متن کامل

ترجمه انگليسي گزيده‌اي از كلمات قصار حضرت علي ابن ابي‌طالب عليه السلام متعلق به قرن هجدهم ميلادي به قلم سايمن اوكلي

به تازگي مجلة «الموسم» چاپ هلند در شمارة 72 ـ 71 (2009) نسخة عكسي، ترجمه‌اي از واژه‌هاي برگزيده و كلمات قصار حضرت علي بن ابي‌طالب عليه السلام را منتشر كرده است. در روي جلد اين كتاب، نام مترجم «سايمن اوكلي» [Siman Ockley] درج گرديده كه استاد زبان عربي در دانشگاه كمبريج انگلستان بوده و كتاب را از روي نسخة اصلي، كه به زبان عربي است و در كتابخانة بادلين دانشگاه آكسفورد نگهداري مي‌شود، به زبان انگليسي برگردانده است در اين كتاب كه 34 صفحه دارد، روي هم 169 فقره از كلمات قصار را به انگليسي برگردانده و كتاب به وسيلة برنارد لينتوت، به سال 1717 در لندن چاپ و منتشر شد. بعدها اين كتاب درسال 1892 از سوي انتشارات دانشگاه كمبريج تجديد چاپ گرديد.

اوكلي (1720ـ1678) در تقديم نامه‌اي دو صفحه‌اي، خطاب به توماس فريك [Thomas Freke] مي‌نويسد: نمونة موجود سخنان حضرت امام علي عليه السلام نمونة خوبي است براي پيروي كردن وي در ديباچه‌اي هشت صفحه‌اي، ابتدا عملكرد غربيان در تحقير اقوام شرق را به باد انتقاد و سخره گرفته و آنگاه ايشان را به تأمل و تفكّر در حكمت‌هاي موجود در سخنان حضرت علي عليه السلام دعوت مي‌كند. اوكلي از وام داري غربيان نسبت به حكمت و تعقّل عميق عربي و شرقي سخن گفته و سخنان حضرت امام علي عليه السلام را برتر از تمامي كلمات قصار و ضرب المثل‌هاي ساير ملل مي‌داند و از ژرفاي آنها به وجد مي‌آيد و شگفت‌زده مي‌شود و همين مجموعه از كلمات آن امام همام را، در ارزشمندي، بالاتر از اناجيل اربعه ـ عهد جديد ـ ارزيابي مي‌كند سرانجام همين امر او را برآن داشته تا در جلد دوّم كتاب ديگر خود (تاريخ شرقيان) به تفصيل به زندگي آن بزرگوار بپردازد. نظر به عمق تجربيات و معاني موجود در سخنان حضرت امام علي عليه السلام ، وي قدمت و پيشينة اين سخنان را احتمالاً بسيار بيشتر از عمر شريف و زمان زندگي آن حضرت مي‌داند و احتمال مي‌دهد كه شايد بخشي از آن‌ها ضرب المثل‌هايي بود كه از كلام آن حضرت نيز جمله‌هاي حكيمانه‌اي بدانها اضافه شده است.

اوكلي در جايي ديگر تأسف مي‌خورد كه چرا بايد اين كتاب ترجمه شود، بلكه براي فهم و درك عمق آن، سزاوار است كه آدمي به ممالك شرقي (اسلامي) سفر كند. وي اهميت اين كتاب را بسي بالاتر و بيشتر از عهد عتيق و سخنان انبياي بني اسرائيل مي‌‌داند و مي‌گويد: اين كلمات قصار، مشحون از هدفمندي بوده و داراي روح عشق و شيدايي خالص است. دقت در حيات و بالاترين ثقل فكري و عميق‌ترين تجربيات بشر در امور انساني را به دست مي‌دهد. از نظر اوكلي، تعجبي ندارد كه انسان در برابر هر يك از جمله‌هاي اين كتاب بهت زده شود!

سايمن اوكلي در 1717 در شهر اكسترانگلستان به دنيا آمد و در رشتة زبان عربي در دانشگاه كيمبريج تحصيل كرد. وي مدت‌هاي طولاني در كتابخانة بادلين ـ كتابخانه مركزي دانشگاه آكسفورد ـ به مطالعات مخطوطات عربي پرداخت و در سال 1711 به سمت استادي دانشگاه كيمبريج در رشته مطالعات عربي برگزيده شد. او به سبب بدهكاري‌هاي مالي در 1717 زنداني و در 1718 آزاد شد، ليكن شرايط جسمي نامناسب منجر به فوت وي در 1720شد.

از آثار اوكلي مي‌توان كتابهاي «مقدمة زبانهاي شرقي» (1706)، ترجمة «تاريخ يهوديان معاصر» اثر سيمون مودينا فرانسوي (1708)، «تطور عقل انساني در كتاب حيّ ‌بن يقطان» اثر ابن طفيل (1708) و «تاريخ شرقيان» (جلد اول 1708 و جلد دوم 1718) و نيز «گزيده‌اي از سخنان حضرت علي عليه السلام » (1717) را نام برد.

هرچند نويسندة مشهور لبناني مقيم قاهره، آقاي نجيب العقيقي در كتاب ارزشمند خود «المستشرقون» (جلد2، ص46) مي‌گويد: اوكلي كتاب حاضر را از «غررالحكم و دررالكم» آمدي گرفته، ليكن خود اوكلي در هيچ جاي كتاب به نام متن دست نويس عربي كه وي اين كلمات و جمله‌هاي حضرت را از آن‌ها برگفته است اشاره‌اي نكرده است.