اندیشه زائر مساجد تاریخی مکه
مساجد تاریخی مکه مسجد یا زادگاه پیامبر(ص) عقیل بن ابی طالب محل تولّد حضرت محمد(ص) یعنی خانه «آمنه بنت وَهْب» در شعب «ابو طالب»، را هنگام هجرت پیامبر(ص) خرید. پس از چندی، «خیزران» مادر هارون‌الرشید، آن را به مسجد تبدیل کرد که دری از آن به کوچه مولد (زقاق
مساجد تاريخي مكه
مسجد يا زادگاه پيامبر(ص)
عقيل بن ابي طالب محل تولّد حضرت محمد(ص) يعني خانه «آمنه بنت وَهْب» در شعب «ابو طالب»، را هنگام هجرت پيامبر(ص) خريد. پس از چندي، «خيزران» مادر هارون‌الرشيد، آن را به مسجد تبديل كرد كه دري از آن به كوچه مولد (زقاق المولد) باز مي‌شد.
جايي كه پيامبر(ص) در آن به دنيا آمد، مربع شكل و داراي يك ستون و چند در ورودي بوده است. هنگامي كه آن جا را ساختند، در نزديكي محراب آن، به نشانه محل تولّد پيامبرخدا(ص) حفره اي كندند و با نقره تزيين كردند. اين خانه در دوره‌هاي مختلف تاريخي بازسازي شد.
در دوران عثماني، «سلطان مرادخان»، در 1009ق. بر مكان تولّد پيامبر(ص) گنبدي بسيار بزرگ ساخت و مدرّسي نيز براي تدريس در اين مكان معين گرديد. اين خانه مقدّس، در حكومت آل سعود تخريب شد!
بعدها كتابخانه‌اي در 1370 ق. توسط «شيخ عباس نظامي» با سرمايه خود او ساخته شد كه اكنون در سمت ميدان پشت صفا و مروه، در كنار خيابان و در دو طبقه با تابلوي «مكتبة المكة المكرّمه» ديده مي‌شود.
مسجد الجِنّ
مسجد جن از مساجد مهم و تاريخي مكه است كه خوشبختانه بر خلاف بسياري از آثار تاريخي، همچنان پا برجا مانده است. خداوند متعال آيات سوره جن را در اين مكان بر پيامبر(ص) نازل كرد. آن حضرت در حال بازگشت از طائف پس از طي مسيري طولاني، با قلبي شكسته و نا اميد در جاي اين مسجد، كه به «نخله» معروف بود، كنار نخل خرمايي نشست و نيمه شب به عبادت و تلاوت قرآن پرداخت. در اين حال، هفت نفر از جنيان با شنيدن صداي قرآن متوقف شدند و آيات الهي را به گوش ساير جنيان رسانيدند. پيامبر(ص) پس از آن نيز چندين بار به همراه «عبدالله بن مسعود» به اين مكان مي‌آمد و آيات قرآن را بر جنيان مي‌خواند. در يكي از شب‌ها سوره جن بر پيامبر(ص) نازل شد و خداوند آن حضرت را از اسلام جنيان خبر داد. اين مكان در «الحَجون» و دامنه «شعب ابي دُبّ» قرار داشت كه بعدها به ياد آن رخداد بزرگ، مسجدي ساختند و آن را مسجد جن ناميدند. اين مسجد را از آن لحاظ مسجد حَرَس نيز ناميده‌اند كه در گذشته، پاسداران مناطق مختلف مكه، هنگام گشت شبانه، در نزديكي مسجد جن با يكديگر ملاقات و پس از تبادل اطلاعات به محل مأموريت خود باز مي‌گشتند. مسجد ياد شده اكنون در سه راهي خيابان مسجدالحرام، منا و پل حَجون در دويست متري قبرستان ابوطالب قرار دارد و در سمت چپ است كه در شارع مسجد الحرام به سوي قبرستان مي‌رود. نام اين مسجد كه تابلوي مسجد الجن بر نماي قبلي آن بود، قبل از بازسازي اخير به شماره 40 تغيير يافت؛ اما در سال 1378ش. بناي قديمي آن تخريب و مسجد بزرگ‌تري حدود دو برابر آن ساختند و باز هم نام مسجد الجن را بر تابلوي آن ثبت كردند. بناي جديد آن بسيار زيبا با گنبد طلايي و يك مناره بزرگ است كه ديوارهاي سنگي سفيد و سياه در داخل و خارج مسجد، زيبايي آن را دوچندان كرده است. بر نماي گنبد داخلي نيز آيات سوره جن به طرز زيبايي، با خط ثلث نگاشته شده است. اين مسجد امروزه يكي از مساجد پررونق مكه است.
