ميقات حج
سال دوم شماره پنجم پاييز 1372
جاري هاي حج
در گفتگو با رياست سازمان حج و زيارت
س ـ ارزيابي شما از حج سال گذشته چيست؟
ج ـحج ابعاد گوناگوني دارد كه هر يك در جاي خود بايد مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد. يكي از ابعاد حج مسايل سياسي آن است كه از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و هدايت و ارزيابي آن توسّط نماينده محترم ولي فقيه حضرت حجة الاسلام والمسلمين آقاي محمّدي ري شهري انجام مي شود. آنچه در اين رابطه به ما مربوط مي شود اين است كه در خدمت مردم و گوش به فرمان اوامر و دستوراتي كه از طرف نماينده محترم ولي فقيه صادر مي شود باشيم و تلاش كنيم تا تمام عوامل اجرايي بسيج شده و كارها بخوبي اجرا گردد. امّا در رابطه با مسائل اجرايي حج سال گذشته بحمداللّه موفقيتهاي خوبي داشتيم:
1 ـ انضباطي را كه زائران ما در حج دارند معمولاً ديگر كشورها ندارند و حتي مقامات سعودي كه همه ساله ارزيابي از عملكرد حج ساير كشورها دارند به اين مسأله معترفند كه هيچ كشوري تشكل و نظم زائران ايراني را ندارد.
2 ـرسيدگي به امور زائران: اين تشكل موجب شده تا در زمينه مسكن، تغذيه، مسائل پزشكي، حمل و نقل و ساير امور، سرويس دهي خوبي نسبت به زائران انجام
شود كه آمار شكايات، بيماران، تصادفات، فوت شده ها، و غيره نشانگر آن است كه امسال وضع از گذشته بهتر بوده است.
با توجه به تورّم موجود در عربستان تلاش دست اندركاران حج موجب شده تا همه ساله از نظر مسكن، استفاده از مواد غذايي و... وضعيت بهتري نسبت به سال قبل داشته باشيم.
3 ـ همكاري مديران، روحانيان، و ساير دست اندركاران در حجّ امسال، بسيار خوب و قابل تقدير بود كه اميد است در سالهاي بعد اين همكاري بهتر و بيشتر شود.
از همه مهمتر، ارتباط صميمانه ستاد و بعثه در رشد هر چه بهتر كارها تأثير بسزائي داشته است. نماينده محترم ولي فقيه نسبت به كليه برنامه ها نظارت و اشراف كامل دارند و ما با حمايتهاي بي شائبه ايشان در تمامي امور از حداكثر توان نيروهايمان بهره جسته ايم تا خداوند، رهبر معظم انقلاب حضرت آية الله خامنه اي و مردم شهيدپرور ايران اسلامي از ما راضي باشند و عملكرد ما موجبات خشنودي آنان را فراهم سازد.
س ـ پس از مراجعت از حج، سازمان تاكنون چه اقداماتي را انجام داده است؟
ج ـ ما در ابتدا و شروع كار، عملكرد سال گذشته خودمان را بررسي كرده ايم، نقاط قوّت و ضعف را از كانال هاي مختلف شناسايي نموده و كميته هايي را تشكيل داديم كه هر يك از آنها در زمينه مسكن، تداركات، حمل و نقل و... برنامه ريزي مي كنند و اين برنامه ها پس از تصويب جهت اجرا ابلاغ مي شود.
علاوه بر آن كار زمان بندي حج سال 73 را آغاز كرده ايم كه در آينده و بتدريج اعلام خواهد شد.
س ـ گزينش مديران حج در سال آينده چگونه صورت مي گيرد؟
ج ـ ما براي حج 73 گزينش جديد مديران نخواهيم داشت; زيرا در چند سال گذشته طي چند نوبت گزينش انجام شده و بحمداللّه مديران لايق و شايسته اي انتخاب شده اند.
گزينش ما به اين شكل بوده كه هيأتي مركب از نماينده محترم ولي فقيه در امور حج و زيارت، نماينده وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي، و نماينده سازمان حج و زيارت انتخاب مي شدند. سپس اين هيأت روش برگزاري امتحانان، مصاحبه ها را تعيين مي كرد و به صورت متمركز در تهران از همه امتحان كتبي به عمل آمده، سپس مصاحبه مي شدند و با محاسبه نمره كتبي و مصاحبه، و ساير اولوليتهاي اعلام شده، آنان كه بيشترين امتيازات را كسب كرده بودند، گزينش مي شدند.
