نشانة حج پذیرفته شده
نشانة حج پذیرفته شده مقدمه هرچه را که در این جهان می‌بینیم، نشانه‌ای دارد و نشانة «حج پذیرفته» را، معصومان(س) «گناه نکردن» و "آلوده نشدن" پس از حج دانسته‌اند. از آن جایی که ما انسان‌های معمولی در زندگی فردی، اجتماعی، اقتصادی و... خود کم و بیش می‌لغز
نشانة حج پذيرفته شده
مقدمه
هرچه را كه در اين جهان مي‌بينيم، نشانه‌اي دارد و نشانة «حج پذيرفته» را، معصومان(س) «گناه نكردن» و "آلوده نشدن" پس از حج دانسته‌اند.
از آن جايي كه ما انسان‌هاي معمولي در زندگي فردي، اجتماعي، اقتصادي و... خود كم و بيش مي‌لغزيم، راه حل، بازگشت سريع به دامان رحمت الهي و زدودن آن آلودگي است. اين كار «توبه» نام دارد. عملي كه شيطان را به شدت خشمگين مي‌كند. به خاطر اهميت موضوع، نوشته‌اي كه در پي مي‌آيد، دربارة «آثار توبه» بحث مي‌كند.
آثار توبه
در قرآن كريم و روايات، از فضيلت توبه و آثار آن بسيار سخن به ميان آمده است. خداوند كريم 300 مرتبه در جاي جاي قرآن، خود را با صفاتي چون: رحيم، غفّار، ودود و غفور ستوده است و در موارد بسياري با صفت توّاب به گناهكاران بشارت مي‌دهد.
توبه كليد سعادت و سرماية نجات آدمي و راه رستگاري نااميدان و سرگشتگان است.
علامه ملامهدي نراقي در فضيلت توبه مي‌نويسد: «بدان كه توبه نخستين مقام از مقامات دين و سرماية ساكنان راه و كليد استقامتِ خواستاران ايمان و سرآغاز تقرب به پروردگار عالميان است.» [1]
آثار توبه را مي‌توان در امور ذيل خلاصه كرد:
1- محبوبيت پروردگار
يكي از آثار و فضيلتهاي توبه اين است كه توبه كننده مورد محبت و عنايت ويژة حق تعالي قرار مي‌گيرد. چنانكه مي‌فرمايد: «إنَّ الله يُحِب التوابين و يحب المتطهرين»؛ [2]
«همانا خداوند توبه كاران و پاكيزه كاران را دوست مي‌دارد.»
امام باقر(ع) مي‌فرمايد: «ان الله تبارك و تعالي اَشَد فَرحاً بِتوب?ِ عبده مِن رجل أَضَلَّ راحِلَتهُ و زاده في ليل? ظَلْماء فوجدها فالله أشد فرحا بتوبة عبده من ذلك الرجل براحلته حِينَ وَجَدَهَا». [3]
«خداي تعالي شادتر است به توبة بندة خود از مردي كه در شب تاريك در بياباني مركب و توشه خود را گم كرده باشد و ناگاه آن را بيابد.»
زماني كه قوم حضرت موسي(ع) در غياب او به پرستش گوساله مي‌پردازند باز اين پيام رحمت الهي است كه از زبان حضرت موسي به قوم گوساله پرستش نويد بخشش و محبت پروردگار مي‌دهد:
«اي قوم من، شما ظلم به نفس خود كرديد كه گوساله پرستي اختيار نموديد، «فتوبوا الي بارئكم...»؛ «پس توبه كنيد و به سوي خدا بازگرديد و (به كيفر جهالت خود) بكشتن يكديگر تيغ بركشيد، اين در پيشگاه خدا بهتر كفارة عمل شما است. آنگاه توبة شما را پذيرفت و خدا توبه پذير و مهربان است.»[4]
قال رسول الله(ص): «ما من شَيء أحَبَّ الي الله تعالي مِن شاب تائب». [5]
«هيچ چيزي نزد پروردگار پسنديده‌تر از جوان توبه كار نيست.»
و چه زيباست كه گناهكاران در اين سفره از نعمت بيكران پروردگار بهره برند و به وسيلة توبه زشتيها و پليديهاي عمل خود را محو و نابود كنند.
