اندیشه زائر مولِدُ النبى (ص) کجاست؟
مولِدُ النبی (ص) کجاست؟ خانه‌ای را که رسول خدا(ص) در آن متولد شد و در محل شعب ابی طالب قرار داشت، مولد النبی می‌نامند. در قرن دوم هجری، خیزران، همسر هارون، آن محل را خرید و به مسجد تبدیل کرد. در قرن‌های بعد، مسلمانان این محل را بسیار گرامی و محترم می داش
مولِدُ النبي (ص) كجاست؟
خانه‌اي را كه رسول خدا(ص) در آن متولد شد و در محل شعب ابي طالب قرار داشت، مولد النبي مي‌نامند. در قرن دوم هجري، خيزران، همسر هارون، آن محل را خريد و به مسجد تبديل كرد. در قرن‌هاي بعد، مسلمانان اين محل را بسيار گرامي و محترم مي داشتند و به ويژه در شب تولد رسول خدا(ص) مراسمي در آن‌جا برگزار مي‌كردند. سلاطين عثماني به اين محل توجه زيادي داشتند. از جمله سلطان سليمان فرزند سليم، در سال 935 دستور بازسازي مولد النبي را داد. پيش از وي، الملك المظفر غساني حاكم يمن و پيش از او فرج بن برقوق از مماليك، و پيش از وي اشرف شعبان حاكم مصر و قبل از او، براي نخستين بار الناصر عباسي، در آن‌جا بناهايي ساخته بودند.1همچنين سلطان محمدبن مراد عثماني (1012م)، به يكي از [غلامان] خود با نام غضنفرآغا دستور داد تا آن‌جا را بازسازي كند. او نيز با صرف پول فراوان، بنا و مناره بزرگي براي آن ساخت وموقوفاتي جهت آن در مملكت عثماني معين كرد و براي آن‌جا، مؤذن و خادم و امام جماعت گمارد. مدرسي را نيز معين كردند تا هفته اي دو روز در آن‌جا تدريس كند.2
يك زائر كه در سال 1315 قمري به زيارت اين خانه توفيق يافته، مي‌نويسد: روز جمعه، چهاردهم، به زيارت حضرت رسول(ص) در موضعي كه مشهور به مولد النبي(ص) است، رفتيم و آن موضع واقع است در سوق الليل. از در داخل شديم و تخميناً چهارده پله پايين رفتيم. وارد اتاقي شديم كه مسمّي به مسجد است. بعد از آن، به اتاق ديگر رفتيم. در اين اتاق ضريحي است. درِ ضريح را خادم باز كرد. داخل در اين ضريح گودالي واقع است. در وسط آن سنگ سبزي بود كه محل تولد حضرت ختمي مرتبت بود. آن موضع مطهّر را بوسيده و صورت را بر آن ماليده و به خاك پاك و غبار نور آثار آن مكان رفيع البنيان، كه رشك كحل الجواهر است، ديده را منوّر نموده، پس از آن در مسجد آمده هر يك دو ركعت نماز تحيّت بجا آورديم و از آن مكان بيرون آمديم.3 سال1370 قمري در آن‌جا كتابخانه‌اي بنا كه آن را مكتبة مكّة المكرّمه نام نهادند و تاكنون برقرار است.4
خانه منسوب به حضرت خديجه(س)، محلّ زندگي مشترك پيامبر(ص) و همسرش خديجه و محلّ تولد فاطمه زهرا(س) بوده است. اين خانه مورد عنايت و توجّه مسلمانان بوده و يكي از بهترين مكان‌هاي مكه شناخته مي شده است. در نقشه‌اي كه از اين خانه وجود دارد، مصلاّي رسول خدا(ص) و مولد فاطمه(س) در آن مشخص گرديده است. بر اساس نقل‌هاي تاريخي، محل تولد حضرت زهرا(ع) در خانه مادرش خديجه بوده كه خانه ياد شده نيز در شعب ابي طالب قرار داشته است.