخن مي گويند[س ش 17].

وزارت متبوع معارف و اوقاف و صنايع مستظرفه

نظر به مواعيدي كه از ديرگاه نسبت به اين خدمتگذار صميمي قديمي مبذول و بالاخره به اضافه بودجه امسال موكول گرديد. اينك براي اينكه بيش از پيش خدمتي شايان و نمايان بر طبق منويات و آمال وزارت متبوع خود به منصه شهود آرد، تمني دارد، اجازه نشر مجله مدنيت civilizationبه اين بي مقدار مرحمت فرمايند، و ضمناً در مقابل خدمات ديرين فدوي و براي پيشرفت اين مقصود يك ماهانه هر قدر كه مقتضي و صلاح دانند، كمك و مساعدت فرمايند. اميد است در مقابل به واسطه نشر مقالات اخلاقي و ترجمه هاي مفيد علمي و تجارتي موجبات رضايت و خشنودي عامه فراهم گردد.

طرز اسلوب و چگونگي مجله مدنيّت

1. عنوان مجله يا نامه مدنيت.

2. كاملا اخلاقي و ادبي و اجتماعي و اقتصادي بوده و معترض مسائل سياسي نخواهد شد.

3. به طور هفتهوار طبع و نشر خواهد شد. (در صورت امكان مصوّر)

4. تمامي بضاعت شخصي و ملك محقر شميران يا شهر را گروگان خواهد نهاد. كه بر طبق مقررات داراي اعتبار و سرمايه باشد، و دچار وقفه نشود.

5. هرگونه اعلانات و نشريات وزارت متبوعه را با كمال امتنان و نازلترين اجرت مي پذيرد.

مسلم است پس از يك عمر فداكاري و خدمت آن وزارت متبوع در قبال آن همه زحمات و صدمات وارده در طريق نشر معارف و تعليم و تربيت و اخلاق جامعه از اين مساعدت دريغ نخواهد فرمود.

فدوي جان نثار قديمي معارف ايران [امضاء] سيدحسن مترجم مدني

[در حاشيه اين نامه آمده است] حسب الامر مقام وزارت براي اقدام مقتضي به اداره انطباعات فرستاده شود. 27/7/1314

آقاي فخرائي جواب بنويسيد و مدارك لازمه را بر طبق مقررات بخواهيد تا اقدام شود. 28/7/14[13]

(سند شماره 17)

گروهي نيز با تبليغ درباره اهداف و سياست هاي فرهنگي رژيم پهلوي، برضد مذهب و روحانيت قلم فرسايي مي كنند و از حمايت هاي رژيم نيز برخوردار مي شوند[س ش 18].

مكرم) بدليل چاپ مطالب ضدديني در روزنامه اش

ميرزا محمد علي مكرم

مدير صداي اصفهان و وكيل دعاوي

تاريخ: اول ماه دي، سال [1309]

تصدق وجود مقدست شوم

عجالةً با يك دنيا ثبات و استقامت بر عليه آخوند و عمامه و روضه خوان و مداح و درويش و تمام كسانيكه عمامه بر سر دارند باقي هستم و ليكن خيلي بر ضد من از طرف اتباع شريعتمدار و پسران حاجي آقا طويل اللحيه ضديت مي شود بنده هم آدمي هستم در زندگي قانع و ثابت و بهترين قاضي را وجدان بندگان حضرت مستطاب اشرف مي دانم كمك مختصري است مكرر استدعا كرده ام. مجله بلديه را در اصفهان به ماهي بيست تومان به من داده اند مستدعي هستم مقرر فرماييد به ماهي سي تومان بدهند كه امور بنده هم در اصفهان بگذرد روزنامه بنده هم يك نواخت تا من زنده ام آنتي پاپ است تمنا دارم مساعدت بفرماييد بكفيل بلديه دو كلمه اشاره بفرماييد مطلب تمام است و بنده هميشه دعاگو هستم.

محمدعلي مكرم

[حاشيه راست، پايين]

به كفيل بلديه كه رئيس نظميه است بنويسيد.

