متن کامل

ميقات حج
سال هشتم شماره سي وچهارم زمستان 1379

طلوع خورشيد از درون كعبه

علي اكبر مهدي پور

آسمان جلال و شكوه خاصي داشت. در پهن دشت وسيعش افق و كرانه اي به چشم نمي خورد و سكوت اسرارآميزي بر همه جا دامن گسترده بود.

نسيم ملايمي كه از قلّه حِرا بر مي خاست، اندام خود را بر چهره سخت و شكننده ابوقبيس مي ساييد و با رقصِ دل انگيزي به دامنه كوه مي غلطيد و گونه هاي آفتاب زده «كعبه» را نوازش مي داد.

خانه خدا با جبروت و عظمت خود، درخشش وصف ناپذيري به اين سرزمين خشك و سوزان بخشيده بود و همگان در برابر شكوه و عظمت بي نظيرش سر تعظيم و تكريم فرود آورده بودند.

در ميان سيل مردم از پير و جوان، كه با احترام خاصي، در دوّمين جمعه ماه رجب، در گرداگرد خانه خدا مشغول طواف بودند; زني حامله با چهره اي شكسته، به دور كعبه معظّمه بي تابانه مي گرديد، با انگشتان لرزانش به سوي كعبه اشاره مي كرد و در حالي كه قطرات اشكَش سيل آسا بر گونه هايش سرازير بود، زير لب مي گفت:

«پروردگارا ! به تو ايمان آورده ام و به آنچه كتاب و پيامبر از سوي تو آمده ايمان دارم.»

«پروردگارا ! من به آيين جدّم حضرت ابراهيم خليل، كه بنيانگذار اين خانه كهن

است، ايمان دارم.»

«پروردگارا ! تو را سوگند مي دهم به حق بنيانگذار اين بيت و به حق اين مولودي كه در شكم دارم، اين زايمان را بر من آسان بگردان !»(1)

ديدگان كنجكاو، او را مي ديد و گوش هاي تيز شده سخنانش را دنبال مي كرد، حسّ كنجكاويِ همگان تحريك شده بود كه ناگهان فرياد تعجّب از همگان بر خاست و به دنبال آن سكوت سنگيني بر همگان حكمفرما شد. آب در گلوها خشكيد. حيرت و تعجّب بر چهره ها نقش بست. نفس ها از سينه ها بيرون نمي آمد.

كسي جرأت نداشت كه مهر سكوت را بشكند و بگويد: لحظه اي پيش، ديوار كعبه شكافته شد و زن حامله اي به درون كعبه رهنمون شد!

چه كسي باور مي كرد كه سنگ خارا آغوش بگشايد و زن حامله اي را در خود جاي دهد؟!

زماني حيرت و تعجب افزون شد كه تلاش كليد داران حرم، در گشودنِ قفلِ درِ كعبه به نتيجه نرسيد !

لحظه به لحظه بر ازدحام مردم افزوده مي شد، تا از فرجام اين راز آگاه شوند.

پس از سپري شدنِ مدتي نسبتاً طولاني، يكبار ديگر همان سنگ خارا آغوش باز كرد و سيماي درخشان «فاطمه بنت اسد» در حالي كه «مولود كعبه» را در آغوش داشت، از درون كعبه طالع گرديد.

صداي تكبير اوج گرفت و در همه جاي مكّه طنين انداخت.

غرور و شرف چون هاله اي سنگين بر سرِ مولود بال گسترده بود و در سيمايش موجي از خنده در درياي اشك شنا مي كرد.

حضرت ابوطالب در حالي كه برق شعف از ديدگانش بيرون مي زد، بانگ بر آورد:

«اَيُّهَا النّاسُ! وُلِدَ ]اللّيْلَةَ[ فِي الْكَعْبَةِ وَليُّ الله»

«هان اي مردمان! (امشب) وليّ خدا، در خانه خدا، ديده به جهان گشود.»(2)

اين حادثه پر شكوه و بي نظير تاريخِ آفرينش، به روز جمعه، سيزدهم ماه رجب، در سي امين سال حمله ابرهه به خانه خدا (عام الفيل) اتّفاق افتاد.(3)

1 . شيخ صدوق، الامالي، ص114، همان، معاني الأخبار، ص62، ابن شهرآشوب، مناقب آل ابي طالب، ج2، ص173; ابن فتّال; روضة الواعظين، ص76; علامه مجلسي، بحار الأنوار، ج35 ص8

2 . ابن شاذان، الفضائل، ص56، علامه اميني، الغدير، ج7 ص347

3 . شيخ مفيد، الارشاد، ص9; دهلوي، ازالة الخفاء، ج2 ص251; ابن طاووس، اقبال الاعمال، ص655، شيخ طوسي، تهذيب الاحكام، ج2، ص7; خوانديد، حبيب السير، ج1، ص520، سيد رضي، خصائص الائمة، ص39; ابن صباغ، الفصول المهمّة، ص30; شيخ كفعمي، المصباح، ص260; ابن شهراشوب، مناقب آل ابي طالب، ج2، ص78

طلوع خورشيدِامامت ازافقِ كعبه، يكي از ده ها مناقبويژه مولاي متقيان، امير مؤمنان(عليه السلام)است كه در ميان اوّلين و آخرين، احدي در اين فضيلت با آن حضرت شريك نيست.

ما در اين نوشتار در پي آنيم كه با اختصار، اعتراف بزرگان جهان اسلام ـ از شيعه و سنّي ـ از محدّثان، مورّخان، نسب شناسان، تراجم نويسان و سخن سرايان را، تا جايي كه صفحات محدود مجلّه اجازه دهد، به ترتيب تسلسل زماني، در ضمن چندين فصل بازگو نماييم:

فصل اوّل:

تصريح و تأكيد علماي اهل سنّت

1 ـ ابوعثمان، عمرو بن بحر، مشهور به «جاحظ» صاحب كتاب «البيان و التّبيين»، متوفّاي 255 هـ . ق . در رساله اي كه در باره فضايل بني هاشم نوشته، از ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در آن مكان مقدّس سخن گفته است.

متن اين رساله را قندوزي در «ينابيع المودّه» درج كرده است(1).

2 ـ پيشتاز مورّخان، علي بن حسين مسعودي، متوفّاي 333 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «مروج الذّهب» كه در طول بيش از يكهزار سال، يكي از استوارترين منابع مورد اعتماد مورّخان است، با صراحت و قاطعيّت اعلام مي دارد كه:

«ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع گرديد.»(2)

و در كتاب ديگرش «اثبات الوصيّه» تأكيد مي كند كه:

«هرگز پيش از ايشان و يا بعد از ايشان احدي در درون كعبه به دنيا نيامده است.»(3)

3 ـ مورّخ شهيد، ابوزكريّا، يزيدبن محمدبن أياس بن قاسم ازدي، متوفّاي334 هـ . ق. در كتاب خود «تاريخ موصل» از ولادت آن حضرت در درون كعبه سخن گفته، مي افزايد:

«به جز امير مؤمنان علي بن ابي طالب(عليه السلام)، هيچ خليفه ديگري در كعبه متولّد نشده است.»(4)

1 . قندوزي، ينابيع المودّة، ج1، ص461

2 . مسعودي، مروج الذّهب، چاپ قاهره، ج2، ص2

3 . همان، اثبات الوصيّة، ص111

4 . ازدي، تاريخ موصل، ص58

4 ـ محدّث خبير، محمد بن علي بن اسماعيل شافعي، مشهور به «ابن قفّال» متوفّاي 365 هـ . ق . مي نويسد:

«فاطمه بنت اسد به هنگام زايمان وارد كعبه شد و علي(عليه السلام) را در آنجا به دنيا آورد.

