خلاصه

خلاصه

پيامبر براي ايجاد حاكميت ديني سخت ترين ستيز را با بسياري روابط نامناسب قبيله اي انجام داد. با حضور پيامبر (ص) در شبه جزيره جبهه ي نويني كه در چهارچوب نزاع هاي عشيره اي نمي گنجيد، گشوده شد.

در مدينه علاوه بر تقنين، قضا و حكومت نيز از چهره اي ديني برخوردار بود.

جريان نفاق با فتح مكه و حوادث بعد از آن شدت بيشتري يافت.

بني اميه در دوران خليفه ي سوم از امكانات موجود جهت سازمان بخشيدن به اقتدار سياسي عشيره اي خود استفاده كرد.

فرهنگ ديني اسلام علي رغم انتقام فرهنگ سياسي پيشين از آن، الزامات فراوان را بر استبداد موجود تحميل مي كرد.

در دوران بني عباس حاكميت در لباس خلافت پيامبر موقعيتي مشابه با دوران بني اميه داشت.

انزواي عترت و اكتفاي به كتاب خدا به منزله ي حذف دين از دايره ي احكام ولايي و قضايي است. و اين امر موجب شد تا ثبت و در مواردي نقل سنت رسول خدا (ص) به عنوان يك جرم و گناه شمرده شود.

حاكميت سياسي بعد از پيامبر با آن كه برآيند اقتدار قبيله اي عرب است، به دليل حضور انديشه ي ديني ناگزير از توجيه ديني خود بود.

عقايدي كه توسط بني اميه رواج يافت، داراي چهار ويژگي است: الف: تقدس بخشيدن به عثمان و ايجاد نفرت نسبت به خليفه ي چهارم. ب: جبر و سلب اراده و اختيار انسان. ج: منع تفكر و اكتفا به ظاهر كتاب و احاديثي كه نقل مي شد. د: تشبيه خداوند به مخلوقات.

فرقه اي كه با حمايت بني اميه رسميت يافت، از جهت هاي مختلف قدريه، عثمانيه، اهل حديث و مشبهه خوانده مي شوند.

در پايان سده ي اول انديشه هاي رايج اهل حديث درباره ي اهانت نسبت به خليفه ي چهارم و گريز از ثبت سنت متزلزل شد.

مجموعه احاديثي كه در دوران بني عباس گرد آمده سنت و عقايدي كه درباره ي آن ها شكل گرفت عقايد السنة ناميده شد. احمدبن حنبل امامت و رياست عقايد اهل سنت را پيدا كرد.

اهل سنت در استناد به ظواهر احاديث و آيات و در تشبيه خداوند به مخلوقات و منع استفاده از عقل و برهان و منع از بحث و مجادله درباره ي اصول عقايد با عثمانيه وجه اشتراك داشتند. وارثان احمدبن حنبل، ابوالحسن اشعري را به دليل استفاده از شيوه ي كلامي در جمع خود نپذيرفتند و ابوالحسن اشعري كه در صدد دفاع كلامي از برخي عقايد اهل حديث بود، در نهايت جايگاه احمدبن حنبل را در ميان اهل سنت به دست آورد. كلام اشعري با حمايت بني عباس به صورت شيوه ي كلامي رايج در ميان اهل سنت درآمد.