(سند شماره 18)

در سال 1317 ش. با تأسيس سازمان پرورش افكار و تشكيل كميسيون مطبوعات در اين سازمان، در جهت اصلاح روزنامه هاي مركز اقداماتي صورت مي گيرد و مجله ماهيانه بزرگ و مصوري كه هدف آن شناساندن ترقيات و حيثيات كشور در داخله و خارجه است، منتشر مي گردد. اين مجله كه مبلّغ عملكردهاي رژيم بود، مورد تأييد دفتر مخصوص شاهنشاهي قرار مي گيرد و بر اساس ماده اول اساسنامه مجله، وزارت كشور موظف مي شود از آن در هر مورد حمايت كند و بقاي آن را تأمين نمايد[س ش 19 و 20، ماده يك].

وزارت كشور، اداره جغرافيايي و بررسيهاي علمي

شماره 1578/20767

به تاريخ 9/3 ماه 1318

جناب آقاي نخستوزير چنانكه خاطر مبارك مستحضر است با امتثال اوامري كه از پيشگاه اعليحضرت همايون شاهنشاهي شرفصدور يافته و به وسيله رياست دفتر مخصوص شاهنشاهي ابلاغ گرديد براي اصلاح وضع روزنامه هاي تهران سابقاً كميسيوني با حضور جناب آقاي كفيل وزارت فرهنگ و تيمسار سرپاس مختار رئيس كل شهرباني در وزارت كشور تشكيل گرديد.

ضمن اصلاحاتي كه نسبت به روزنامه هاي مركز كميسيون در نظر گرفت و به مديران جرائد ابلاغ نمود انتشار يك مجله ماهيانه با قطع بزرگ و عكس نيز لازم تشخيص شدـ مجله مزبور كه همان ايران امروز است از شرف عرض همايون شاهنشاهي گذشت اساساً تصويب و دستور تكميل آنرا نيز صادر فرمودند و مخصوصاً مقرر فرمودند كه متدرّجاً كوشش و اهتمام شود تأسيساتي مثل مطبعه مجلس ايجاد نمايند كه از هر حيث كامل و آراسته بوده و اسباب خوبي مجله و نتائج ديگر فراهم گردد اينك در امتثال اوامر شاهانه اساسنامه براي مجله ايران امروز تهيه شده كه به اطلاع جنابعالي مي رساند و استدعا دارد كه اگر تصويب مي فرمايند ابلاغ شود.

(سند شماره 19)

وزارت كشور

اساسنامه مجله ايران امروز

1. وزارت كشور از مجله ايران امروز در هر مورد حمايت كرده بقاي آن را تأمين خواهد نمود.

2. بودجه مجله و تعيين بهاي خريد آن همه ساله بر حسب پيشنهاد مدير مجله و تصويب وزارت كشور خواهد بود ـ حقوق مدير مجله از بودجه اداره نامه نگاري پرداخت مي شود.

3. درآمد ويژه مجله به مصرف بهبودي مجله و بنگاههاي آن خواهد رسيد.

4. فوق العاده مدير مجله طبق بودجه مصوّب مجله پرداخت مي شود.

5. وزارت كشور در هر موقع كه مقتضي باشد به حساب مجله رسيدگي خواهد نمود.

6. انتخاب و استخدام كارمندان مجله و پرداخت حقوق آنها در حدود بودجه و اختيار مدير مجله خواهد بود.

7. خريد اشياء و لوازم به دستور مدير مجله و در حدود بودجه انجام مي شود.

(سند شماره 20)

4 . املاك و دارايي هاي رضاخان; رضا شاه از همان ابتداي به قدرت رسيدن خود، ميل به تصرف املاك و دارايي مردم در درونش شعلهور بود و خود را مالك تمام املاك و خزاين كشور مي دانست و در راه رسيدن به اين هدف، هر مانعي را با قوت و قدرت نيروهاي نظامي خود سركوب مي كرد. پس از سقوط رضاشاه، درباره اموال و دارايي هاي تحت تصرف و تملك وي، در محافل و نشريات بسيار سخن گفته شد. فرياد تظلم خواهي و اعتراض به تصرف غاصبانه املاك و همچنين عوايد حاصل از آنها و پس انداز در بانكهاي خارجي، از هر سو بلند بود و از موضوعات مهم مورد بحث در مجلس و نشريات آن زمان گرديد. ملك مدني نماينده ملاير درباره ضرورت ملغي اعلام كردن اسناد مالكيت صادره به نام رضاشاه، توسط مجلس شوراي ملي مي گويد: شاه سابق را مي دانم 17 سال در اين مملكت سلطنت كرد و به روز كه بكنيم تقريباً شش هزار روز مي شود و ايشان چهل و چهار هزار سند مالكيت صادر كرده اند، تقسيم كه بكنيم روزي هفت سند مالكيت ايشان گرفته اند.