گفته مي شود به جز علي(عليه السلام) احدي در آنجا متولّد نشده است.»(1)

5 ـ حافظ، ابوعبدالله محمدبن عبدالله مشهور به «حاكم نيشابوري» در كتاب بسيار معروفش «مستدرك صحيحين» مي نويسد:

«به تواتر رسيده است كه فاطمه بنت اسد، امير مؤمنان ـ كرّم الله وجهه ـ را در خانه كعبه به دنيا آورد.»(2)

6 ـ ابوالحسن، علي بن محمد واسطي شافعي، مشهور به «ابن مغازلي»، متوفّاي 483هـ . ق . در كتاب ارزشمند «مناقب علي بن أبي طالب» به تفصيل، داستان ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه را با سلسله اسناد خود، نقل كرده است.(3)

7 ـ كمال الدّين، ابوسالم، قاضي محمد بن طلحه شافعي، متوفّاي 625 هـ . ق . در كتاب پر ارج «مطالب السّؤول» مي نويسد:

«علي بن ابي طالب(عليه السلام) در درون كعبه معظّمه در بيت الحرام ديده به جهان گشود.»(4)

8 ـ شمس الدّين، ابوالمظفّر، يوسف بن قز اوغلي، مشهور به «سبط ابن جوزي» در كتاب پر ارج «تذكرة الخواص» مي نويسد:

«در روايت آمده است كه فاطمه بنت اسد حامله بود، برگرد خانه طواف مي كرد، ناگهان درد زايمان گرفت، درِ كعبه به رويش باز شد، فاطمه به اندرون كعبه در آمد و علي](عليه السلام)[ را در آنجا به دنيا آورد.»(5)

9 ـ ابوعبدالله، محمد بن يوسف بن محمد قرشي، مشهور به «گنجي شافعي»، متوفّاي 658 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «كفاية الطّالب» مي نويسد:

1 . ابن قفال، فضائل امير المؤمنين، به نقل احقاق الحق، ج7، ص498

2 . حاكم، مستدرك الصّحيحين، ج3، ص483

3 . ابن مغازلي، مناقب علي بن ابي طالب، ص7

4 . ابن طلحه، مطالب السّؤول، ص11

5 . ابن جوزي، تذكرة الخواص، ص20

«امير مؤمنان علي بن ابي طالب(عليه السلام)، در شب جمعه، 13 رجب، سي سال گذشته از عام الفيل، در مكّه معظّمه، در درون كعبه، ديده به جهان گشود. و هرگز مولود ديگري جز او ـ پيش از او و يا بعد از او ـ در خانه كعبه زاده نشد. اين ميلاد فرخنده، فضيلت و كرامتي براي او و فضيلت و شكوهي براي خانه خداست.»(1)

10 ـ مورّخ شهيد، هندوشاه بن عبدالله نخجواني، در كتاب ارزشمند «تجارب السّلف» كه آن را در باره خلفا و وزرا در سال 724 هـ . ق . به رشته تحرير در آورده، مي نويسد:

«علي(عليه السلام) در درون كعبه ديده به جهان گشود... به هنگام تولّد مادرش او را «حيدر» نام نهاد و حيدر به معناي شير است.»(2)

11 ـ مورّخ گرانمايه، حمدالله بن ابي بكر بن احمدبن نصر مستوفي، متوفّاي 750  هـ . ق . در كتاب پر ارج «تاريخ گزيده» مي نويسد:

«امير المؤمنين علي(عليه السلام)، عمّ زاده رسول الله(صلي الله عليه وآله) مادرش فاطمه بنت اسدبن هاشم، ولادتش در درون كعبه... سنه 30 عام الفيل، موافق با 911 اسكندري، 8 سال گذشته از پادشاهي پرويز.»(3)

12 ـ جمال الدّين محمدبن يوسف بن حسن بن محمد زرندي حنفي مدني، متوفّاي 750 هـ . ق . در كتاب ارزشمند «نظم دُرَرِ السمطين» از احمد حنبل روايت كرده:

«ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه اتّفاق افتاد.»(4)

13 ـ حافظ شمس الدّين، ابوعبدالله محمدبن احمد ذهبي، متوفّاي 848 هـ . ق . در «تلخيص مستدرك صحيحين» كه در ذيل مستدرك حاكم به طبع رسيده، متن عبارت حاكم نيشابوري را نقل كرده، مي نويسد:

«اخبار به حدّ تواتر رسيده كه علي بن ابي طالب در درون كعبه ديده به جهان گشود.»(5)

14 ـ قاضي شهاب الدّين دولت آبادي، متوفّاي 849 هـ . ق . داستان ولادت آن

1 . گنجي شافعي، كفاية الطالب، ص407

2 . نخجواني، تجارب السلف، ص37

3 . مستوفي، تاريخ گزيده، ص192

4 . زرندي، نظم درر السّمطين، ص80

5 . ذهبي، تلخيص مستدرك الصّحيحين، ج3، ص483

حضرت را نقل كرده و تصريح نموده كه در داخل كعبه واقع شده.(1)

15 ـ نور الدين علي بن محمد بن صبّاغ مالكي، متوفّاي 855 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «الفصول المهمّه» مي نويسد:

«علي(عليه السلام) به روز جمعه، 13 رجب، سي سال گذشته از عام الفيل، 23 سال پيش از هجرت، در مكّه معظّمه، در ميان بيت الله الحرام چشم به جهان گشود... پيش از آن حضرت، هرگز احدي در بيت الحرام متولد نشد. اين برتري، ويژه آن حضرت است. كه خداوند براي ظاهر ساختن مرتبت و مقام و شكوه حضرتش به ايشان عطا فرموده است.»(2)

16 ـ مورّخ شهيد، فخرالدين محمدبن ابي داود، سليمان بناكتي، متوفاي 891 هـ . ق . در كتاب «روضة اولي الألباب» مشهور به «تاريخ بناكتي» مي نويسد:

«روز آدينه، سيزدهم ماه رجب، سنه ثلاثين از سال فيل، در حرم كعبه به
وجود آمد. پيش از او و بعد از او هيچ فرزندي در خانه كعبه به وجود نيامده
است.»(3)

17 ـ عبد الرّحمن جامي، متوفّاي 898 هـ . ق . در كتاب «شواهد النّبوة» ولادت آن حضرت را در درون كعبه روايت كرده است.(4)

18 ـ مورّخ شهيد، محمد ميرخواند، پسر خاوند شاه، متوفّاي 903 هـ . ق . در كتاب ارزشمند «روضة الصّفا» مي نويسد:

«ولادت آن حضرت به روايتي در 13 رجب، سي سال گذشته از واقعه فيل، و به روايتي 28 سال بعد از سال فيل، اتفاق افتاد; زيرا مادرش كعبه را طواف مي كرد، پس مشيّت الهي او را به درون كعبه آورد. زمان زايمانش فرا رسيد و در درون كعبه به دنيا آورد. چنين سعادتي از آغاز خلقت تا پايان جهان، براي احدي ميسّر نشده است. درستي اين روايت در ميان تاريخ نويسان و سيره نويسان بدون ترديد است. اين قضيّه فراتر از آن است كه شك و ترديدي در آن راه يابد.»

