تبعید امام به ترکیه

تبعيد امام به تركيه

مأموران رژيم در اقدامي عجولانه در شب سيزدهم آبان 1343، به محل اقامت امام در قم هجوم بردند و امام را به تهران منتقل و همان روز به تركيه تبعيد كردند. عصر همان روز فرزند امام ـ حاج آقا مصطفي ـ را نيز دستگير و روانهي زندان قزل قلعه كردند.

بازتاب اين دو خبر، از سويي قم، مشهد و تهران را به حالت تعطيل درآورد و در بسياري از شهرها تظاهرات به راه افتاد. در برخي شهرها نيز تظاهرات و اعتصاب تا سي روز ادامه يافت. سيل تلگرافها، و اعلاميهها در حمايت از رهبر و اعتراض به تبعيد و معرفي شخصيت وي، به تهران و تركيه سرازير شد. از سوي ديگر، دستگاه تبليغات رژيم به تصور اين كه ميدان خالي شده است، شروع به تصفيه حساب و واردكردن اتهامات ناروا به رهبري نهضت كرد.

فشار افكار عمومي و بحران سياسي ناشي از تبعيد امام، چنان رژيم را درمانده كرد كه حسنعلي منصور در مجلس سنا ضمن اعلام عقبنشيني، گفت:

 

پس از مذاكرات دولت ايران، دولت امريكا موافقت كرد كه نسبت به هر موردي كه دولت ايران تشخيص بدهد كه ضرورت داشته باشد، دولت امريكا موافقت خواهد كرد كه نسبت به آن فرد سلب مصونيت سياسي نمايد.

 

اين عقبنشيني كه به منظور فرونشاندن بحران انجام شد، نشان داد حتي سلب مصونيت سياسي هم بايد با اجازهي دولت امريكا باشد و اين به معني افزايش اختيارات امريكا در كاپيتولاسيون بود، زيرا بر اساس توافق جديد، دولت امريكا ميتوانست هر وقت بخواهد جنجالهاي سياسي را به كشور خود انتقال ندهد، براي محاكمهي تبعهي خود از امكانات قضايي ايران استفاده كند.

در همين شرايط، حاج آقا مصطفي پس از 57 روز اسارت (8/10/1343) آزاد شد، ولي چون كارگزاران حكومت از اين عمل سودي نبردند، پس از پنج روز وي را دستگير و روانهي تركيه كردند.

رژيم با احساس وحشت از تبليغات اسلامي در ماه رمضان، مأموران خود را در سراسر كشور ـ تا دورترين نقاط روستاييـ بسيج كرد تا از خطبا و وعاظ تعهد بگيرند كه سخني از آنچه مخل امنيت است، به ميان نياورند. ناگفته پيداست عنوان مذكور، پوششي بود كه ميتوانستند دهانها را با آن ببندند و در بسياري موارد از ورود روحانيان به مساجد و مجالس جلوگيري كنند. پس از اجراي اين نوع از محدوديت، بسياري از خطبا و وعاظ دستگير و روانهي زندانها شدند.