|
ميقات حج
سال دوازدهم شماره چهل و ششم پاييز 1382
معارف حج از زبان آقاي شريف باقر القرشي
ترجمه: محمّد رضا نعمتي
مقدمه
همه آنچه كه اسلام به عنوان احكام شرعي و ارزش هاي ديني مقرّر كرده، از چنان جايگاه مهمّ و والايي برخوردار است كه در صورت پياده شدن و عمل به آنها، افق هاي بسيار روشن و درخشاني پيش روي مسلمانان گشوده خواهد شد.
اسلام در همين راستا، حج را بر توانمندان و مستطيعان هر جامعه واجب گردانيده و براي آنانكه اين فريضه بزرگ ديني را ترك مي كنند، كيفر دردناكي در نظر گرفته است.
هر يك از مناسك حج، داراي اسرار و معارف فراواني است و ما در اين نوشتار تنها به بخشي از آن، به صورت بسيار فشرده پرداخته ايم، اميد آنكه مورد توجه خوانندگان محترم قرار گيرد:
احرام
احرام، آغازين عمل از اعمال عمره و حج است. آنانكه از سرزمين هاي دور آهنگ عمره مي كنند، بايد از يكي از ميقات هاي تعيين شده مُحرم شوند، ولي براي حج از مكّه احرام مي بندند. بدين ترتيب كه بايد جامه هاي رسمي و معمولي خود را از تن بيرون كنند و با دو قطعه پارچه، كه يكي را به كمر بسته و ديگري را بر دوش مي افكنند،
--[220]--
خود را بپوشانند و با اين عملِ نمادين، در حقيقت درون خويش را از اين رذايل اخلاقي كه مشكلات فراواني را در پي دارد، پالايش كنند:
1 ـ فرومايگي
2 - غرور و ستم
3 - آزمندي
4 - رقابت بر سر مسائل دنيوي
احرام، اين پيام را براي انسان به همراه دارد كه در زماني نه چندان دور، با كفني احرام گونه و با دستي تهي از دارايي هاي دنيا، روانه گوري تيره و ترسناك خواهد شد، جايي كه نه سپيده دمِ زندگي به رويش لبخند مي زند و نه جلوه صبحگاهي او را به زندگي فرا مي خواند و فرزندان و كسانش او را در تنهايي اش رها خواهند كرد.
احرام، اين پيام را براي انسان به همراه دارد كه در زماني نه چندان دور، با كفني احرام گونه و با دستي تهي از دارايي هاي دنيا، روانه گوري تيره و ترسناك خواهد شد. تصوير چنين سرنوشتي، انگيزه رقابت در ثروت اندوزي و ستم بر بندگان خدا را از ميان مي برد و در نتيجه بسياري از مشكلات اخلاقي و اقتصادي، كه مولود اين رقابت ها و ستم كاري ها است، از جامعه رخت برمي بندد.
اينها پاره اي از حكمت هاي ارزشمند و منافع بزرگي است كه خداوند تعالي براي احرام مقرر كرده است.
طواف رمز وحدت
طواف نيز يكي از بخش هاي اين عمل عبادي حج و عمره است كه قرآن كريم به دليل اهميت فراوانش، مردم را به انجام آن فرا خوانده است:
} ثُمَّ لِيَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْيُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْيَطَّوَّفُوا بِالْبَيْتِ الْعَتِيقِ{ .
سژپس بايد آلودگي هايشان را برطرف سازند و به نذرهاي خود وفا كنند و برگِرد خانه گرامي، طواف نمايند.
--[221]--
و به ابراهيم(عليه السلام) دستور مي دهد:
} وَإِذْ بَوَّأْنَا لاِِبْرَاهِيمَ مَكَانَ الْبَيْتِ أَنْ لاَ تُشْرِكْ بِيشَيْئاً وَطَهِّرْ بَيْتِيلِلطَّائِفِينَ وَالْقَائِمِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ{ .
آنگاه كه جاي خانه را براي ابراهيم مهيا ساختيم ]تا آن را از نو بنا كند، به او گفتيم [چيزي را شريك و همتاي من قرار نده و خانه ام را براي طواف گزاران و قيام و ركوع و سجود گزاران ]از آلايش بت ها و ديگر آلودگي ها[ پاك ساز.