شد او دُرّ و بيت الحرامش صدف *** كسي را ميسّر نشد اين شرف(5)

1 . دولت آبادي، هداية السّعداء ـ مخطوط ـ ص117

2 . ابن صبّاغ، الفصول المهمّة، ص14

3 . بناكتي، تاريخ بناكتي، ص98

4 . جامي، شواهد النبوة، ص198

5 . مير خواند، روضة الصّفا، جلد دوم.

19 ـ سيد نور الدّين، علي بن عبدالله سمهودي شافعي، صاحب كتاب ارزشمند «وفاء الوفا بأخبار دار المصطفي»، متوفّاي 911 هـ . ق . در كتاب «جواهر العقدين» ولادت آن حضرت را در درون كعبه، به نقل از ابن صبّاغ مالكي آورده است.(1)

20 ـ نسب شناس مشهور، تاج الدّين محمدبن حمزة بن زهره رفاعي، نقيب حلب، متوفّاي 921هـ . ق . در كتاب ارزشمند «غاية الاختصار، في اخبار البيوتات العلويّه المحفوظة من الغبار» مي نويسد:

«ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع شد.»(2)

21 ـ ميرزا محمد بن رستم، معتمد خان حارثي بدخشي، متوفّاي 922 هـ . ق . در كتاب «نزل الأبرار» مي نويسد:

«علي ـ كرّم الله وجهه ـ روز جمعه 13 رجب، سي سال گذشته از عام الفيل، در مكّه معظمه، در بيت الله الحرام متولد شد، و اين فضيلتي است كه خداوند آن حضرت را به اين فضيلت اختصاص داده است.(3)

22 ـ مورّخ شهيد، غياث الدّين، همام الدّين حسيني، مشهور به «خواند مير» متوفّاي 942هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «حبيب السّير» مي نويسد:

«تولد آن مولودِ عاقبت محمود، در نفس كعبه روي نمود; زيرا كه حسب اقتضاي قضا، بلكه به مشيّت ايزد تعالي، نزديك به وضع حمل، والده ماجده اش در طواف بيت الله بود. و اين سعادت به روايتي از اول آفرينش تا غايت، هيچ آفريده را ميسّر نگرديد. و صيت و صحت آن نزد مورّخان فضيلت پرور، از شايبه شبهه و دغدغه مظنّه در گذشته.»(4)

23 ـ علامه، علي بن مصطفي سكتواري بسنوي حنفي، مشهور به «شيخ علي دده» متوفّاي 1007 هـ . ق . در كتاب «محاضرة الأوائل و مسامرة الأواخر» كه در سال 998 هـ . ق . تأليف آن پرداخته مي نويسد:

«اول كسي كه در اسلام، در اوان كودكي شير ناميده شد، مولاي ما علي بن ابي طالب است. هنگامي كه مادرش او را در داخل كعبه به دنيا آورد، به نام

1 . سمهودي، جواهر العقدين، به نقل وليد الكعبه، ص114

2 . رفاعي، غاية الاختصار، ص97

3 . بدخشي، نزل الابرار، ص64

4 . خواند مير، جبيب السّير، ج1، ص520

پدرش (اسد) او را «حيدر» نام نهاد.»(1)

24 ـ علامه، ملاّ علي قاري، متوفّاي 1014 هـ . ق . در «شرح شفا» مي نويسد:

«حاكم در مستدرك روايت كرده كه علي بن ابي طالب ـ كرّم الله وجهه ـ در داخل كعبه ديده به جهان گشود.»(2)

25 ـ مورّخ مشهور، محمدبن احمد توقيعي حنفي، مشهور به «نشانچي زاده» متوفّاي 1013 هـ . ق . در كتاب «مرآت الكاينات» مي نويسد:

«پيامبر گرامي(صلي الله عليه وآله) سي سال داشت كه آن حضرت به دنيا آمد و مادرش فاطمه خانه خدا را زيارت مي كرد، او را در بيت خدا به دنيا آورد.»(3)

26 ـ علي بن برهان الدّين حلبي شافعي، متوفّاي 1044 هـ . ق . در كتاب «انسان العيون» معروف به «سيره حلبيّه» مي نويسد:

«امير مؤمنان در درون كعبه تولد يافت، و درآن هنگام سي سال از سنّ پيامبر گرامي (صلي الله عليه وآله) مي گذشت.»(4)

27 ـ احمد بن فضل بن محمد مكّي شافعي، مشهور به «باكثير حضرمي» متوفّاي 1047 هـ . ق . در كتاب «وسيلة المآل بذكر فصل الآل» مي نويسد:

«علي(عليه السلام) به روز جمعه، 13 رجب، 30 عام الفيل، 23 سال پيش از هجرت، در كعبه معظّمه ديده به جهان گشود. او نخستين كسي است كه در كعبه متولّد شد و هرگز پيش از او و بعد از او، احدي در آنجا متولد نشده است.»(5)

28 ـ عبدالحق بن سيف الدّين دهلوي، متوفّاي 1052 هـ . ق . در كتاب «مدارج النبوه» تصريح مي كند كه ولادت آن حضرت در درون كعبه واقع شد.(6)

29 ـ محمد دارا شكوه، حنفي قادري، فرزند شاه جهان، متوفّاي 1069 هـ . ق . در كتاب «سكينة الأولياء» مي نويسد:

«ولادت ايشان در خانه كعبه بوده و به هنگام بعثت رسول گرامي(صلي الله عليه وآله) 11 ساله بودند و به سنّ 35 يا 36 سالگي بر مسند خلافت نشستند.»(7)

1 . شيخ علي دده، محاضرة الاوايل، ص79

2 . ملا علي قاري، شرح شفا، ج1، ص151

3 . نشانچي زاده، مرآت الكاينات، ج1، ص382

4 . حلبي، سيرة حلبيّه، ج3، ص367

5 . باكثير حضرمي، وسيلة المآل، ص145، ـ مخطوط ـ

6 . دهلوي، مدارج النبوة، ج2، ص531

7 . دارا شكوه، سفينة الاولياء، به نقل علي و الكعبه، ص87

30 ـ علامه محمدبن اسماعيل بن صلاح الأمير كحلاني صنعاني، متوفّاي بعد از 1147هـ . ق . «الرّوضة النّديّة» در شرح قصيده علويّه، مي نويسد:

«آن حضرت در درون كعبه ديده به جهان گشود.»(1)

