بخش 5
برای مردم ساده و گویا صحبت کنیم
گفت‌وگو با حجت‌الاسلام محمدحسين فلاح زاده
براي مردم ساده و گويا صحبت كنيم
اشاره
<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
آنهايي كه به سفر حج مي‌آيند بي‌شك با آثار و چهره او آشنا هستند. اگر لوح هاي فشرده مناسك را ديده و يا كتابهاي مناسك را خوانده باشيد نام او را بارها شنيده و ديده‌ايد. حجت‌الاسلام محمدحسين فلاح زاده از جمله روحانياني است كه بر گردن تمام حاجي‌هاي اين چند سال اخير حق دارد. مهربان است و متواضع، بدون تكلف آماده گفتگو با ما مي‌شود و تجربيات چند ساله‌اش را در برپايي مناسك حج در اختيارمان مي‌گذارد.
پرسش‌هاي مردم در طول اين سفر بيشتر به چه موضوعاتي اختصاص دارد؟
- سؤال‌ها در مدينه و مكه با هم تفاوت دارند. در مكه هم، سؤال‌هاي در ايام تشريق، با ساير روزها متفاوت مي‌شود. در مدينه بيشتر سؤال‌ها پيرامون استطاعت و نيابت است. البته سؤالاتي درباره مسأله خواندن نماز در مسجدالنبي و شهر مدينه هم بخش قابل توجهي از سؤالات را به خود اختصاص مي‌دهد. در مدينه مردم درباره شركت در نمازهاي جماعت هم سؤالات زيادي مي‌پرسند. در مكه البته قبل از شروع اعمال بيشتر سؤال‌ها پيرامون اعمال عمره مفرده و طواف است. در ايام تشريق بيشترين حجم سؤالات مربوط به اعمال روز عيد يعني رمي جمرات و قرباني، حلق و تقصير است.
سطح آگاهي زائران از مناسك حج و احكام مدينه و مكه را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
- با توجه به جلسات پيش از سفر و حين سفر اجمالاً زائر آشنايي خوبي پيدا مي‌كند ولي به خاطر حجم بالاي مسايل حج و كمبود وقت لازم براي تشريح كليه مناسك، اين آموزش‌ها كافي نيست بايد در طول سال مردم در محافل مذهبي يا از طريق رسانه‌ها بيشتر با مسايل حج آشنا شوند. زائران متفاوت هستند، بعضي با آگاهي در اين سفر حاضر مي‌شوند و البته بعضي‌ها هم سطح آگاهي‌شان پايين است. البته جاي خوشحالي است كه بگويم با حضور روحانيان خوب و آشنا به احكام و همراهي آنها با زائران اعمال همه به خوبي و صحيح انجام مي‌شود.
امسال زائران با مسائل جديدي در طول اعمال مواجه مي‌شوند؟
- بله به جهت تغيير در برخي از اماكن حج كه موضوع بعضي از اعمال حج است، مسايل جديدي پيش آمده. اولين مسأله تغييرات در محل سعي صفا و مروه است كه وسيع‌تر شده است. البته طبق استفتاء از اكثر مراجع و مقام معظم رهبري، سعي صفا و مروه در قسمت جديد چون ريشه كوه صفا و مروه در آن است صحيح مي‌باشد.
دومين مسأله تغييرات اساسي در جمرات است كه با توجه به اضافه شدن چند طبقه به جمرات بايد به آن توجه داشت. مراجعي كه رمي در طبقات را درست مي‌دانند همچنان اين مسأله را براي اداي رمي جمرات صحيح مي‌دانند. نسبت به توسعه ستون هم كه در واقع ستون به يك ديوار 25 متري تبديل شده است، با توجه به اينكه ستون سابق در وسط اين ديوار مي‌باشد فتواي همه مراجع اين است كه اگر افراد به وسط ديوار سنگ بزنند صحيح مي‌باشد كه در شرايط فعلي به جهت توسعه ديگر اين كار مشكلي نيست.
