1. خلافت الهی

1. خلافت الهي

از ديدگاه قرآن، انسان جانشين خدا و عهدهدار استقرار حاكميت او در زمين است. بر همين اساس وظيفه دارد ويژگيها و شرايط لازم را براي دريافت اين مسئوليّت بزرگ به دست آورد و از همهي امكانات مادي و معنوي كه خدا در اختيارش نهاده است، بهره گيرد.

اگر قرآن از مسخّربودن جهان در دست انسان سخن ميگويد، براي آن است كه به او بفهماند توانايي به دوش كشيدن چنين مسئوليت بزرگي را دارد و امكانات لازم نيز در صورتي كه بخواهد، در اختيارش نهاده ميشود. اين بينش، مسئوليت و عمل سياسي گستردهاي را در زندگي مسلمان به دنبال ميآورد.(34)

 

2. امت واحد

قرآن انسانها را، با وجود تمايزهاي گوناگون، مجموعهاي همگرا، همگون، متشكل، و مانند كاروان منسجم و در حال حركت به سوي هدف واحد ميداند وضمن دعوت او به سازماندهي فراگير، اين حالت را كيفيت نخستين جامعهي بشري و شكل مطلوب و معقول آيندهي آن ميداند.(35)

بر اساس اين بينش و اعتقاد، مسلمان مؤظف است يكپارچگي را نخست در جامعهي كوچكتر ـ جهان اسلام ـ تحقّق بخشد و آنگاه به جامعهي بشري گسترش دهد.

 

3. امامت و رهبري

هدايت جهان با حكمت و قدرت بيپايان خداوند، بخشي از آموزههاي توحيدي قرآن است و در اين راستا هدايت و رهبري انسان به سوي سعادت مطلوب در تمام ابعاد زندگي، بهدست رسولاني كه از سوي خداوند حكيم، دانا و توانا برانگيخته ميشوند، انجام ميگيرد.

امامت و رهبري انسان به دليل پيچيدگي انسان و مسائل مربوط به هدايت و سعادت او، تنها از راه گزينش الهي امكانپذير است و اين برگزيدگان الهياند كه كاروان بشري را سامان ميدهند و بهگونهاي حكيمانه به سوي سعادت حقيقياش رهبري ميكنند.(36)

در فرهنگ سياسي قرآن، امامت به دو گونه آمده است:

1. امامت انسانهاي پاك و متّقي كه برعهدهي انبيا، برگزيدگان آنها و مستضعفان مؤمن و صالح است.

2. امامت بدكاران كه از آن با عنوان ائمهي كفر(37) ياد شده است.

اطلاق امام به هر دو گونه را در اين آيه ميبينيم: روزي فرا ميرسد كه هر گروهي از انسانها را با امامشان فرا ميخوانيم.(38)