31 ـ علامه، محمّد صالح بن عبدالله كشفي ترمذي اكبر آبادي، متوفّاي 1160 هـ . ق . در كتاب گرانقدر «مناقب مرتضوي» ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) را در درون كعبه به تفصيل شرح مي دهد، سپس مي افزايد:

«هرگز احدي پيش از امير مؤمنان و يا بعد از آن حضرت به شرف تولّد در خانه خدا نايل نشد.»(2)

32 ـ شاه وليّ الله احمدبن عبد الرّحيم دهلوي، متوفّاي 1176 هـ . ق . در كتاب «ازالة الخفاء» مي نويسد:

«بي گمان روايات متواتر است در اينكه فاطمه بنت اسد، اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب را در درون كعبه به دنيا آورد. بدون ترديد او در روز جمعه، 13 رجب، سي سال بعد از عام الفيل در خانه كعبه به دنيا آمده است و هرگز كسي پيش از او يا بعد از او در خانه كعبه زاده نشده است.»(3)

33 ـ مولوي محمد مبين لكهنوي، متوفّاي 1225 هـ . ق . در كتاب «وسيلة النّجاة» مي نويسد:

«ولادت آن معدن كرامت، روز جمعه، سيزدهم رجب، 28 ويا 30 سال بعد از عام الفيل، در مكه واقع شد. به جز او كسي در جوف كعبه پيدا نگشت. خداي تعالي او را به اين فضيلت مخصوص گردانيد و كعبه را به اين شرف مشرّف نمود.»(4)

34 ـ محمد شريف خان شرواني، متوفّاي بعد از 1228 هـ . ق . در كتاب «چوتهي كتاب» كه آن را به زبان اردو تأليف كرده، به ولادت آن حضرت در درون كعبه و شكافته شدن ديوار كعبه و شنيدن صداي هاتف غيبي تصريح كرده است.(5)

35 ـ علامه، محمد علي بن محمد فاضل، متوفّاي بعد از 1281 هـ . ق . در كتاب

1 . صنعاني، الرّوضة النديّة، ص5

2 . كشفي، مناقب مرتضوي، ص87

3 . دهلوي، ازالة الخفاء، ج2، ص251

4 . محمد مبين، وسيلة النجاة، ص60

5 . شرواني، چوتهي كتاب: ص123

«معدن الصّلحاء» مي نويسد:

«پيش از حضرت علي و بعد از آن حضرت، هرگز احدي اين شرف را پيدا نكرده، كه او در خانه كعبه متولد شده است.»(1)

36 ـ علامه حسن بن امان الله مولوي عظيم آبادي هندي، متوفاي بعد از 1300 هـ . ق . در كتاب «تجهيز الجيش» كه به زبان اردو نوشته، داستان ولادت امير مؤمنان(عليه السلام)را طبق روايت «بشائر المصطفي» از يزيدبن قعنب نقل كرده است.(2)

37 ـ صدر الدين احمد بردواني، متوفّاي 1302 هـ . ق . در كتاب «روائح المصطفي» مي نويسد:

«ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه، به سال 30 عام الفيل به روز جمعه 13 رجب واقع گرديد.»(3)

38 ـ مولوي صديق بن حسن حنفي صوفي، متوفّاي 1307 هـ . ق . در كتاب «تكريم المؤمنين بتقويم مناقب الخلفاء الرّاشدين» كه به زبان اردو نوشته، مي نويسد:

«مولاي ما علي بن ابي طالب(عليه السلام) پسر عموي پيامبر(صلي الله عليه وآله) شمشير برّان خداوند، مظهر عجايب و غرايب، اسدالله غالب، در مكه معظّمه، در درون كعبه، به روز جمعه 13 محرّم يا رجب، به سال 30 واقعه فيل، از فاطمه بنت است متولّد شد.»(4)

39 ـ علامه سيد مؤمن شبلنجي، متوفّاي بعد از 1308 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «نوار الأبصار» مي نويسد:

«علي(عليه السلام) در مكه، در درون كعبه به دنيا آمد... قبل و يا بعد از آن حضرت، احدي در جوف كعبه متولد نشده است.»(5)

40 ـ علامه سيد خيرالدين ابوالبركات نعمان افندي، معروف به آلوسي بغدادي، متوفّاي 1317 هـ . ق . در كتاب «غاية المواعظ» عين روايت مناقب ابن مغازلي را نقل كرده، به ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه تصريح نموده است.(6)

اين بود چهل نمونه از منابع مورد اعتماد و استناد علماي اهل سنّت، از محدّثان،

1 . فاضل، معدون الصلحاء، ص26

2 . عظيم آبادي، تجهيز العيش، ص110

3 . بر دواني، روائح المصطفي، ص10

4 . صوفي، تكريم المؤمنين، ص99

5 . شبلنجي، نور الأبصار، ص76

6 . آلوسي، غاية المواعظ، ج2، ص89

مورّخان، سيره نويسان، تراجم نويسان، نسب شناسان و ديگر پژوهشگران، كه تا يك قرن پيش، در آثار گرانقدر خود به ولادت مولاي متقيان امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه تصريح و تأكيد نموده اند و اگر بخواهيم به ديگر آثار موجود در اين رابطه، به ويژه در قرن اخير اشاره كنيم، به درازا خواهد كشيد و صفحات محدود فصلنامه چنين اجازه اي را به ما نمي دهد.

فصل دوّم

تصريح و تأكيد علماي شيعه

1 ـ ابوجعفر محمد بن علي بن حسين بن موسي بن بابويه قمي، مشهور به «شيخ صدوق» متوفّاي 381 هـ . ق . داستان ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) را با سلسله اسناد خود به تفصيل از يزيد بن قعنب روايت كرده كه در فرازي از آن مي نويسد:

«من با عباس بن عبدالمطلب و گروهي از تيره عبد العزّي در برابر بيت الله الحرام نشسته بوديم، كه ناگهان فاطمه بنت است، مادر امير مؤمنان(عليه السلام)، كه در ماه نهم حاملگي بود و درد زايمانش گرفته بود، وارد شد و گفت: پروردگارا ! من به تو ايمان دارم و به گفتار جدّم ابراهيم خليل(عليه السلام) كه بنيانگذار اين خانه كهن بود، باور دارم. تو را سوگند مي دهم به حق بنيانگذار اين بيت و به حق مولودي كه در شكم دارم، كه اين زايمان را بر من آسان نمايي. پس مشاهده كرديم كه ديوار كعبه از ناحيه پشت شكافته شد، فاطمه به درون كعبه رفت و ديوار كعبه متصل  شد.

هر چه تلاش كرديم كه قفل كعبه را باز كنيم، ممكن نشد، پس متوجّه شديم كه اين امري است الهي.

روز چهارم در حالي كه امير مؤمنان(عليه السلام) را روي دست گرفته بود، از كعبه بيرون آمد.»