البته در اين اولوليت بندي ها، شايستگي ها و تجربه هاي مديران قبلي مراعات و
تسهيلاتي نيز براي آنان قائل شديم; مثلاً اگر كسي جديداً ثبت نام مي كرد. حداقل مدرك سوّم راهنمايي بود ليكن براي مديران قبلي حدّاقل سواد كافي بود. مجموعاً 2760 نفر واجد شرايط بودند كه پس از امتحان 808 نفر انتخاب شدند.
بنابراين مبناي انتخاب مديران همان ملاك هاي قبلي است و در صورتي كه برخي از آنان در عمل شايستگي خود را نشان نداده و ضعف هاي غيرقابل جبراني داشته باشند. از كساني كه قبلاً قبول شده اند به تعداد مورد نياز جايگزين خواهند شد.
تقوا، تجربه، تعهد، پشتكار، صبر و حوصله در برابر مشكلات، دلسوزي درايت و مديريت، و داشتن معلومات لازم ويژگيهاي يك مدير شايسته است كه ما با برنامهه اي آموزشي كه در دست اقدام داريم، انشاءالله سطح معلومات و كارآيي مديران را افزايش خواهيم داد.
همچنين به لحاظ سرويس دهي بهتر به زائران و درك موقعيت آنان سعي كرده ايم. مديران هر منطقه از افراد بومي آن منطقه انتخاب شوند و اين يك اصل مهم در گزينش مديران بوده كه گاهي ناچار شده ايم بخاطر رعايت آن، از برخي نيروهاي كيفي و كارآمد استفاده نكنيم، چون بومي منطقه نبوده اند; به عنوان مثال گاهي برخي مديران مازاد بر سهميه استان تهران افراد كارآمد و از هر جهت شايسته اند و چه بسا اگر ما آنان را به نقاط ديگر كشور اعزام كنيم بسيار هم خوب عمل كنند، ليكن به دليل عدم آشنايي با فرهنگ و خصوصيات مردم منطقه ناچاريم از آنها استفاده نكنيم.
س ـ در سال گذشته سه بار از خانه هاي مدينه استفاده شد، دوبار مدينه قبل و يكبار مدينه بعد، آيا اين طرح موفق بود؟
ج ـ اولاً بايد عرض كنم ما در زمينه اجاره منازل هم در مدينه و هم در مكه مشكلات فراواني داريم، اين مشكلات در مدينه بخاطر تخـريـب هـايـي كـه جـهت توسعه حرم نبوي ـ ص ـ صورت گرفته بيشتر شده است; يعني اولاً: خانه خوب و نزديك كم است و ثانياً: اجاره منازل دور دست براي زائران مشكلاتي ايجاد مي كند. براي حل اين مسأله بناچار طرح سه بار مصرف خانه هاي مدينه را در سال گذشته به اجرا گذاشتيم يعني دوبار مدينه قبل و يك بـار هـم مـدينه بعـد. اين كـار بـراي سـازمان نيـز دو نتـيجه داشـت: 1 ـ سرويس دهي بهتر 2 ـ صرفه جويي بيشتر.
البته اگر گاهي اين دو با هم درتضاد مي بود، ما سرويس دهي بهتر را اولوليت مي داديم و اختيار مي كرديم.
اين طرح در اجرا خوبي هايي داشت و معايبي، از اين كه: اولاً: خانه ها بهتر و كيفي تر بود و در نتيجه زائران كمتر اظهار ناراحتي
مي كردند و ثانياً: چون داوطلب مدينه قبل بيشتر هست و ما توانستيم 32زائران را مدينه قبل قرار دهيم ثالثاً: گروه مدينه بعد، كمتر در مدينه مانده و اعتراض آنان كمتر بود و رابعاً: چند ميليون ريال سعودي در مدينه صرفه جويي كرده و تا حدودي تورّم مسكن در مكّه را جبران كنيم، اينها همه امتيازات طرح سه بار مصرف خانه هاي مدينه بود.
