شخصیت و نفوذ امام خمینی (رحمه الله)

شخصيت و نفوذ امام خميني (رحمه الله)

اغلب محققين بيطرف بر اهميت اين عامل در سرنوشت نهايي انقلاب اسلامي اذعان دارند و اين همه، به دليل شخصيت و نفوذ امام خميني (رحمه الله) بود. از اين نظر يكي از عوامل مهّم در روند انقلاب اسلامي ايران، امام (رحمه الله) بود كه بهواسطه نفوذ كلام و نيز مقام روحاني و معنوياش تأثير فوقالعادهاي بر عكسالعملهاي مردم داشت. امام علاوه بر اين كه يك مرجع تقليد بود كه به لحاظ شرعي و ديني مطاع اكثريت ملت ايران بود، يك مقتداي سياسي و فرمانده انقلاب بود كه همه نيروهاي مبارز و انقلابي، حتي آنهايي كه به مقام مذهبي امام بيتوجه بودند، از ايشان تبعيت ميكردند. مجموعه اين دو، از امام شخصيت بانفوذ و مقتدري ساخته بود كه قادر بود در عرض چند دقيقه ميليونها ايراني را به خيابانها و تظاهرات بكشاند.

به همين دليل شخصيت و نفوذ امام خميني ; و جايگاهش در ايران براي دولت هم به طور كامل شناخته شده بود و نفس وجود و حضور ايشان مهمترين خطر براي رژيم به حساب ميآمد. در سخنراني عصر روز عاشورا (13 خرداد 1342)، اين

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. منوچهر محمدي، پيشين، ص 127 و نيز بازرگان، پيشين، ص 24.

[185]

موقعيت به طور كامل برجسته شد و شاه تصميم گرفت كه ايشان را بازداشت كند، امّا پخش خبر دستگيري امام موج عظيم 15 خرداد را به وجود آورد. شخصيت امام به قدري مهم و كليدي و براي مردم مورد احترام بود كه يك قيام ملّي ـ اسلامي به عظمت 15 خرداد، فقط به خاطر دستگيري امام انجام شد و رژيم شاه بعد از آن چند ماه حكومت نظامي در تهران اعلام كرد.

رژيم شاه وقتي مواجه با قيام عظيم 15 خرداد شد، بخوبي دريافت كه وزنه اساسي قيام، امام است و بايد رضايت امام را جلب نموده، او را ساكت كند. اين بود كه امام را آزاد كرده، وزير كشور را به ديدار امام فرستاد و براي دلجويي از امام دست به برخي اقدامهاي مسخره زد، (1) به اميد اين كه امام با اصول انقلاب سفيد موافقت كند; براي رژيم خيلي مهّم بود كه امام با انقلاب سفيد همراه شود و اين امر فقط به خاطر نفوذ و موقعيت امام بود.

به هنگام تصويب لايحه كاپيتولاسيون نيز امام يكتنه در مقابل آن ايستاد و مردم را به مقاومت عليه آن دعوت كرد; تنها راهي كه در مقابل رژيم وجود داشت، اين بود كه ايشان را تبعيد كند. هدف شاه از تبعيد امام، بيشك كاستن از نفوذ و شهرت و اعتبار امام و فراموش شدن ايشان از سوي مردم بود. (2) شاه فقط بدين طريق ميتوانست از مزاحمت امام راحت شود; محاكمه و اعدام ايشان براي رژيم به مصلحت نبود. امّا باز هم محاسبه شاه درست از آب درنيامد و با وجود تبعيد، امام همچنان به عنوان شخصيت طراز اوّل مطرح بود و هيچكس نميتوانست جاي ايشان را بگيرد.

همه تحقيقات و مطالعاتي كه پيرامون انقلاب اسلامي انجام شده است، بدون استثنا به نقش برجسته امام اشاره و اذعان كردهاند; بهطوري كه ميتوان ادّعا نمود كه اگر ايشان در اين دوره از تاريخ معاصر ايران وجود نداشتند، سرنوشت انقلاب اسلامي بسيار مبهم بود و بعيد بود كه اين تحول عظيم در ايران رخ بدهد.

ــــــــــــــــــــــــــــ

1. مدني، پيشين، ص 70.

2. الگار، پيشين، ص 70.

[186]