خلاصه

خلاصه

رجال سياسي قاجار كه تماس بيش تري با غرب داشتند، به دليل نقشي كه در اجراي سياست هاي غربي مي توانستند بر عهده گيرند، مناسب ترين افراد براي لژهايي بودند كه قصد جذب نيرو داشتند. ميرزاملكم خان اولين ايراني است كه به تأسيس لژ پرداخت و انديشه هاي ماسوني را در سطح گسترده تبليغ كرد; به گونه اي كه او را پدر منورالفكري در ايران لقب داده اند. او با توجه تمام به مظاهر فرهنگ غرب، تقليد و تبعيت را همانند خلف خود ميرزاابوالحسن خان ايلچي تنها راه سعادت مي دانست. ملكم خان معتقد است تقليد از مملكت داري و نظم دول غربي بدون دعوت از بانك هاي خارجي و حضور كمپاني هاي غربي در ايران ممكن نيست.

ميرزاحسين خان سپهسالار از شاگردان ملكم در فراموشخانه بود; او با وساطت ملكم كه در سفارت ايران در انگليس به سر مي برد، به انعقاد قرارداد رويتر پرداخت.

آثار فتحعلي آخوندزاده كه تا درجه ي سرهنگي در ارتش روس ارتقا يافت، در جهت شكستن تعهد مذهبي و تخريب سنن ديني مردم نواحي قفقاز و قطع اميد آنان از نظام سياسي ايران و توجيه حاكميت روس بر آن هاست. از نظر آخوندزاده پروتستانيسم اسلامي و ليبراليسم ديني هنگامي ممكن است كه احكام شريعت كه به نظر او به مقتضاي زماني خاص توسط پيامبر وضع شده اند، منسوخ شود و احكام ديگري به اقتباس از دنياي غرب اخذ شود. تفسيري كه آخوندزاده از حق، عدالت و آزادي ارائه مي دهد، تماماً دنيوي و زميني است و هيچ چهره اي الهي و آسماني و يا حتي عقلاني و ايدئولوژيك نمي تواند داشته باشد.

پس از فروپاشي مجمع آدميت، يك جناح آن كه برخي شاهزادگان قاجار; نظير سليمان ميرزااسكندري و شاهزادهعليخان اسكندري بودند; ابتدا انجمن حقوق و پس از آن با تأثيرپذيري از انديشه هاي ماوراي قفقاز، اولين سازمان ها و احزاب سوسياليستي را كه در نهايت به تشكيل حزب توده ي ايران منجر شد، شكل دادند. جناح ديگر نيز به لژبيداري ايرانيان روي آوردند، اين لژ غالب منورالفكران صدر مشروطه را در خود جذب كرد.

تقي زاده كه تقليد از فرق سر تا ناخن پا را تبليغ مي كرد; از جمله كساني است كه تغيير خط را نيز پيشنهاد كرد.