ب. نیروهای فکری ـ سیاسی متأخر

ب. نيروهاي فكري ـ سياسي متأخر

پس از كودتاي 28 مرداد، جبههملي و حزبتوده به احزابي ضعيف تبديلشده بهخاموشي گراييدند. آنها در اوايل دهه 40 مجدداً حضوري هرچند ضعيف از خود به نمايش گذاشته و سپس صحنه را ترك گفتند و به احزابي در تبعيد تبديل شدند.

پس از سال 42 بقاياي جبههملي در داخل كشور، مخفي شد و بعداً در سال 56 بود كه بار ديگر پديدار گشت و اعلام نمود كه تشكيلات جبهه را تجديد سازمان خواهد كرد. جبهه ملي نه يك تشكيلات حزبي قوي داشت و نه يك برنامه منسجم براي رفرم يا انقلاب، بهعلاوه سكوت طولانيمدت بر وجهه آن ضربه زد و بيگانگي آن با ايدئولوژي انقلابي ـ اسلامي در زمان وقوع انقلاب، آنرا به حاشيه راند. حزبتوده نيز كه از تشكيلاتي قوي برخوردار بود بهدلايلي همچون رخنه ساواك در تشكيلات آن، بهبوديافتن روابط دولت ايران با بلوك شرق، انشعابات حزب بهدليل اختلافات چين و شوروي ـ مانند انشعاب گروه توفان ـ و بهويژه بيگانگي با فرهنگ و انديشه مذهبي مردم ايران و وابستگي به اتحاد شوروي كه از رفتارهاي مختلف حزب مانند طرفداري از تقاضاي شوروي در مورد نفت شمال در سال 1323، چشمپوشي از فروش اسلحه شوروي به شاه در سال 1346، همكاري نكردن با دولت ملي در سال 1331 و مانند آن آشكار بود، از صحنه كنار رفت.

در اين قسمت پس از معرفي مختصر تعدادي از گروهها و شخصيّتهاي فكري ـ سياسي دهههاي

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. جمعي از نويسندگان، سلسله پهلوي و نيروهايمذهبي بهروايت تاريخ كمبريج ، ترجمه عباس مخبر، صص 297 ـ 295.

[120]

40 و 50 به شرح زندگي، انديشه سياسي و برخي از روشهاي مبارزاتي امامخميني(ره) ميپردازيم.