طرح معايبي هم داشت;
1 ـ زائران مدينه قبل گروه اوّل حدود 6 الي 7 روز بيشتر نتوانستند در مدينه بمانند در حالي كه گروه دوّم مدينه قبل 10 الي 12 روز و گروه مدينه بعد 12 الي 13 روز در مدينه ماندند و تفاوت زيادي بين سه گروه به وجود آمد. 2 ـ برخي از آنان شب جمعه را درك نكردند، 3 ـ گاهي خانم ها عذر شرعي داشتند و در مدّت اقامتشان در مـدينـه نتوانستند به مسجدالنبي ـ ص ـ وارد شوند، 4 ـ اقامت برخي از زائران در مكه زياد شد. كه در اين زمينه نيز انتقادات و پيشنهادات و مزيت ها و معايب بررسي شده و انشاءاللّه در جلسه شورا مطرح و براي سال آينده تصميم گيري خواهد شد.
س ـ اعزام زائران به عمره در سالجاري با مشكلاتي مواجه بوده، لطفاً آنها را بيان كنيد؟
ج ـ ما از سال 64 كه زائران به عمره مشرف شدند از دولت عربستان خواسته ايم تا هفته اي 5 هزار نفر را بپذيرند، ليكن آنان مخالفت كرده و در آن سال تنها حدود 500 نفر در هر هفته را پذيرفتند در سال 65 و 66 هر هفته يك هزار نفر سهميه دادند و بعد بدنبال مذاكرات انجام شده كم كم آن را افزايش داده ليكن باز به تعدادي كه ما مي خواستيم نرسيد. سه سال نيز هم حج و هم عمره تعطيل شد ليكن از سال 70 هر هفته سه هزار نفر را اعزام كرديم در سال جاري عربستان حرف جديدي را مطرح كرد كه زائران بايد گذرنامه بين المللي داشته باشند اين مسأله مورد قبول ايران واقع نشد تا بالأخره پس از تلاش هاي بعمل آمده سرانجام زائران از ماه ربيع الأوّل با همان گذرنامه هاي زيارتي عازم بيت اللّه الحرام شدند. هم اكنون براي تعدادي از زائراني كه قرار بود اعزام شوند، با تأخير پيش آمده مشكلاتي ايجاد شده كه اميدواريم باموافقت عربستان و افزايش تعداد آنان مشكل عقب افتادگي عمره جبران شود.
س ـ اخيراً در سطح كارگزاران حج عربستان تغييراتي داده شده نظر شما در اين زمينه چيست؟
ج ـ مسأله حج براي دولت عربستان از اهميت فوق العاده اي برخوردار است و همه سال نيز مراسم حج با مشكلاتي مواجه بوده كه در جلسات مختلف و گاهي نيز بصورت كتبي توسط نماينده محترم ولي فقيه در امور حج و زيارت و همچنين جلساتي كه اينجانب
با مسئولان سعودي داشته ام تذكر داده شده است.
لذا احتمال مي دهم دولت عربستان به اين نتيجه رسيده كه با امر حج جدّي تر برخورد كند. براي اين جهت، حج و اوقاف را از يكديگر جدا كرده و تغييراتي در آن بوجود آورده اند.
البته طبيعي است كه اينگونه تغييرات معلول يك سلسله رويدادها و جريانات داخلي آن كشور نيز باشد كه فعلاً درصدد بيان آن نيستم. بهرحال اميدواريم با تغييرات ايجاد شده بخشي از مشكلاتي كه در زمينه هاي اجرايي با دولت عربستان داشتيم برطرف و حل شود.
س ـ مجلس شوراي اسلامي اخيراً طرحي را در زمينه تحقيق و تفحص پيرامون منابع مالي ساختمان حج و زيارت به تصويب رسانده، لطفاً در اين زمينه توضيحاتي ارائه نمائيد.
ج ـ مسأله تحقيق و تفحص، حق قانوني نمايندگان محترم مجلس شوراي اسلامي است كه طبق اصل 76 قانون اساسي به نمايندگان مجلس اين اجازه داده شده تا در رابطه با دستگاههاي اجرايي كشور درخواست تحقيق و تفحص كنند.
