ح . اشغال ایران توسط متفقین و سقوط رضاشاه

ح . اشغال ايران توسط متفقين و سقوط رضاشاه

با حمله آلمان به لهستان در شهريور 1318 ش. و شروع جنگ جهاني دوم، فصل نويني در كوشش قدرت هاي بزرگ براي ادامه و يا گسترش سلطه خود بر جهان، آغاز گرديد. علي رغم اعلان جنگ انگليس و فرانسه و بسياري كشورهاي هم پيمان آنان به آلمان، ايران از همان ابتدا در بيانيه هاي رسمي، بي طرفي خود را در جنگ اعلام كرد[س ش 90 و 91].

حمله آلمان به شوروي، باعث بروز حوادث مهمي در صحنه بين الملل گرديد. در ابتدا پيشروي نيروهاي آلماني به سوي شوروي با رضايت و خونسردي انگلستان همراه بود; زيرا با انتقال مركز ثقل جبهه جنگ از مغرب به مشرق اروپا، از خطراتي كه متوجه اين كشور بود، كاسته مي شد; اما با فاش شدن سياست خاورميانه اي هيتلر كه هدفش بسط نفوذ آلمان در اين منطقه و تصرف چاههاي نفت و ضربه زدن به دول متخاصم اروپايي در مناطق مستعمراتي آنان و بر هم زدن توازن قوا بود، انگلستان و فرانسه به مقابله با اين پيشروي ها برخاستند. در آن زمان ايران بهترين، نزديك ترين و مطمئن ترين راه براي كمك رساني به شوروي بود. سرانجام اشغال ايران در روز سوم شهريور 1320 ش. خيلي سريع و آسان تحقق يافت و با تهاجم نيروهاي انگليس و شوروي از جنوب، غرب و شمال صورت رسمي و جدي به خود گرفت و تا پايان جنگ در سال 1324 ش. ادامه يافت.

[بيانيه محمود جم نخست وزير، در مورد اعلام بيطرفي ايران در جنگ]

نخستوزيري

تاريخ: 11 شهريور 1318

در اين موقع كه متأسفانه نايره جنگ در اروپا مشتعل گرديده است، دولت شاهنشاهي ايران به موجب اين بيانيه تصميم خود را به اطلاع عموم مي رساند كه در اين كارزار بيطرف مانده و بيطرفي خود را محفوظ خواهد داشت.

نخست وزير

محمود جم

(سند شماره 90)

(سند شماره 91)