هدف از آن (سعي)، القاي اين پيام به هر مسلمان است كه بايد پيوسته از سر صدق و صفا، در راه خير گام برداشته و با پايبندي به اخلاق اسلامي و به انگيزه نزديكي و تقرّب به خداوند تعالي، در انجام آن سعي و تلاش نمايند با طواف بر گِرد خانه اي كه خداوند آن را در نمازهاي واجب و مستحب، قبله نمازگزاران قرار داده است، ضرورتِ پيوند مسلمانان را با خانه پروردگارش، يادآور مي گردد، تا مسلمانان جهان صفوف خود را در برابر دشمنان مشتركشان، هرچه فشرده تر ساخته و نسبت به هر عاملي كه به شكاف و جدايي ميان آنان كمك كند، حساسيت نشان دهند و در غير اين صورت ذخاير ملّي آنان به كام گشاده و گرسنه استعمارگران فرو خواهد رفت كه استعمارگران گرسنه آن را به راحتي به كام خواهند كشيد و هر ملتي كه به راحتي استعمار گردد، به پايين ترين سطح زندگي سقوط خواهد كرد.
سعي
سعي سوّمين مناسك حج و عمره است كه از صفا آغاز مي گردد و پس از انجام چهار بار سعي از صفا به سوي مروه و سه بار از مروه به صفا، در هفتمين شوط ، در مروه پايان مي يابد. هدف از آن، القاي اين پيام به هر مسلمان است كه بايد پيوسته از سر صدق و صفا در راه خير گام برداشته و با پايبندي به اخلاق اسلامي و به انگيزه نزديكي و تقرّب به خداوند تعالي، در انجام آن سعي و تلاش نمايند و از اين راه به الگويي براي همه پيشي
--[222]--
گيرندگان در خدمت رساني به مردم تبديل گرديده و روابط اجتماعي خويش را بر اين پايه استوار سازند.
از مهم ترين آموزه هاي سعي، ايجاد همبستگي و وحدت و تعاون ميان همه مسلمانان جهان است; تا در برابر هر قدرت استعماري كه به قصد اشغال يكي از كشورهاي اسلامي وارد جنگ مي گردد، به صورت نيرويي واحد و منسجم عمل نموده و اجازه ندهند ثروت ملّي كشورشان به وسيله قدرتهاي خارجي به تاراج رود.
سعي از آموزه هاي مهم ديگري نيز برخوردار است كه با انديشه در آنها، افق هاي روشن زندگي به روي مسلمانان گشوده خواهد شد.
وقوف در عرفات و مشعر و منا
حج گزار با وقوف در مكان هاي سه گانه پيشگفته، بيشتر مناسك و اعمال حج را به پايان مي برد. در اين مراسم، صدها هزار حاجي، در حالي كه جامه همگونِ احرام به تن و آواي واحد تكبير بر لب دارند، در برگزاري اين فريضه الهي شركت مي جويند و آفريننده هستي را به خاطر اين عنايت و توفيقي كه نصيبشان كرده است، حمد و سپاس مي گويند.
حركت و وقوف در اين اماكن، يادآور صحنه ترسناكِ لحظاتي است كه مردگان از گورها برانگيخته مي شوند و به منظور حسابرسي به اعمالشان، به سوي صحراي محشر روانه مي گردند تا نيكوكاران با دريافت پاداش نيكِ كردارشان، از نعمت هاي الهي برخوردار و تبه كاران به كيفر كارهاي زشتشان برسند.
از ديگر درس هاي مفيد وقوف، همسانيِ همه مردم در برابر پروردگار و عدم امتياز آنان، جز به داشتن تقوا و روحيه خدمت رساني به انسان ها است.
لزوم برگزاري سمينارهاي اسلامي
از مهم ترين دستاوردهاي حج، مي تواند تشكيل سمينارهاي اسلامي در آن مكان مقدس، پيش يا پس از مراسم حج باشد تا ضمن آشنايي با يكديگر، در جريان مشكلات و رخدادهاي همديگر قرار گيرند و با همكاري و تعاون، به جستجوي راه حلّ آن
--[223]--
بپردازند و نيز به عنوان يك وظيفه و تكليف الهي، دولت هاي پيشرفته و ثروتمند آنان، به ياري دولت هاي ضعيفي بشتابند كه در زير بار سنگين و سهمگين فقر و بيماري و بدبختي شكسته و به ستوه آمده اند.
از ديگر درس هاي مفيد وقوف، همسانيِ همه مردم در برابر پروردگار و عدم امتياز آنان، جز به داشتن تقوا و روحيه خدمت رساني به انسان ها است. اين بود پاره اي از مصالح و اسرار حج كه به گونه اي كوتاه و گذرا بيان شد; زيرا كه در آستانه بازگشت از آستان مقدس قم ـ پايگاه علوم و فرهنگ اسلامي، به دارالهجره نجف اشرف ـ جايگاه بلند انديشه و دانش در جهان اسلام هستم و فرصت اندك بود.
از خداي تعالي توفيق و ياري مي طلبم، كه او تنها بخشنده توفيق و تواناي بر آن است. شعبان 20/4/1424
|