ما نيز همچون ساير دستگاههاي اجرايي اين آمادگي را داريم تا به اين عزيزان پاسخ بگوييم. تعدادي از برادران محترم نماينده چندي قبل به اينجا آمدند و دو سؤال اساسي آنان اين بود كه 1 ـ منابع مالي شما در احداث ساختمان حج و زيارت چه بوده است؟ 2 ـ علّت اينكه براي حج 72، در ثبت نام جديد مبالغ بيشتري نسبت به ثبت نام شدگان قبلي، از مردم گرفته شده چيست؟ و اگر شما مي گوييد پول نداريم و مخارج حج زياد است پس چرا چنين ساختماني را ساخته ايد؟
در پاسخ بايد عرض كنم كه ما در سال 63 وقتي قرار شد ثبت نام كنيم همراه با نماينده محترم حضرت امام ـ قدس سره ـ و وزير محترم ارشاد اسلامي ـ در آن زمان ـ خدمت ايشان رسيده و مطالب و مشكلات خود را با آن حضرت در ميان گذاشتيم سرانجام پس از كسب نظرايشان، به اين نتيجه رسيديم كه مبلغي را براساس متوسط هزينه ها برآورد نموده، آن را قيمت پايه حج قرار دهيم حداقل قيمت در آن زمان 21 هزار تومان و حداكثر آن 32 هزار تومان شد كه ما ميانگين قيمت را 27 هزار تومان انتخاب كرديم و پس از ثبت نام مبلغي در حدود 30 ميليارد تومان به حساب بستانكاران موقت بانك ها ريخته شد و اسناد آن هم در دست مردم بود اين مبلغ از آن زمان تاكنون براي ما سودي دربرنداشته و فكر مي كنم بانك ها هم غير از استفاده پشتوانه اي، روي آن نمي توانستند حساب ديگري باز كرده از آن استفاده كنند; زيرا هر يك از ثبت نام كنندگان در هر زمان مي خواست، مي توانست
به بانك مراجعه كرده و پول خود را دريافت نمايد.
پول هايي كه از مردم گرفتيم همه سال به مقدار نياز بودجه هر سال توسط وزير محترم ارشاد وقت در اختيار سازمان قرار مي گرفت و ما مبلغي از اين بودجه ساليانه را طبق نياز مجري طرح ساختمان در اختيار وي قرار مي داديم و با توجه به صرفه جوييهايي كه همه ساله داشته ايم بحمداللّه ساختمان خوبي ساخته شد كه كارگزاران حج از آن استفاده مي كنند و حتي برخي ديگر از حوزه هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز هم اينك از آن استفاده مي كنند. از سوي ديگر بناي اين ساختمان هيچ مشكلي براي زائران ايجاد نكرده است; زيرا ما پولي از آنها گرفته ايم و در مقابل تعهد كرده ايم آنان را به حج ببريم و همه ساله طبق اين تعهد بدون اينكه مبلغي اضافه تر از آنان بگيريم كساني كه ثبت نام كرده اند را به حج مي بريم. سال گذشته تا اولويت 48 را به حج برديم و در سال هاي بعد نيز طبق نوبت تمامي ثبت نام شدگان اعزام خواهند شد.
امّا در سال گذشته به علّت آن كه دولت بودجه ارزي سازمان را محدود نموده و ارز لازم را نداشتيم ناچار بوديم به دو شكل عمل كنيم: 1 ـ به مقداري كه ارز به ما داده شده، زائر ببريم 2 ـ كمبود ارزي را با ثبت نام آزاد جبران كنيم.
پس از بحث و تبادل نظر با دست اندركاران و مسؤولان كشور سرانجام راه دوم را برگزيديم; زيرا با ثبت نام آزاد به تعداد محدود، هم مشكل كمبود ارز حل مي شد و هم ما به همان تعداد سال گذشته زائر به حج مي برديم. بنابراين پولي كه در ثبت نام آزاد گرفته شد هم كمك به دولت بود و هم به خواست تعدادي از عاشقان بيت الله الحرام پاسخ مثبت داده شد.
البته طبيعي است كه ثبت نام جديد گلايه ها و انتقادهايي را به همراه داشت كه جمع بندي و ارزيابي آن را در جلسه شوراي حج مطرح خواهيم كرد و عزيزان ما هرگونه تصميم بگيرند در سال جاري به آن عمل خواهيم كرد.
اميد است پس از تحقيق نمايندگان محترم، و روشن شدن مسائل ذهنيّت هاي بوجود آمده برطرف گردد و مردم عزيز ما در جريان اين امر قرار بگيرند.
