اخلاق حاجیان

اخلاق حاجيان

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

 

سيد علي قاضي عسگر

 

رعايت اخلاق اسلامي در سفر حج يكي از ضروريات اين سفر عبادي و معنوي است. كساني كه مي‌خواهند از اين سفر بهره معنوي برده، مورد عنايت حضرت حق قرار گيرند، بايد نكاتي را رعايت كنند: امام باقر(ع) فرمود: «مَا يُعْبَأُ مَنْ يَسْلُكُ هَذَا الطَّرِيقَ إِذَا لَمْ يَكُنْ فِيهِ ثَلاثُ خِصَال:وَرَعٌ يَحْجُزُهُ عَنْ مَعَاصِي اللَّهِ وَ حِلْمٌ يَمْلِكُ بِهِ غَضَبَهُ وَ حُسْنُ الصُّحْبَةِ لِمَنْ صَحِبَهُ».( كافي، ج4، ص286) «كسي كه به حج مي‌رود و اين راه را طي مي‌كند، اگر سه خصلت در وي نباشد مورد عنايت و توجه [خداوند] قرار نمي‌گيرد:

 

1 ـ ورع و پارسايي كه او را از گناه بازدارد.

 

2 ـ صبر و بردباري كه بتواند خشم خود را در اختيار گيرد.

 

3- حسن معاشرت با كسي كه همراه اوست.

 

در سفر حج، به دليل ازدحام بيش از حد جمعيت و نيز محدوديت بسياري از امكانات، معمولاً مشكلاتي بروز مي‌كند كه اگر حاجي داراي ويژگي‌هاي فوق نباشد ممكن است از كنترل خارج شود و خداي ناكرده با ديگران درگيري پيدا كرده، موجب آزار و اذيت ديگران گردد. براي پيشگيري از بروز چنين وضعيتي، در مرحله اول نياز به ورع و پارسايي است تا حاجي بتواند از يك سو خود را كنترل كند و از سوي ديگر به ثمرات حج دست يابد. رسول خدا(ص) فرمود: «كسي كه حج يا عمره انجام دهد و در آن گناه و فسقي مرتكب نشود، برمي‌گردد همانند روزي كه از مادر متولد شده است». (سنن دارقطني، ج2، ص284) بنابراين ورع مي‌تواند مانع گناه و موجب آمرزش شود. نكته ديگر اين كه حاجي بايد تمرين كند تا هميشه در برابر مشكلات و سختي‌ها صبور و بردبار بوده، آشفته و خشمگين نشود. رسول خدا(ص) در اين زمينه فرمود: «خشم ايمان را تباه مي‌كند، چونان كه سركه عسل را خراب مي‌كند». (كافي، ج2، ص302) روزي عربي بياباني نزد رسول خدا(ص) آمد و گفت: من مردي بيابان نشينم، سخناني جامع به من بياموز [تا راهنماي عملم باشد]. حضرت فرمود: به تو فرمان مي‌دهم كه خشم نكني! عرب سه بار سؤال خود را تكرار كرد و حضرت همان پاسخ را داد، تا آن كه آن مرد به خود آمد و گفت: پس از اين ديگر چيزي سؤال نمي‌كنم. رسول خدا(ص) جز به خير مرا فرمان نداده است.(همان) زيبايي كلام رسول خدا(ص) را سخن امام صادق(ع) تفسير مي‌كند كه فرمود: «الْغَضَبُ مِفْتَاحُ كُلِّ شَرّ». (كافي، ج2، ص303) «خشم كليد هر بدي است.» بنابراين هر حاجي بايد مراقب خود باشد تا بر كسي خشم نگيرد و اگر خشمگين شد، خشم خويش را فرو برد و اجازه ندهد كه خداي ناكرده به درگيري و خشونت مبدّل گردد.امام صادق(ع) فرمود: «هيچ بنده اي خشم خود را فرو نبرد مگرآن كه خداوند بر عزت او در دنيا و آخرت بيافزايد...». مهمترين توصيه، خوش رفتاري با همسفران است.امام صادق(ع) فرمود: «[در سفر حج] خويشتن را آماده ساز تا با هركس همراه مي‌شوي، همنشيني خوب و خوش اخلاق باشي، زبانت را نگه دار و خشمت را فرونشان، از كارهاي بيهوده و بي‌فايده دوري كن، عفو و بخشش ات را براي ديگران بگستران و سخيّ و گشاده دست باش».