آنگاه مشروح گزارش ولادت را از زبان فاطمه بنت است نقل مي كند.(1)

1 . شيخ صدوق، الامالي، ص114; به معاني الأخبار، ص62

2 ـ محمد بن حسين بن موسي، مشهور به «سيد رضي» گرد آورنده «نهج البلاغه» متوفّاي 406 هـ . ق . در كتاب پر ارج، «خصائص الأئمّه» مي نويسد:

«امير مؤمنان در 13 رجب، سي سال بعد از عام الفيل، در بيت الله الحرام ديده به جهان گشود... ما جز او كسي را نمي شناسيم كه در درون كعبه ديده به جهان گشوده باشد.»(1)

3 ـ شخصيّت برجسته جهان تشيّع، ابوعبدالله محمدبن محمدبن نعمان، مشهور به «شيخ مفيد» متوفّاي 413 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «ارشاد» مي نويسد:

«امير مؤمنان(عليه السلام) در روز جمعه، 13 رجب، سال 30 بعد از عام الفيل، در درون بيت الله الحرام متولّد شد. هرگز پيش از او و يا بعد از او، مولود ديگري در درون كعبه متولّد نشده است. و اين كرامت بزرگي است كه از سوي پروردگار متعال به آن حضرت عطا شده است.»(2)

شيخ مفيد در كتاب «مقنعه» نيز اين حقيقت را بازگو نموده(3) و همچنين در كتاب «مسارّ الشّيعه» آن را از مسلمّات تاريخ بر شمرده و آن روز را روز شادي اهل ايمان معرّفي كرده است.(4)

4 ـ دانشمند جليل القدر جهان تشيع، سيّد مرتضي علم الهدي، متوفّاي 436 هـ . ق . در شرح قصيده مذهّبه سيّد حميري مي نويسد:

«روايت شده كه فاطمه بنت اسد، آن حضرت را در درون كعبه به دنيا آورد. در اين فضيلت او را هماوردي نيست.»(5)

5 ـ نسّابه معروف، نجم الدّين ابوالحسن، علي بن ابي الغنائم مشهور به «ابن صوفي» متوفّاي بعد از 443 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «المجدي» مي نويسد:

«فاطمه بنت اسد. امير مؤمنان(عليه السلام) را در درون كعبه به دنيا آورد. هرگز پيش از او يا بعد از او، كسي در آنجا تولّد نيافته است.»(6)

6 ـ علامه بزرگوار، ابوالفتح محمدبن علي بن عثمان كراجكي، فقيه، محدّث و

1 . شريف رضي، خصائص الائمّه، ص39

2 . شيخ مفيد، الارشاد، ص9

3 . همان، المقنعه، ص461

4 . همان، مسارّ الشّيعه، ص72

5 . علم الهدي، شرح قصيده مذهّبه، ص51

6 . ابن صوفي، المجدي، ص11

متكلّم، از شاگردان شيخ مفيد، متوفّاي 449 هـ . ق . در كتاب ارزشمند «كنز  الفوائد» مي نويسد:

«فاطمه بنت اسد، طبق عادت هميشگي، به اندرون كعبه در آمد، اتّفاق افتاد كه درد زايمان گرفت و حضرت علي(عليه السلام) را در درون كعبه به دنيا آورد.»(1)

7 ـ مقدم علماي شيعه، پيشواي طايفه اماميه، ابوجعفر محمدبن حسن، معروف به «شيخ طوسي» متوفّاي 460 هـ . ق . در كتاب پر ارج «تهذيب» كه سوّمين كتاب از كتب اربعه(2) مي باشد، مي فرمايد:

«امير مؤمنان، در مكّه معظّمه، در درون كعبه، در شب جمعه 13 رجب، سي سال گذشته از عام الفيل ديده به جهان گشود.»(3)

شيخ طوسي در كتاب «مصباح» نيز اين حقيقت را بيان كرده است.(4)

8 ـ پيشتاز مفسّران، امين الاسلام، فضل بن حسن بن فضل طبرسي، صاحب تفسير بي نظير «مجمع البيان» متوفّاي 548 هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «إعلام الوري بأعلام الهدي» پس از بيان تاريخ ولادت و اينكه در درون كعبه انجام يافته، مي نويسد:

«هرگز در داخل كعبه، جز او مولودي قبلا و يا بعداً متولّد نشد. و اين فضيلتِ ويژه اي است كه خداوند با او عطا فرمود و قدر و منزلتش را شكوهمند و والا  نمود.»(5)

علامه طبرسي اين حقيقت را در كتاب «تاج المواليد» نيز آورده است.(6)

9 ـ متتبّع بي نظير، رشيدالدين، محمدبن علي بن شهراشوب سروي، متوفّاي 588هـ . ق . در كتاب گرانسنگ «مناقب آل ابي طالب» مي نويسد:

«مولود پاك از تبار پاكان، در پاكترين مكان ها ديده به جهان گشود. كجا براي غير او چنين شرافت و كرامتي يافت مي شود؟! شريف ترين نقاط دنيا حرم مطهّر در مكه معظمه است. شريف ترين نقطه حرم، مسجد الحرام است. شريف ترين نقطه مسجدالحرام كعبه است. هرگز مولود ديگري در خانه خدا متولد نشده است. كسي كه در چنين مكان مقدسي ديده به جهان گشوده، برترين شرافت ها و

1 . كراجكي، كنز الفوائد، ص116

2 . كافي، تهذيب، استبصار و من لا يحضره الفقيه را «كتب اربعه» مي نامند.

3 . شيخ طوسي، تهذيب الاحكام، ج6، ص19

4 . همان، مصباح المتهجّد، ص560

5 . طبرسي، اعلام الوري، ص93

6 . همان، تاج المواليد، ص88

كرامت ها را دارد.

به خصوص كه در روز جمعه متولد شد، كه سيّد الأيّام است و در ماه رجب كه ماه حرام است. هرگز مولودي در اين شرافت و كرامت شريك مولاي متقيان نيست.»(1)

10 ـ دانشمند جليل القدر، شمس الدين، يحيي بن حسن بن حسين اسدي حلّي، معروف به «ابن بطريق» متوفّاي 600 هـ . ق . در كتاب «العمده» با قاطعيّت تمام، ولادت آن امام همام را در روز جمعه، 13 رجب، به سال 30 از عا الفيل، در درون كعبه بيان كرده، مي فرمايد:

«جز او هرگز احدي در درون كعبه متولّد نشده است.»(2)

11 ـ سيد رضي الدّين، ابن طاووس، متوفّاي 664 هـ . ق . در كتاب پر ارج «اقبال الأعمال» مي نويسد:

«در روايت آمده است كه مولاي ما علي بن ابي طالب(عليه السلام) به روز جمعه، 13 رجب، 12 سال پيش از بعثت، در ميان كعبه ديده به جهان گشود.»(3)

12 ـ وزير فرزانه، بهاء الدين علي بن عيسي اربلي، متوفّاي 692 هـ . ق . در كتاب پر ارج «كشف الغمه» پس از بيان تاريخ ولادت آن حضرت مي نويسد:

«هرگز مولود ديگري، پيش از او يا بعد از او در درون كعبه متولد نشد. و اين امتياز ويژه آن حضرت، از سوي پروردگار متعال است، كه براي اظهار منزلت رفيع و مقام والاي اوست.»(4)

13 ـ علامه گرانقدر، عمادالدّين محمدبن علي بن حمزه طوسي، مشهور به «ابن حمزه» از علماي برجسته قرن ششم، در كتاب پر ارج «ثاقب المناقب» كه به سال 560 هـ . ق . آن را تأليف كرده،(5) روايت يزيدبن قعنب را مطابق نقل علل الشرايع، معاني الأخبار، امالي صدوق، بشارة المصطفي، كشف اليقين و روضة الواعظين نقل كرده است.