پهنه مكاني املاك غصب شده، افزون بر تهران و حومه و شهرهاي اطراف آن، مانند ورامين و دماوند، به طور عمده در استان هاي مازندران و گيلان قرار داشت. درآمد حاصل از ملك ها و باغ ها، كارخانه ها، احشام، فروش قنوات، معادن و ...، ثروت سرشاري را نصيب شاه كرد، به طوري كه براي محاسبه اين درآمدها و رسيدگي به امور املاك، اداره محاسبات دربار شاهنشاهي و دفتر امور املاك شاهنشاهي تأسيس شد. درآمدهاي حاصله، در بانك هاي متعدد خارج از كشور سرمايه گذاري شد كه سود سرشاري نيز از اين طريق به شاه پرداخت مي شد[س ش 21 ، 22 و 23].

بانك ملي ايران

آدرس تلگرافي بانكملي

دفتر رياست

طهران ـ مورخه 25 شهريورماه 1310

خاكپاي جواهرآساي مبارك بندگان اعليحضرت اقدس همايون شاهنشاه رضاشاه پهلوي خلداله ملكه

با نهايت افتخار يك طغرا چك نمره 3870 ميدلند بانك ـ لندن بمبلغ 30/86 دلار (هشتاد و شش دلار و سي سنت) بابت منافع مبلغ يكصد و پنجاه هزار دلار امانت بندگان اعليحضرت اقدس همايوني ارواحنا فداه از قرار يك و نيم درصد در سال از تاريخ چهارم لغايت هيجدهم اوت 1931 را لفا تقديم آستان مبارك مي نمايد.

موقع را براي تقديم عرض عبوديت مغتنم مي شمارد

[امضاء]

(سند شماره 21)

بانك ملي ايران

آدرس تلگرافي بانكملي

دفتر رياست

طهران ـ مورخه 20 مهرماه 1310

خاكپاي جواهرآساي مبارك بندگان اعليحضرت اقدس همايون شاهنشاه رضاشاه پهلوي خلداله ملكه

با نهايت افتخار يك طغرا چك اونيون بانك سوئيس را بمبلغ 875 دلار بابت منافع مبلغ يكصد و پنجاه هزار دلار امانت بابت بندگان اعليحضرت اقدس همايون شاهنشاهي ارواحناه فداه از تاريخ سي ام ژوئن لغايت سي ام سپتامبر 1931 (هشتم تير الي هفتم مهر 1310) بشرح ذيل از 30 ژوئن لغايت 31 اوت از قرار دو و نيم (درصد در سال) 625 دلار از 31 اوت لغايت 30 سپتامبر از قرار 24 (درصد در سال) 875 دلار250 دلار تقديم خاكپاي مبارك مي نمايد.

موقع را براي تقديم عرض عبوديت مغتنم مي شمارد

[امضاء]

(سند شماره 22)

بانك ملي ايران

آدرس تلگرافي بانكملي

دفتر رياست

طهران ـ مورخه 28 امردادماه 1310

خاكپاي جواهرآساي مبارك بندگان اعليحضرت اقدس همايون شاهنشاه رضاشاه پهلوي خلداله ملكه

با نهايت افتخار يك طغرا چك رايش كرديت گزلشافت برلن را بابت منافع يكصدوپنجاه هزار دلار امانت ثابت از تاريخ سي ام ژوئن لغايت سوم اوت 1931 (8 تير لغايت 11 امرداد 1310) بمبلغ 82/743 دلار تقديم خاكپاي مبارك مي نمايد.

در تاريخ چهارم اوت 1931 مطابق با 12 امرداد 1310 مبلغ امانت ثابت فوق حسب الامر جهانمطاع مبارك به ميدلاند بانك لندن منتقل و در تاريخ 26 امرداد 1310 بموجب ابلاغ بانك پهلوي به وستمينستر بانك لندن تسليم گرديد.

منافع مدتي كه نزد ميدلاند بانك لندن بوده مطالبه شده بمجرد وصول چك تقديم آستان مبارك خواهد گرديد.

موقع را براي تقديم عرض عبوديت مغتنم مي شمارد

[امضاء]

(سند شماره 23)