مسجدالرّاية
پيامبر(ص) در سال هشتم هجرت عازم فتح مكّه شدند و بالاي شهر در ناحيه‌اي به نام «الرَّدم» نزديك چاه جبير بن مطعم كه به آن «چاه عُليا» مي‌گفتند، استقرار يافتند و رايت (پرچم سپاه اسلام) را در آن جا نصب كردند. گويند پيامبر(ص) در آن مكان نماز گزاردند. بعضي از فقهاي مكه گفته‌اند: در روزگاران قديم، مردم براي انتخاب محل سكونت خود در مكه، از اين چاه، كه در كنار آن مسجدي بوده و در آن نماز مي‌گزاردند، بالاتر نمي‌رفته‌اند. مسجد مورد نظر، همان مسجد الرّايه است. اين مسجد را «عبدالله بن عبدالله بن عباس بن محمد» ساخته و در كنار آن نيز حوضي براي سقايت مردم از آب چاه مذكور قرار داده بود. مستعصم عباسي آن را به سال 640ق. بازسازي كرد.
مسجد البَيْعَة
هنگامي كه پيامبر(ص) براي فتح مكه، عازم اين شهر شدند، در ميان شعب بني عامر و سوق الغنم، با مردم مكه ديدار كردند و كساني كه پس از هشت سال از هجرت، دل‌هايشان به اسلام گرايش يافته بود، در اين مكان با آن حضرت بيعت كردند و به اسلام گرويدند.
بعدها به ياد بيعت اين گروه با پيامبر(ص)، مسجد كوچكي در آن‌جا ساخته شد و نام «مسجد البيعه» به خود گرفت. اين مسجد در خيابان مسجدالحرام، سمت راست كسي است كه به سوي قبرستان ابوطالب يا پل حجون مي‌رود. اين مسجد، حدود 500 متري بازار جودريه (بازار ابوسفيان كه هم اكنون در حال ويراني است) و روبه‌روي اداره پست و تلگراف است. در سال 1380 ش بازسازي شد و همانند ساير مساجد معروف در اين خيابان، نمايي سنگي و مناره‌اي زيبا دارد.
مسجد شجره
نرسيده به مسجد جِنّ و در تقاطع شارع مسجد الحرام و شارع نونه، در كنار پل، مسجدي است كه به ياد معجزه‌اي از پيامبر(ص) در صدر اسلام ساخته شد و نام مسجد شجره بر خود گرفت. به روايات فاكهي، در اين مكان درختي به نبوّت و پيامبري آن حضرت شهادت داد. مسجد ياد شده كه بسيار كوچك و ساده بوده، در سال 1380 بازسازي گرديد. اين مسجد را نيز با سنگ‌هاي سفيد و تيره و بسيار زيبا، با مساحتي حدود دو برابر قبل ساخته‌اند. گفتني است اين مسجد با مسجد شجره يا احرام كه در ميان راه مدينه و مكه قرار دارد، هم نام است.
مسجد الاِجابه
اين مسجد در شارع ابطح و كنار ميدان معابده، به سوي عزيزيه و منا واقع است و در سمت چپ كسي است كه از ميدان به سوي عزيزيه مي رود. گفته مي‌شود: پيامبر(ص) هنگام سفر به طائف در اين مكان نماز گزاردند. در دهه گذشته، پس از تخريب ساختمان قديمي، آن را بازسازي كردند. با اين حال، در سال 1380ش همراه با ساير مساجد ياد شده، آن را با مساحتي دو برابر و بسيار زيبا با سنگ‌هاي سفيد و تيره بازسازي كردند و تابلوي مسجدالاجابه را كه بر بناي قديمي آن وجود نداشت بر آن نهادند. گفتني است در مدينه نيز مسجدي به همين نام وجود دارد.
مسجد فتح
رسول الله(ص) آنگاه كه با سپاهيان اسلام به قصد فتح شهر مكه حركت مي‌كرد، در حوالي 25 كيلومتري شهر، از راه مدينه، در منطقه مرّ الظهران توقف كرد و يك شب را در آن‌جا ماند و به نماز و دعا و نيز به ساماندهي و سان ديدن از سپاه ده هزار نفري خود پرداخت. در همين جا بود كه ابوسفيان با ديدن عظمت و شكوه سپاه اسلام مسلمان شد. اين منطقه در عصر حاضر به «الجموم» مشهور است و 18 كيلومتر با مسجد تنعيم در همان مسير فاصله دارد. مسجدي كه به ياد توقف و نماز پيامبر خدا(ص) ساخته شده، در سال 1397ق. بازسازي شده است.