«قال رسول الله(ص): «طوبي لمن وجد في صحيف? عَمَله يوم القيام? تحت كل ذَنْبٍ استغفر الله». [6]
«خوشا به حال كسي كه در روز قيامت، در نامة عملش زير هر گناهي استغفر الله بنويسند.»
2- سركوبي شيطان
وقتي خداوند حضرت آدم(ع) را آفريد و به ملائك فرمان داد كه بر آدم سجده نمايند، شيطان كبر ورزيد و بر حضرت آدم سجده نكرد و به همين سبب از درگاه الهي رانده شد و آنگاه به پروردگار چنين گفت: «فَبِعزَّتِك لأغوينّهُم اجمعين»؛ «به عزتت قسم همة بندگانت را گمراه مي‌كنم»، شيطان با اين عملش به عنوان دشمن قسم خوردة اولاد آدم پا به عرصة كارزار گذاشت. حضرت آدم(ع) از اينكه فرزندانش گرفتار چنين دشمني هستند، به درگاه خداوند چنين انابه كرد:
«پروردگارا! شيطان را بر من مسلط ساختي و او را همچون خون (كه در رگهايم جريان دارد) در من جاي دادي براي من هم چيزي مقرر فرما. خطاب رسيد: اي آدم براي تو اين را قرار دادم كه هر يك از فرزندانت كه آهنگ گناهي كند و مرتكب آن نشود، چيزي بر او نوشته نشود و چون مرتكب شد يك گناه بر او نوشته شود، و اگر قصد كار نيكي كند و آن را انجام ندهد يك حسنه براي او نوشته شود و اگر انجام دهد ده حسنه برايش نوشته شود. عرض كرد: پروردگارا! بيفزا، فرمود: برايت مقرر ساختم كه هر يك از فرزندانت كه گناهي كند سپس آمرزش خواهد، او را بيامرزم، عرض كرد: پروردگارا! بيفزا، فرمود: براي ايشان توبه را قرار دادم و توبه را براي آنها گسترش دادم تا نفس به گلوگاه رسد. عرض كرد: پروردگارا! مرا بس است.» [7]
3- پاكي از گناهان
خداوند كريم چنان آمرزنده و نسبت به بندگان مهربان است كه با يك اراده و پشيمانيِ بنده‌اش، گناهان بي شمار او را مي‌بخشد: «إِن تجتنبوا كَبَائِر ما تُنهونَ عنه نُكَفِّر عنكم سيئاتِكُم و نُدخلكم مُدخلا كريما». [8] چنانچه از گناهان بزرگي كه شما را از آن نهي كرده‌اند دوري گزينيد ما از گناهان ديگر شما درگذريم و شما را به مقامي بلند و نيكو برسانيم.
«عن الصادق جعفر بن محمد(ص): قال: لما نزلت هذه الاية «والذين اذا فعلوا فاحش?ً او ظلموا أنفسهم ذكروا الله فاستغفروا لذنوبهم» صَعِدَ إبليس جبلا بمك? يقال له ثَور فصرخ بأعلي صوته بعفاريته فاجتمعوا اليه فقال نزلت هذه الاي? فمن لها فقام عفريت من الشياطينٍ فقال انا لها بكذا و كذا فقال لَسْتَ لها ثم قام آخر فقال مثل ذلك فقال لست لها فقال الوسواس الخناس أَنَا لها قال بما ذا قال أعدهم و أُمَنَّيهم حتي يُواقعوا الخطيئ? فاذا واقعوا الخطيئة انسيتهم الاستغفار فقال انت لها فوكله بها الي يوم القيام?». [9]
امام جعفر صادق(ع) مي‌فرمايد: «زماني كه آية «والذين اذا فعلوا فاحش?...» [10] نازل شد، ابليس بر فراز كوهي در مكه به نام «ثور» رفت و ناله و فرياد كرد و ديگر شياطين تحت امر خود را ندا داد. آنگاه همه شيطان‌ها به نزد او آمدند. ابليس به آنان گفت: اين آيه نازل شده است چه كسي از عهده آن بر‌مي‌آيد؟ يكي از شياطين به پا خاست و گفت: من مي‌توانم به وسيلة اين و... ابليس گفت تو نمي‌تواني، يكي ديگر از شياطين از جاي برخاست و گفت من از عهدة اين آيه برمي‌آيم با اين وسيله و اين... ابليس گفت تو هم نمي‌تواني وسواس خناس يكي ديگر از شياطين، برخاست و گفت: من مي‌توانم. ابليس گفت چگونه؟ گفت: به آنها وعده مي‌دهم و آرزومندشان مي‌كنم تا براي رسيدن به خواسته‌هايشان به گناه بيفتند آنگاه كه مرتكب گناه شدند، استغفار را از ياد آنها مي‌برم. ابليس گفت تو مي‌تواني سپس ابليس او را تا روز قيامت مأمور به آن فوق كرد.»
