پیامدهای احیای کاپیتولاسیون

پيامدهاي احياي كاپيتولاسيون

1. تبعيد امام خميني و واكنش هاي اعتراض آميز; اوج گيري اعتراض ها و موضع گيري سخت امام خميني در قبال قرارداد كاپيتولاسيون، هيأت حاكمه را وادار ساخت تا اين اقدام جسورانه امام برضد منافع امريكا را پاسخ گويد: به همين منظور شب سيزدهم آبان 1343 ش. مأموران مسلح با محاصره منزل ايشان، او را دستگير و پس از انتقال به فرودگاه مهرآباد، بلافاصله به شهر بورسا در تركيه تبعيد كردند و يك سال بعد ايشان را به نجف انتقال دادند. عصر همان روز، ساواك اطلاعيه اي از طريق جرايد منتشر كرد:

طبق اطلاع مؤثق و شواهد و دلايل كافي، چون رويه آقاي خميني و تحريكات مشاراليه بر عليه منافع ملت وامنيت و استقلال و تماميت ارضي كشور تشخيص داده شد، لذا در تاريخ 13 آبان ماه 1343 از ايران تبعيد گرديد.

سازمان اطلاعات و امنيت كشور

دستگيري شبانه امام خميني و تبعيد شتاب زده ايشان به خارج از كشور نشانگر ترس و وحشت فزاينده رژيم از روبه رو شدن با مقاومت هاي مردمي بود. علي رغم تمهيداتي كه جهت سركوب هر گونه حركت مردمي تدارك ديده شده بود، با اعلام تبعيد رهبر نهضت اعتراض هاي گسترده اي در بيشتر نقاط كشور برپا شد، بازار تعطيل گرديد و مردم با صدور اعلاميه و تلگراف هايي به تركيه از حركت امام پشتيباني كردند[س ش 198].

(سند شماره 198)

اما از آن سو، رژيم از اين كه توانسته بود دل اربابان امريكايي اش را به دست آورد، مسرور بود[س ش 199].

نامه غيررسمي

از: كاردار سفارت امريكا، تهران، ايران

تاريخ 6 نوامبر 1964 ـ 15 آبان 1343

جيمز عزيز

با آنكه نامه شما هفته گذشته رسيد ولي نتوانستم مجالي براي جواب دادن به آن پيدا كنم. آن گزارش هنوز پيش من است. در نظر داشتم ديروز جواب نامه اي را در حالي كه آن گزارش تايپ مي شد، بنويسم ولي آنقدر حالم بد بود كه مجبور شدم به دكتر مراجعه كنم. بعد از خوردن مقداري زيادي قرص، امروز حالم كمي بهتر است.

وقايع اخير كه شما در گزارش رسمي از آنها مطلع خواهيد شد، موجب خشنودي قلبي من شده است. سرانجام ما توانستيم از شر آن پيرمرد شيطان صفتي كه چوب لاي چرخ ما مي گذاشت، راحت شويم. كله گنده محلي دستور اخراج او را داده بود. در حال حاضر او در يكي از هتلهاي درجه 2 تركيه اقامت دارد و سعي مي كند كه عقيده سني هاي بيچاره را تغيير دهد. اينجا كارهاي زيادي هست كه ما را مشغول نگه مي دارد. در حال حاضر ما بايد از ترانه هاي روستائي شرقي خود، دست بكشيم. افتادن در كارهاي روزمره عادي بسيار آسان است.

همانطوري كه خواسته بوديد سه عدد مينياتور خريداري كرده ام ولي قيمتها بالا رفته است. من 380 دلار براي تمامي آنها پرداختم، ضمانت شده كه مينياتور واقعي هستند. نتوانستم ساير درخواستهاي شما را انجام دهم. فكر مي كنم در آينده نزديك بتوانم وجهي را كه تذكر داديد به حساب شما منتقل كنم.

من و روزاليند بهترين درودهاي خود را به شما و اتل تقديم مي داريم.

استوارت، دبليو، راكول

(سند شماره 199)

2. ترور حسنعلي منصور و سوء قصد به جان شاه

بعد از سركوب قيام پانزده خرداد زمينه براي حركت هاي مسلحانه فراهم شده بود. برخورد خشن رژيم، نيروهاي مبارز را به اتخاذ اقدام هاي مخفي و مقابله مسلحانه با نيروهاي رژيم كشاند. حسنعلي منصور كه تلاش زيادي را براي تصويب قانون كاپيتولاسيون كرده بود، با بروز مخالفت ها، رهبري نهضت را تبعيد نمود و حركت هاي انقلابي را سركوب كرد. وي سرانجام گرفتار قهر و خشم انقلابيون شد و توسط اعضاي هيأت هاي مؤتلفه به قتل رسيد. چندي بعد به جان شاه نيز سوء قصد گرديد. اين سوء قصدها چنان ناامني براي رژيم فراهم ساخت كه تغييرات عمده اي در سازمان هاي امنيتي و پليسي كشور صورت گرفت و شخصيت هاي بي رحم و خشن به جاي افراد ميانه روتر در ساواك و پليس جاي گرفتند.

3. نقض استقلال و حاكميت ايران

تصويب اين قانون در حقيقت نقض آشكار استقلال، حاكميت و حيثيت ملي اين كشور بود. امام خميني با اشاره به ننگين بودن اين قانون و وقيح خواندن آن مي فرمايند: [آيا ملت ايران] مي داند مجلس به پيشنهاد دولت، سند بردگي ملت ايران را امضا كرد؟ اقرار به مستعمره بودن ايران نمود، سند وحشي بودن ملت مسلمان را به امريكا داد ...؟ چرا؟ براي آن كه امريكا مملكت دلار است و دولت ايران محتاج دلار.

4. هجوم گسترده امريكاييان به ايران و پيامدهاي آن

اعطاي مصونيت قضايي براي مستشاران امريكايي كه بعدها خانواده آنان و ساير كاركنان غيرنظامي را نيز در برگرفت و هزينه هاي سنگين اقامت آنان در ايران كه بر دوش دولت و مردم بود، امريكاييان بيشتري را ترغيب به عزيمت به ايران نمود. تنها بين سال 1970 تا 1978 تعداد امريكايي ها از كمتر از هشت هزار نفر به حدود پنجاه هزار نفر رسيد. سيل مهاجرت امريكايي ها به ايران حتي براي مقامات سفارت امريكا نيز مشكلاتي به بار آورد. حضور گسترده امريكايي ها در ايران و برخورداري آنان از مصونيت قضايي، زمينه مناسبي را براي افزايش جرايم و اشاعه فساد فراهم ساخت. تعارض هاي فرهنگي موجود و رفتار اهانت آميز آنان نسبت به آداب و رسوم جامعه مسلمان ايراني، حس مذهبي مردم را مي آزرد. مشكلات پديد آمده از حضور امريكاييان موجب اوج گيري احساسات ضد امريكايي گرديد كه از ديگر پيامدهاي اين حضور مي باشد[س ش 200].

(سند شماره 200)

جيمزبيل مي گويد: امريكايي ها در ايران به طور فزاينده اي هدف عمليات شناسايي، آزار و اذيت و حملات فيزيكي قرار داشتند. سي و يك بمب گذاري و تهديد انفجار بمب فقط بين 1971 تا 1975 عليه تسهيلات و سازمان هاي امريكايي در ايران انجام شد. گستردگي حملات سبب سلب امنيت از امريكاييان شد و اين وضعيت تا وقوع انقلاب اسلامي هم چنان ادامه داشت.