آگاهی و اراده انسانی

آگاهي و اراده انساني

ضمن همين بحث نظري،موضوع ديگري را هم مورد تأكيد قرارداديم و آن، اهميت و نقش اراده و اختيار انسان و عوامل انساني در انقلاب بود. به طور مسلم، يكي از اركان هر انقلاب، مردم و عوامل انساني هستند و ساختارها و نهادهاي سياسي ـ اجتماعي و به طور كلي عوامل عيني به عنوان عوامل وابزارهاي درجه دوم در اختيار طرفين منازعه انقلابي (دولت و مردم) قرار دارند و قابل كنترل هستند. آنچه در انقلاب تعيين كننده و اصل است، انسانها هستند كه فكر و اراده آنها خارج از اختيار و كنترل است و نه ساختارها و روابط سياسي ـ اجتماعي. اين ساختارها و روابط و حتي وجود دولت، فرع بر وجود انسانها و تابعي از وجود انسانهاست.

بنابراين، انقلاب امري ارادي و آگاهانه و با طرح و نقشه قبلي است و رهبران انقلابي، آگاهانه و با يك باغباني ماهرانه بذر انقلاب را در بستر جامعه كه متشكل از نهادها و روابط سياسي ـ اجتماعي است، مي كارند و به موقع، برداشت مي كنند. البته در اين امر، طرف ديگر منازعه (دولت) نيز حضور دارد كه در صدد خنثي كردن اين نقشه هاست و چون دولت هم متشكل از انسانهاست، تغيير و تحول فكري در آنها هم مؤثر مي شود. با شيوع و گسترش انديشه انقلاب در تعداد زيادي از انسانها، آثار خارجي اين تغيير و تحول فكري ظاهر مي شود و منازعه انقلابي كم كم شكل مي گيرد. نقش و تأثير ساختارها و نهادهاي سياسي ـ اجتماعي و ساخت خود دولت بر روند انقلاب،از اين مرحله از اين به بعد بايد مورد توجه قرار گيرد.

بدين لحاظ، پژوهش ما در صدد نفي تأثير عوامل عيني و ساختاري نيست، بلكه فقط قايل به نوعي تقدم و تأخر زماني و منطقي بين اين دو دسته عوامل است كه در اين ميان، عوامل و زمينه هاي فكري و فرهنگي را شرط ضروري انقلاب و ساير عوامل را شرط كافي و فوري انقلاب مي داند.عوامل اخير هم تابعي از عوامل ذهني هستند و تا زماني كه حركتي از منشأ حركت شروع نشود،هيچ ساختار عيني و مادي قدرت حركت ندارد. در واقع، عوامل ذهني لوكوموتيوهايي هستند كه عوامل ساختاري عيني را حركت مي دهند و از اين ابزارها استفاده مي كنند تا فراگرد عقلي وذهني انقلاب را به عالم عين بكشانند.