نظریه تدا اسکاچپول و انقلاب اسلامی ایران

نظريه تدا اسكاچپول و انقلاب اسلامي ايران چكيده: به اعتقاد تدا اسكاچپول فقط جوامع كشاورزي، مستعد انقلابهاي اجتماعي هستند هنگامي كه كنترل و نظم سياسي ـ اجتماعي به علت فشارهاي بين المللي (بويژه تهديد يا شكست نظامي) از بين مي رود و با شورشهاي دهقاني و مشاركت نخبگان حاشيه اي در سازماندهي بسيج انقلابي متقارن مي شود، انقلابهاي اجتماعي رخ مي دهند و مانند وسيله اي براي تحول روابط طبقاتي و ساختارهاي اجتماعي، سياسي، فرهنگي و نظامي عمل مي كنند و ثبات و منزلت ملي جوامع انقلابي را در محيط بين المللي افزايش مي دهند در اين مقاله پس از بررسي اجمالي نظريه اسكاچپول، مدل او با انقلاب اسلامي ايران آزموده مي شود و ميزان انطباق و عدم انطباق انقلاب با اين مدل نشان داده خواهد شد.

مقدمه

مطالعه انقلابهاي فرانسه، روسيه و چين موجب ارايه نظريه تدا اسكاچپول در مورد علل وقوع انقلاب اجتماعي و پيامدهاي آن در سه كشور مذكور گرديد. اگرچه وي در مورد تعميم پذيري نظريه اش به انقلابهاي اجتماعي ديگر صريحاً ادعايي نكرده است ولي در مقدمه كتاب معروفش دولتها و انقلابهاي اجتماعي متذكر مي گردد كه نظر وي در صورت رعايت احتياط قابليت تعميم به انقلابهاي ديگر را دارد. در اين مقاله ابتدا اصول بنيادين نظريه وي مطرح مي شود و سپس مورد انقلاب اسلامي ايران براي سنجش تجربي نظريه بررسي مي گردد.