دستاوردهای انقلاب اسلامی

دستاوردهاي انقلاب اسلامي

همچنانكه پيشتر اشاره شد دستاوردهاي انقلاب اسلامي، همان آرمان و هدفهايي هستند كه بهصورتكلي يا جزئي تحقق يافتهاند. در ارزيابي دستاوردهاي انقلاب اسلامي بايد به آرمانهاي انقلاب اسلامي، وضعيت پيش از انقلاب امكانات و تواناييهاي كشور و فشارها و توطئههاي دشمنان داخلي و خارجي انقلاب توجه كرد.

دستاوردهاي انقلاب اسلامي را ميتوان در دو برهه زماني مختلف به دوگونه متفاوت مورد بررسي

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. بعضي از موارد برگرفته از اصل 3، 31 و 43 قانون اساسي است.

[163]

قرار داد. بهعنوانمثال سرنگوني رژيم سلطنتي و جايگزيني جمهوري اسلامي و نيز كسب استقلال سياسي از جمله دستاوردهاي انقلاب در زمان پيروزي است، درحاليكه پارهاي از آرمانهاي انقلاب اسلامي، همچون استقلال اقتصادي كه تا حدودي تبديل به دستاورد شدهاند به زمان و تلاش بيشتري نياز دارد.

بههرحال ميتوان به اهم دستاوردهاي انقلاب اسلامي در حوزههاي فرهنگ، سياست و اقتصاد بهشكل زير اشاره كرد.

الف. دستاوردهاي فرهنگي و اجتماعي

1. به وجود آمدن محيطي مناسب جهت رشد كمالات اخلاقي و انساني و بازگشت به خويشتن;

2. زدودن مظاهر فساد ـ مانند عشرتكدهها و مشروب فروشيها ـ از عرصه جامعه;

3. ارتقاي نسبي سطح آگاهيهاي عمومي و روحيه تحقيق;

4. مبارزه با بيسوادي كه تا حد زيادي با موفقيت همراه بوده است.

5. امنيت اجتماعي و قضايي و برقراري حقوق مساوي براي مردم;

6. ايجاد روحيه وحدت و برادري;

7. رواج ادبيات انقلابي ديني;

8. افزايش و رشد مطبوعات و نشريات;

9. اسلامي كردن مقررات مدني، جزايي، مالي، اقتصادي، اداري، نظامي و سياسي;

10. احياي تفكر ديني، تحول در ارزشهاي اجتماعي (1) و احياي مفاهيمي مانند جهاد، هجرت، شهادت، ايثار، اخلاص و حج سياسي;

11. هماهنگي بين تعهد و تخصص و ديانت و روشنفكري;

12. همكاري حوزه و دانشگاه;

13. افزايش ظرفيت دانشگاهها، مراكز تحقيقاتي و حوزههاي علميه;

14. مردميشدن قواي مسلح و ايجاد و سازماندهي نيروي بسيج مردمي;

15. معرفي الگوي زن مسلمان; انقلاب اسلامي با فراهمساختن زمينههاي تشكيل جشنوارههاي مختلف بانوان، مطبوعات ويژه زنان، تأسيس جمعيتها و تشكلهاي مربوطه، فدراسيون ورزشي بانوان و شركت آنان در صحنههاي سياسي و اجتماعي از جمله كانديداتوري آنها براي مجلس شوراي اسلامي و شوراهاي شهر و روستا، الگويي نوين از زن مسلمان در عصر حاضر ترسيم و تبليغات منفي

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. اين تحول با تحقيقات ميداني تأييد شده است. رك: علي ذوعلم (گردآورنده)، جرعه جاري ، صص 419 ـ 402.

[164]

عليه اسلام مانند محروميت زنان از شركت در فعاليتهاي اجتماعي و ورزشي را خنثا كرد.

16. خود باوري فرهنگي در كشورهاي اسلامي و جهانسوم; انقلاب اسلامي ايران بر اساس اصل نه شرقي نه غربي، الگوي فرهنگي جديدي براي مسلمانان و مستضعفان جهان بهارمغان آورد. انديشمنداني كه بالندگي تفكرات اسلامي خود را با كمونيسم و سوسياليسم يا ليبراليسم غربي سازگار ميديدند، اينك به تفكر اسلامي رهنمون شدهاند. گرايش عمومي به مذهب در جهان با انقلاب اسلامي ارتباط و پيوند واقعي دارد.

17. تأثير بر نظريات علوم اجتماعي و تئوري پردازان انقلاب; انقلاب اسلامي ايران تأثير ايدئولوژي بر تحولات سياسي و اجتماعي را بهخوبي بهتصوير كشيد و تئوريپردازان انقلاب، مانند اسكاچپل را تحتتأثير خود قرار داد. از ديدگاه وي هر انقلابي بر مبناي سه عامل قابل تحليل است: ساخت نظام بينالمللي، ساخت اقتدار و ساخت دهقاني. همانگونه كه در فصل پيشين ديديم او به مؤلفههايي مانند رهبري، ايدئولوژي، كارگزاران تاريخي و احزاب سياسي چندان اهميت نميداد، ولي با مشاهده انقلاب اسلامي ايران نظر خود را تعديل كرد. (1) از ديگر نظريهپردازاني كه از پيروزي انقلاب اسلامي تأثير پذيرفتند، ميتوان نظريهپردازان سيستم اقتصاد جهاني (World Economic System) مانند احمد اعجاز، حمزه علوي و جان فورن را نام برد. در ديدگاه آنها عناصري مانند فرهنگ و رهبري دين، برجستگي و اهميت بيشتري پيدا كرد. همانگونه كه در فصل پيشين آمد ميشل فوكو نيز در مورد انقلاب اسلامي معتقد است ايرانيان بهدنبال وارد نمودن معنويت در حوزههاي فردي و اجتماعي بودند و بههمين دليل، انقلاب اسلامي، اولين انقلاب دوران فرامدرن تلقي ميشود. (2)