1 . ابن شهراشوب، مناقب، ج2، ص175

2 . ابن بطريق، العمدة، ص12

3 . ابن طاووس، اقبال، ص655

4 . اربلي، كشف الغمّة، ج1، ص59

5 . تهراني، ثقات العيون، ص273

در اين روايت به شكافته شدن ديوار، اقامت سه روزه فاطمه بنت اسد و مباهات وي به اين سعادت بزرگ، و ولادت امير مؤمنان(عليه السلام) در درون كعبه تصريح شده است.(1)

14 ـ سديد الدّين، ابوالفضل، شاذان بن جبرئيل قمي، از علماي برجسته قرن ششم، «ازاحة العلّه» كه در سال 558 هـ . ق . از تأليف آن پرداخته،(2) در كتاب ارزشمند «الفضائل» روايت ولادت آن حضرت را از طريق جابربن عبدالله انصاري، از رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) نقل كرده، در پايان، سخنان حضرت ابوطالب(عليه السلام) را نقل كرده، كه در كوچه هاي مكّه فرياد مي زد:

«هان اي مردمان! امشب حجّت خدا، در درون خانه خدا متولد شد.

امشب ولي خدا، در حرم خدا، و در درون كعبه ديده به جهان گشود.»(3)

وي همچنين داستان بسيارجالبي رادر همين رابطه در كتاب«روضه»نقل كرده است.(4)

از ميان صدها منبع مورد اعتماد و استناد از شخصيت هاي برجسته جهان تشيّع، فقط به 14 نمونه، به تعداد چهارده نور پاك بسنده نموديم، كه صفحات محدود مجلّه بيش از اين به ما اجازه اطاله نمي دهد.

فصل سوّم

تصريح مورّخان مسيحي

امير مؤمنان(عليه السلام) مرز عقيده را درهم شكست و از پيروان همه اديان و مذاهب، دل هاي مستعدّي را به سوي خود جذب كرد و آنها را عاشق شيداي خود ساخت. تعداد شيفتگان و دلباختگان آن حضرت در ميان مسيحيان بيش از ديگر اقوام است.

ده ها مورّخ مسيحي كتاب هاي مفصل و مستقلي به صورت نظم و نثر درباره شخصيت والاي آن حضرت به رشته تحرير در آورده، به ولادت آن حضرت در درون كعبه تصريح كرده اند، كه چند نمونه از آنها را مي آوريم:

1 ـ جرج سجعان جرداق، دانشمند برجسته معاصر، در كتاب كم نظير «الامام علي

1 . ابن حمزه، الثّقاب في المناقب، ص197

2 . تهراني، الذّريعة، ج1، ص527، و ج21، ص104

3 . ابن شاذان، الفضائل، ص56

4 . همان، الرّوضه، ص143

صوت العدالة الانسانيّة» به ولادت آن حضرت در درون كعبه تصريح كرده است.(1)

2 ـ روكس بن زائد عزيزي، نويسنده معاصر مسيحي، در كتاب پر ارج، «الامام علي اسد الاسلام و قدّيسه» در اين رابطه مي نويسد:

«ولادت امام علي به روز جمعه، 13 رجب الحرام، 30 سال بعد از عام الفيل، در مكه معظّمه، در داخل بيت الله الحرم واقع شد.»(2)

3 ـ دكتر دونالدسن دوايت، خاور شناس معروف معاصر، در كتاب ارزشمند «عقيدة الشّيعه» مي نويسد:

«امير بر حقّ مؤمنان، علي(عليه السلام)، كه مي بايست بعد از رسول گرامي، او را به خلافت نصب كنند تا پس از رسول اكرم(صلي الله عليه وآله) اوامر الهي را براي مردمان بهتر از همه تفسير كند، بامداد روز جمعه، در درون كعبه ديده به جهان گشود. او 30 سال از پيامبر كوچكتر بود و مدّت 63 سال عمر كرد.»(3)

4 ـ بولس سلامه، شاعر زبر دست مسيحي، در ضمن اشعار تاريخي و حماسي خود كه درباره «عيد غدير» سروده، ولادت آن حضرت در درون كعبه را چنين ترسيم مي كند:

حُرَّةٌ لَزَّها الْمُخاضُ فَلاذَتْ *** بِسِتارِ الْبَيْتِ الْعَتيقِ الْوَطيدِ

«شير زني از درد زه به ناگزير، به سراپرده كعبه عتيق و استوار پناهنده شد.»

وَ تَدانَتْ مِنَ الْحَطيمِ وَ قَرَّبَتْ *** وَ تَدَلَّتْ تَدَلِّي الْعُنْقوُدِ

«فاطمه به حطيم كعبه نزديك شد و همانند خوشه انگور به استار كعبه آويخت.»

بَسَمَ الْمَسْجِدُ الْحَرامُ حُبُوراً *** وَ تَنَادَتْ حِجارَةٌ لِلنَّشيدِ

«مسجد الحرام از شادي تبسّم كرد و بانگ سرود حجرالأسود به فلك رسيد.»

كانَ فَجْرانِ ذلِكَ الْيَوْمُ فَجْرٌ *** لِنَهار و آخَرُ لِلْوَليدِ

«آن روز دو صبح دم يكجا دميد، يكي طلوع فجر بود و ديگري فروغ مولود.»

يَهْرَمُ الدَّهْرُ وَ هُوَ كَالصُّبْحِ باق *** كُلَّ يَوْم يَأتي بِفَجْر جَديد

«زمانه پير مي شود ولي او همانند صبح دم پايدار مي ماند، و هر روز با درخشش تازه اي طالع مي گردد.»(4)

1 . جرج جرداق، صوت العدالة الانسانيّة، ج1، ص32

2 . روكس، اسد الاسلام و قدّيسه، ص25

3 . دونالدسن، عقيدة الشّيعة، ص34

4 . بولس سلامة، عيد الغدير، ص56

فصل چهارم

تصريح شاعران عرب زبان

1 ـ شاعر پر شور قرن دوّم، سيّد حميري، متوفّاي 179 هـ . ق . در ضمن قصيده مفصّلي مي گويد:

وَلَدَتْهُ في حَرَمِ الإِلهِ وَ اَمْنِهِ *** وَ الْبَيْتِ حَيْثُ فَناءُهُ وَ الْمَسْجَدُ

«مادرش او را در حرم خدا و در خانه امن او به دنيا آورد، كه خانه آستانه و سجده گاه اوست.»