پس از هجرت پيامبر(ص)، عقيل اين خانه را تصرف كرد گويا نزديك تر از او به رسول خدا(ص) كسي نبوده تا در آن حيص و بيص فشار قريش، خانه را تصرف كند. بعدها معاويه، خانه ياد شده را از عقيل خريد و آن را تبديل به مسجد كرد. در نزديكي همين خانه، ابوسفيان نيز خانه‌اي داشته است. اين همان خانه‌اي است كه رسول خدا(ص) در فتح مكه فرمود: من دَخَلَ دَارَ أَبِي سُفْيَانَ فَهُوَ آمِنٌ.5
به نوشته محمدطاهر كُردي، روي اين محل، در گذر تاريخ، بناهاي فراواني ساخته شده و آخرين آنها بنايي است كه به عنوان محل ولادت حضرت زهرا(س) ساخته‌اند. باني اين بنا نيز شيخ عباس قطان شهردار مكه بوده كه به سال 1368 قمري، در آن‌جا محلي براي حفظ و قرائت قرآن بنا كرد. ابن بنا تا زمان تأليف كتاب كردي، به عنوان مدرسه حفظ قرآن برقرار بوده است.6 پيش از اين، در دوره عثماني، در محل خانه خديجه(س)، تكيه‌اي ساخته شده بود كه به نام تكية السيدة فاطمه شهرت داشت.7 در بازسازي‌هاي اخير، محل خانه خديجه(س) و مدرسه ياد شده، از ميان رفته است.
گفتيم كه در مولد النبي كه در سوق الليل بوده، اكنون مكتبه المكه المكرّمه قرار دارد. اين بنا تنها بنايي است كه در فضاي باز پشت مسعي و روبروي كوه ابوقبيس برجاي مانده است. در فاصله اندكي از آن، محل خانه خديجه(س) بوده كه در آن‌جا مولد السيدة فاطمة الزهراء(س) بوده است. فاسي مي‌نويسد: سه نقطه در اين خانه وجود دارد كه زيارت مي‌شود نخست مولد فاطمه(س)، دوم جايي كه آن را قبّة الوحي مي‌نامند و سوم المختب. وي سپس مي‌افزايد: در آن، جاهاي ديگري است كه صورت مسجد دارد. بنا به نقل محب الدين طبري، اين خانه بهترينِ مكان‌ها، پس از مسجدالحرام در مكه است. نقطه‌اي ديگر از شعب ابي طالب، به عنوان مولد علي(ع) شناخته شده كه البته در تعارض با اخباري است كه محلّ تولد آن حضرت را در درون كعبه ذكر كرده است.8
جاي ديگري از مكه به مولد حمزه مشهور است. محل آن بنا به نقل فاسي، در پايين مكه (مسفله) بوده است. محل ديگري به عنوان مولد جعفر در نزديكي دار ابي سعيد، نزديك دارالعجله بوده است. فاسي گويد: برخي آن را مولد جعفر بن ابي طالب مي‌دانند اما بر بالاي آن كتيبه‌اي است كه بر رويش نوشته شده: مولد جعفر الصادق و دخله النبي(ص). فاسي مي‌افزايد: منافاتي ندارد كه هم رسول خدا(ص) به آن داخل شده باشد و هم مولد جعفر الصادق(ع) باشد.
منبع: آثار اسلامي مكه و مدينه، رسول جعفريان
پي نوشت‌ها
1 . منائح الكرم، ج 3، ص 264 و 265.
2 . منائح الكرم، ج 3، ص 506.
3 . سفرنامه ملابراهيم كازروني، دفتر پنجم، ص 366.
4. في رحاب بيت الله الحرام، ص 263؛ التاريخ القويم، ص 173 ـ 171.
5 . تهذيب الأحكام، ج6، ص136؛ بحار الانوار، ج 21، ص 103.
6 . التاريخ القويم، ص 174.
7 . همان.
8 . العقد الثمين، ج 1، ص 98.