سومين مسأله هم طواف معذورين و معلولين و جانبازان است كه سابق با تخت روان و ويلچر در صحن مسجدالحرام طواف مي‌كردند اما در حال حاضر براي طواف، اين افراد به طبقه دوم مسجدالحرام راهنمايي مي‌شوند. چون طبقه دوم هم‌سطح يا كمي بالاتر از سقف مسجدالحرام مي‌باشد، به فتواي برخي از مراجع تقليد طواف در طبقه فوقاني به تنهايي كافي نيست. عده‌اي از مراجع فتوا به احتياط داده‌اند كه علاوه بر طواف در طبقه دوم بايد شخص ديگري به نيابت در صحن مسجدالحرام طواف را انجام دهد. هر چند برخي ديگر اين طواف را براي افراد با اين شرايط كافي مي‌دانند. نسبت به نماز طواف هم بايد عرض كنم شخص معذور اگر مي‌تواند بايد در صحن مسجدالحرام پشت مقام ابراهيم نماز طواف را به جا بياورد ولي چنانچه نتواند علاوه بر نماز در طبقه فوقاني به شخص ديگري بايد نيابت بدهد تا براي او در صحن مسجدالحرام نماز بخواند. البته روحانيان كاروان راهنماي عزيزان در اين مسأله هستند.
چه توصيه‌اي به زائران داريد؟
- زائران عزيز توجه داشته باشند اعمال حج دقيق است ولي دشوار نيست، لذا هيچ دلهره‌اي نداشته باشند و شتابزده و با عجله نيز اعمال را انجام ندهند، چرا كه روحانيان كاروان همراه آنها تا پايان اعمال خواهند بود.
- زائران هيچ كدام از اعمال حج را بدون راهنمايي عالمان و روحانيون به جاي نياورند، هر چند سابقه تشرف داشته باشند.
- هرگاه در طول اعمال دچار اشكال شدند حتماً از روحاني كاروان راهنمايي بخواهند و به هيچ وجه باشك و ترديد اعمال را به پايان نرسانند. بايد توجه داشته باشند احكام دين وظيفه همه را مطابق با توان آنها به نحوي كه دشوار نباشد در هر شرايطي مشخص كرده است.
- در جلسات مكه و مدينه به صورت جدي شركت كنند، شايد مواردي مطرح شود كه در كتابهاي مناسك ذكر نشده باشد.
- براي ايام كوتاه اين سفر برنامه‌ريزي درستي داشته باشند و وقت خود را متناسب با ارزش اعمال تقسيم كنند. توجه داشته باشند مسجدالنبي فقط در مدينه و مسجدالحرام و كعبه فقط در مكه هست. بسياري از كارهاي غير ضروري را در جاهاي ديگر مي‌توانند انجام بدهند.
چه توصيه‌اي به روحانيون كاروان‌ها داريد؟
- به عنوان يك برادر به همه عزيزان همكار يعني روحانيان معظم عرض مي‌كنم در بيان احكام و مناسك حج بهترين روش آموزشي را بكار بگيرند.
تنها به بيان مسايل ضروري بپردازند و از مسايل غير ضروري كه مورد ابتلا نيست بگذرند. هر چند در كتاب‌ها آمده باشد. احكام و مناسك عمره و حج را با بيان ساده كه قابل فهم باشد براي عموم زائران بيان كنند بدون بكارگيري اصطلاحات و لغات نامأنوس، چون باعث دشواري فهم زائران مي‌شود.
مسايل شرعي را با بيان مثال‌هاي قابل فهم و ملموس براي زائران بيان كنند.
ضمن بيان فتواي هر مرجع براي زائران مقلد آن مرجع، از بيان تفاوت فتاوا بپرهيزند، كه موجب سردرگمي زائران نشود.
سؤالات زائران را با توجه و كامل بشنوند و جواب آنها را با حوصله بصورت كامل و گويا بيان كنند. در مواردي كه حضور ذهن ندارند با مراجعه به كتب فقهي يا عالمان بعثه‌ها پاسخ را دريافت و راهنمايي كنند.
و حرف آخر:
- خواندن نماز در مسجدالحرام معادل صدهزار ركعت و در مسجدالنبي معادل ده‌هزار ركعت ثواب دارد. سعي كنيم در طول اين سفر در اين مساجد نمازهايي به ويژه نمازهاي قضايمان را بخوانيم، تا هم ثواب بيشتري داشته باشد هم تكليفي از دوشمان برداشته شود و با خدا عهد كنيم بعد از اين سفر ديگر نمازهايمان قضا نشود.
بنابه توصيه مقام معظم رهبري، اين شهرها محل نزول وحي است. در آن با تدبر قرآن تلاوت كنيم كه معنا و اجر ويژه‌اي دارد.