س ـ علّت ثبت نام آزاد عمره مفرده چه بوده است؟
ج ـ همانگونه كه مي دانيد سازمان حج و زيارت در سال 63 براي عمره و سوريه ثبت نام كرد كه در مورد سوريه سازمان به تعهدات خود عمل كرده و كليه ثبت نام شدگان به سوريه اعزام شده اند و ثبت نام سوريه الآن به «روز» است و حداكثر تا يك ماه پس از
ثبت نام انجام مي شود.
ليكن در مورد عمره پولي را كه ما از ثبت نام كنندگان دريافت كرديم بعنوان علي الحساب بوده است آن زمان حدود 350 هزار نفر ثبت نام كردند كه پس از تعطيلي حج و عمره تعداد زيادي پولشان را گرفتند و ما از ثبت نام شدگان قبلي حدود 150 هزار نفر بيشتر در نوبت نداريم كه به تدريج اعزام مي شوند.
از طرف ديگر چون دولت براي سفر عمره نمي تواند سوبسيد به مردم بدهد و هزينه هاي اين سفر نسبت به سال ثبت نام افزايش چشمگيري پيدا كرده لذا مابه التفاوت هزينه ها را ـ البته بامراعات حال ثبت نام كنندگان قبلي ـ از زائران گرفتيم. و چون همين مقدار نيز فشار مالي به سازمان وارد مي ساخت و از سوي ديگر آنان كه قبلاً ثبت نام كرده بودند مي خواستند با همسر، پدر، و يا فرزندان خود مشرف شوند و چون ثبت نام نكرده بودند نمي توانستند و يا كساني بودند كه امكانات لازم را داشتند لذا هم براي جبران هزينه ها و هم رفع مشكل مردم اقدام به ثبت نام آزاد نموديم. البته در اين زمينه نيز از طرف مردم انتقادات و پيشنهادات گوناگوني به ما رسيده كه جمع بندي آن قرار است در جلسه شورا مطرح شود. يكي از پيشنهادات اين است كه ما ديگر ثبت نام آزاد نكنيم و اگر كسي خواست مشرف شود از آنان كه قبلاً ثبت نام كرده اند فيش خريداري كنند البته اين تنها يك پيشنهاد است و ممكن است آقايان آن را تصويب نكنند فقط خواستم بگويم كه نظرات و پيشنهادات رسيده در دست بررسي است و انشاءالله اقدامات لازم صورت خواهد گرفت.
در مورد حج نيز در سال 63 يك ميليون و يكصدهزار نفر ثبت نام كردند كه ما آنان را به يكصد اولوليت تقسيم كرديم هر اولويت ده هزار نفر كه در سال گذشته تا اولويت 48 اعزام شده اند و بقيه نيز بتدريج اعزام خواهند شد.
س ـ آيا شما فصلنامه ميقات حج را مطالعه كرده ايد؟ نظرتان درباره ميقات چيست؟
ج ـ من هميشه آرزو داشتم مجله و يانشريه اي پرمحتوا و آبرومند در رابطه با حج و مسائل مربوط به آن منتشر شود، جاي بسي افتخار است كه اين كار صورت گرفت و با حمايت هاي نماينده محترم ولي فقيه و سرپرست حجاج، فصلنامه ميقات حج منتشر گرديد. تعداد چهار شماره اي كه تاكنون منتشر شده بسيار غني و پرمحتوا بوده و تا جايي كه من اطلاع دارم مورد توجه دانشمندان و علماء و كارگزاران حج قرار گرفته است، البته در فكر من هست كه در آينده مسائل مربوط به مديران، خدمه، و امور اجرايي حج را نيز در فصلنامه منعكس كنيم و وسيله ارتباطي بسيار خوبي بين سازمان و كساني كه با سازمان حج كار مي كنند باشد.
از همه عزيزاني كه در تهيه و تنظيم آن زحمت مي كشند تشكر مي كنم و آمادگي خود را جهت هرگونه همكاري و كمك اعلام مي نمايم.
ميقات: جناب آقاي رضايي از اينكه در اين مصاحبه شركت فرموديد تشكر مي كنيم و براي شما و همه دست اندركاران امر حج آرزوي موفقيت داريم.
|