بَيْضاءُ طاهِرَةُ الثِّيابِ كَريمَةٌ *** طابَتْ وَ طابَ وَليدُها وَ الْمَوْلَدُ

«مادري پاكيزه روي و پاكيزه خوي، مولودي پاكيزه از مادري پاكيزه، در جايگاهي پاكيزه.»(1)

2 ـ شاعر نكته پرداز قرون اوّليه، محمدبن منصور سرخسي، در ضمن يك قصيده طولاني در اين رابطه چنين مي سرايد:

وَلَدَتْهُ مُنْجِبَةً وَ كانَ وِلادُها *** في جَوْفِ كَعْبَةَ اَفْضَلِ الأكْنانِ

«مادر نجيب و برگزيده اش او را در درون كعبه به دنيا آورد، كه بهترين جايگاه هاست.»

عَبَدَ الإِلهَ مَعَ النَّبِيِّ وَ اِنَّهُ *** قَدْ كانَ بَعْدُ يُعَدُّ فِي الصَّبيانِ

«هنگامي كه به ظاهر خردسال بود و در شمار كودكان بود، همراه پيامبر گرامي(صلي الله عليه وآله) به پرستش پروردگار مي پرداخت.»(2)

3 ـ ابوطلحه، بن عبيدالله، بن ابي عون غسّاني عوني، از شعراي قرن چهارم هجري، در ضمن قصيده غديريه خود مي گويد:

هُوَ الَّذي سَمَّتْهُ تِلْكَ الْجَوْهَرَةُ *** اِذْ وَلَدَتْ فِي الْكَعْبَةِ الْمُطَهَّرةِ

1 . حميري، ديوان، به نقل مناقب، ج1، ص175 و روضة الواعظين، ص81

2 . سرخسي، ديوان، به نقل منهاج البراعة، ج1، ص71 و مناقب، ج2، ص175

«او همان شير بچه اي است كه اين گوهر تابناك (بنت اسد) هنگامي كه او را در درون كعبه مشرّفه بزاد شير نام نهاد.»

وَ خَرَجَتْ بِهِ فَقالَ الْجَمْهَرَةُ *** مَنْ ذا؟ فَقالَتْ هُوَ شِبْلي حَيْدَرَةٌ

«چون او را بيرون آورد، همگان پرسيدند: او كيست؟ گفت: او شيرزاد من است، كه «حيدر» نام دارد.»

وَلَدْتُهُ مُطَهَّرَةً قُدْسِيّاً

«من او را پاك و پاكيزه و با قداست به دنيا آوردم.»(1)

4 ـ شاعر پر شور و مورّخ پر طنطنه عهد عبّاسيان، ابوحامد عزّالدين، بن هبة الله معتزلي، مشهور به «ابن ابي الحديد» صاحب شرح نهج البلاغه، متوفّاي 656 هـ . ق . در ضمن قصيده معروفش مي گويد:

هُوَ الَّذي كانَ بَيْتُ اللهِ مَوْلَدَهُ *** فَطَهَّرَ الْبَيْتَ مِنْ أرْجاس وَ أَوْثان

«او همان شخصيت والا مقامي است كه بيت خدا زادگاه او بود، همو بود كه خانه خدا را از پليدي بت ها پاك و پاكيزه ساخت.»(2)

فصل پنجم

تصريح و تأكيد شاعران پارسي گوي

1 ـ ابوالمجد، مجدود بن آدم، مشهور به «سنائي» شاعر بلند آوازه قرن ششم مي گويد:

در كعبه «قُلْ تَعالَوْا» از مام كه زاد *** از بازوي باب حطّه خيبر كه گشاد

در مرحله علي نه چونست نه چند *** در خانه حق زاده به جانش سوگند

بي فرزندي كه خانه زادي دارد *** شك نيست كه باشدش به جاي فرزند(3)

2 ـ عارف و شاعر نامي، «مولانا جلال الدّين رومي»، متوفّاي 672 هـ . ق . در قصيده معروفش مي گويد:

1 . عوني، ديوان; الغدير، ج4، ص135

2 . انصاري، خط سيرما، ص55

3 . خزائن الشهدا، ج1، ص9

اي شحنه دشت نجف، از تو نجف ديده شرف *** تو دُرّي و كعبه صدف، مستان سلامت مي كنند

3 ـ شاعر معروف «شاه بوعلي قلندر» متوفّاي 724 هـ . ق . مي گويد:

برج امامت را شرف، فخر رسولان سلف *** ذاتت گهر، كعبه صدف، اين آبرو حاصل كرا؟!

حيدر تويي، صفدر تويي، علم نبي را در تويي *** سرور تويي، رهبر تويي، اي معجز آل عبا(1)

4 ـ خواجه نظام الدّين اولياء دهلوي، متوفاي 725 هـ . ق . مي گويد:

اگر خواهي كه در محشر شفيعت مصطفي باشد *** قسيم جنّت و دوزخ، علي مشكل گشا باشد

امامت را كسي شايد كه شاه اوليا باشد *** به زهد و عصمت و دانش مثال انبيا باشد

امام دين كسي باشد كه در وقت ولادت، او *** بود در كعبه و كعبه ز كعبش با صفا باشد(2)

5 ـ ابوالعطا، كمال الدّين محمودبن علي بن محمود، معروف به «خواجوي كرماني» متوفّاي 753 هـ . ق . در ضمن قصيده غرّايي گويد:

چو كعبه مولد او گشت، از آن سبب شب و روز *** كنند خلق جهان سجده در برابر او(3)

6 ـ شاعر نامي، عبد الرّحمان جامي، متوفّاي 898 هـ . ق . مي گويد:

به سوي كعبه رود شيخ و من به سوي نجف *** به حق كعبه كه آنجا مراست حق به طرف

تفاوتي كه ميان من است و او، اين است *** كه من به سوي گهر رفتم، او به سوي صدف(4)

1 . قلندر، صراط مستقيم، ج1، ص89

2 . روزنامه جنگ، كراچي، 26 اكتبر، 1961م

3 . خواجوي كرماني، ديوان.

4 . جامي، ديوان.

7 ـ شاعر برجسته فارس، اهلي شيرازي، متوفّاي 942 هـ . ق . در ضمن قصيده طولاني خود، چنين سروده است:

كعبه زان شد سجده گاه انبيا و اوليا *** كامد آنجا در وجود آن كعبه اهل دين

شهر علم مصطفي جوي از «عَلِيٌّ بابُها» *** از در علم آ، و شهرستان علم الله ببين(1)

8 ـ شاعر مقتدر و مخلص اهل بيت، محتشم كاشاني، متوفّاي 996 هـ . ق . در اين رابطه مي گويد:

پس از رسول بهْ از وي گلي نداد برون *** قديم گلبن گلبار بوستان قدم

در آمدن به جهان پاي عرش ساي نهاد *** ز بطن شمسه برج شرف به فرش حرم

قدم نهاد برون هم به مسجد از دنيا *** ز فتنه زائي افعال زاده ملجم(2)

9 ـ فيلسوف بزرگ، سيد محمد باقر استر آبادي، مشهور به «مير داماد» متوفّاي 1041هـ . ق . در يك تعبير كوتاه ولي پر معنا مي گويد:

اسدالله در وجود آمد *** در پس پرده هر چه بود آمد(3)

10 ـ فقيد ادب و فرهنگ، مقدم شعراي زمان، استاد سيد محمد حسين شهريار، متوفّاي 1409 هـ . ق . در ميلاديه اش گويد:

اگر يهود و نصاري عُزَير و عيسي را *** خداي زاده بخوانند، اين عظيم خطاست

خداي زاده نخوانديم ما مسلمانان *** وليد كعبه علي را، كه خانه زادِ خداست(4)

فصل ششم

كتابنامه ولادت مولا در درون كعبه

بررسي همه آثار مورد اعتماد واستناد، دربارهولادت مولاي متقيان دردرون كعبه، براي هيچ كس ميسّرنيست، از اين روبه همين مقدار بسنده مي كنيم وبه معرفي اجمالي كتاب هايي

1 . اهلي، ديوان، ص453

2 . محتشم، ديوان، ص145

3 . دواني، مكتب اسلام، سال 27، شماره 1، ص31

4 . شهريار، ديوان، جلد سوم، ـ مخطوط ـ

كه در طول قرون واعصار، مستقلا در اين موضوع به رشته تحرير در آمده، مي پردازيم:

1 ـ مولد اميرالمؤمنين(عليه السلام)

تأليف: مورّخ بزرگ شيعه در قرن دوم هجري، لوط بن يحيي بن سعيد، معروف به «ابومخنف» متوفّاي 157 هـ . ق .

اين كتاب در 222 صفحه در نجف اشرف به طبع رسيده است.(1)

2 ـ مولد اميرالمؤمنين(عليه السلام)

تأليف: وهب بن وهب بن عبدالله بن زمعه، معروف به «قاضي ابوالبختري» متوفّاي 200هـ . ق .

نجاشي از اين كتاب ياد كرده(2) و خطيب بغدادي آن را توسّط «رجاء بن سهل صنعاني» روايت كرده است.(3)

3 ـ مولد امير المؤمنين(عليه السلام)

تأليف: پيشواي محدّثان «شيخ صدوق» متوفّاي 381 هـ . ق . اين كتاب تا قرن هفتم محفوظ بود. سيد بن طاوس، متوفّاي 664 هـ . ق . حديثي را از آن نقل كرده، مي نويسد: «من اين حديث را در كتاب «مولد مولانا علي بالبيت» تأليف ابوجعفر محمدبن بابويه ديدم و از آن كتاب روايت مي كنم.(4)

4 ـ مولد علي(عليه السلام)

تأليف: ابوالعلاء، محمدبن سهل همداني، متوفّاي 569 هـ . ق . قطعات بازمانده از آن، بازسازي شده و زير چاپ است.

5 ـ مولد علي(عليه السلام)

تأليف: شاذان جبرئيل قمي، از اعلام قرن ششم هجري. قسمت هاي بر جاي مانده، باز سازي شده زير چاپ است.

6 ـ حديث مولد الامام علي بن ابي طالب(عليه السلام)

تأليف: ابوالحسن، احمدبن عبدالله بكري، متوفّاي 952 هـ . ق . نسخه خطي اين كتاب، در كتابخانه الهيّات مشهد، در ضمن مجموعه اي به شماره 1045 موجود است.

7 ـ مولد اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب(عليه السلام)

تأليف: شيخ محمد ابوعزيز خطّي، از علماي برجسته بحرين، در قرن دوازدهم

1 . اميني، معجم المطبوعات النجفيه، ص355

2 . نجاشي، رجال، ص430

3 . خطيب، تاريخ بغداد، ج7، ص419

4 . ابن طاووس، اليقين، ص191

هجري قمري .

اين كتاب در سال 1372 هـ . ق . در 222 صفحه رقعي در نجف اشرف به طبع رسيده  است.

علامه تهراني بر انتساب اين كتاب به ابوعزيز خطّي صحّه گذاشته(1) جز اين كه اين كتاب دقيقاً همان كتاب منسوب به ابومخنف است. احتمالا خطي، كتاب مخنف را استنساخ كرده، بعدها فرزندان و شاگردانش تصوّر كرده اند كه از تأليفات خودش مي باشد.

8 ـ مولد اميرالمؤمنين(عليه السلام)

تأليف يكي از معاصرين، كه از منابع علامه اردوبادي مي باشد.(2)

9 ـ مولود كعبه

تأليف: علامه سيد علينقي نقوي لكهنوي، متوفّاي 1408 هـ . ق . به زبان اردو، چاپ 1351هـ . ق . هند.

10 ـ في مولد اميرالمؤمنين(عليه السلام)

تأليف: شيخ محمد مهدي خالصي، چاپ 1369 هـ . ق . بغداد.

11 ـ كشف اليقين في ولادة اميرالمؤمنين في الكعبه

تأليف: سيد حسين اروميّه اي، مشهور به «عرب باغي» متوفّاي 1369 هـ . ق .

12 ـ في مولد الامام علي بن ابي طالب(عليه السلام)

تأليف: گروهي از نويسندگان، چون: مهدي حائري، جعفر حائري و محمد حسين اعلمي، چاپ 1376 هـ . ق . كربلا.

13 ـ مولد الامام اميرالمؤمنين(عليه السلام)

تأليف: گروهي از نويسندگان، چاپ 1378 هـ . ق . نجف اشرف.

14 ـ علي وليد الكعبه

تأليف: علامه گرانقدر، مرحوم حاج ميرزا محمد علي اردوبادي، متوفّاي 1380هـ .ق . شامل گفتار 152 تن از دانشمندان شيعه و سنّي، به نظم و نثر. چاپ 1380هـ . ق . نجف اشرف.

15 ـ علي الامام الخالد

تأليف: گروهي از نويسندگان شيعه، سنّي و مسيحي، كه در همايش ميلاد آن

1 . تهراني، الذريعة، ج3، ص274

2 . اردوبادي، علي وليد الكعبه، ص29

حضرت شركت كرده بودند. چاپ 1382 هـ . ق .

16 ـ علي و الكعبه

تأليف: سيد مهدي نقوي، از نواده هاي سيد دلدار علي، شامل گزارش 84 مورد از منابع اهل سنّت.

17 ـ البحث حول ولادة علي في البيت

تأليف: دانشمند فقيد حاج ميرزا ولي الله اشراقي سرابي، متوفّاي 1393 هـ . ق . كه نسخه دستنويس مؤلف در كتابخانه فرزندش در تبريز موجود است.

18 ـ مولود كعبه

نوشته محقق توانا، حاج شيخ محمد علي اردوبادي، متوفّاي 1380 هـ . ق . ترجمه استاد گرانقدر حاج شيخ عيسي سليم پور اهري، شامل بيش از 450 منبع مورد اعتماد و استناد، از آثار علماي شيعه و سني، به نظم و نثر. چاپ 1421 هـ . ق . قم 386 صفحه وزيري.

19 ـ يگانه مولود كعبه

تأليف: همان.

ترجمه حسين علي عربي، چاپ 1420 هـ . ق . قم. 127 صفحه رقعي.

20 ـ مولد امير المؤمنين(عليه السلام)

بازسازي چهار رساله مفقود الأثر، توسط دكتر احمد پاكتچي، زير چاپ.

* * *

سال ميلاد امير مؤمنان (عليه سلام الله الملك المنّان)

پاييز 1379 هـ . ش . = شعبان 1421 هـ . ق .