قرآن كريم به آنهايي كه به سبب جهالت و ناداني، گرفتار بدي و گناه شوند و آنگاه توبه كرده و كار نيك انجام دهند، وعدة بخشش و مهرباني داده است. «أنه مَن عَمِلَ منكم سُوءاًَ بجهال? ثم تَاب مِن بعده وَ أَصلح فانه غفورٌ رحيم». [11]
و در جاي ديگر مي‌فرمايند: «وَإِنّيِ لَغَفار لِمَن تاب و آمن و عَمِلَ صَالِحاًَ». [12]
«و البته بر آنكس كه توبه كند و به خدا ايمان آرد و نكوكار گردد و درست به راه هدايت رود مغفرت و آمرزش من بسيار است.»
پشيماني از گناه، نه تنها سبب بخشيدن گناهان مي‌شود، بلكه سبب پاك شدن دل مي‌گردد، بديهي است دلي كه پاك گردد، آينة معارف الهي مي‌شود.
4- بهره مندي بيشتر از نعمت الهي
از ديگر آثار و بركات توبه برخورداري از نعمت‌هاي مختلف پروردگار است.
در قرآن مي‌خوانيم:
«استغفروا ربكم انه كان غَفَّاراً * يُرسِل السماء عليكم مدرارا * وَ يُمْدِدكَُم باموال و بنينَ و يجعل لكم جَنّات و يجعل لكم انهارا * مالكم لا ترجون لله وقارا». [13]
«اي مردم از درگاه خداي خود آمرزش طلبيد كه او بسيار خداي آمرزنده است. تا باران آسمان را بر شما فراوان نازل كند و شما را به مال بسيار و پسران متعدد مدد فرمايد و باغهاي خرم و نهرهاي جاري به شما عطا كند. چرا شما مردم خداي را به عظمت و وقار ياد نمي‌كنيد؟»
5- تبديل گناهان به نيكي‌ها
رحمانيت خداوند چنان گسترده است كه نه تنها گناه گناهكاران را مي‌بخشد بلكه لغزشهاي آنها را به حسنات تبديل مي‌كند:
«مَنْ تاب و آمن و عمل عملاً صالحا فَأُولَئكَ يُبدلُ الله سيئاتهم حسنات». [14]
«كسي كه توبه كرده و ايمان و عمل صالح انجام دهد، خداوند بدي‌هاي آنان را به حسنات تبديل مي‌كند.»
1. ملامهدي نراقي، جامع السعادات، ترجمة سيد جلال الدين مجتبوي، ج 3، ص 85.
2. بقره: 222.
3. وسائل الشيعه، ج 6، ص 358.
4. بقره: 54، «واذقال موسي لقومه يا قوم انكم ظلمتم انفسكم باتخاذكم العجل فتوبوا الي بارئكم فاقتلوا انفسكم ذلكم خير لكم عند بارئكم فتاب عليكم انه هو التواب الرحيم».
5. عليرضا صابري، الحكم الزاهره، ص 248.
6. وسائل الشيعه، ج 11، ص 355.
7. جامع السعادات، ترجمة سيد جلال الدين مجتبوي، ج 3، ص 90 يا اصول كافي، ج 2، ص 440.
8. نساء: 31.
13. وسائل الشيعه، ج 11، ص 353
9. «كساني كه عمل ناپسندي انجام دهند يا به خود ستم كنند، به ياد خدا باشند و از گناهانشان آمرزش طلبند.»
10. انعام: 54.
11. طه 82.
12. نوح: 13 - 11.
13. هود: 51.