گزارش گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالله حاجی صادقی

گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالله حاجی صادقی امام خمینی(ره) حج را به صحنه بیداری ملت‌ها بدل کرد حجت الاسلام والمسلمین دکتر عبدالله حاجی صادقی رئیس پژوهشکده تحقیقات اسلامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و عضو هیئت علمی مجتمع آموزش عالی شهید محل

گفت و گو با حجت الاسلام والمسلمين دكتر عبدالله حاجي صادقي

امام خميني(ره) حج را به صحنه بيداري ملت‌ها بدل كرد

حجت الاسلام والمسلمين دكتر عبدالله حاجي صادقي رئيس پژوهشكده تحقيقات اسلامي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و عضو هيئت علمي مجتمع آموزش عالي شهيد محلاتي است و پيش تر فرماندهي سپاه پاسداران قم و نمايندگي ولي فقيه در دانشگاه امام حسين(ع) را برعهده داشته است اما وقتي از او خواستيم كه خود را معرفي كند گفت: «خود را مردودي جبهه شهادت و ايثار مي‌داند كه نتوانسته در دوران دفاع مقدس از شهادت به عنوان بهترين وسيله تقرب بهره جويد.»او داراي چند تأليف از قبيل فلسفه نظام سياسي اسلامي، آسيب شناسي اركان انقلاب اسلامي، سيماي يهود در قرآن و ... است كه هم اكنون جزو كتب درسي دانشگاه مي‌باشد. او اكنون متواضعانه و گمنام در سمت روحاني كارواني از اصفهان به حج مشرف شده است. از او مي‌پرسيم:

انقلاب اسلامي به رهبري حضرت امام خميني(ره) چه تأثيري بر گفتمان حج گذاشت؟

انقلاب اسلامي به رهبري امام خميني (ره) تولد جديد اسلام ناب بود و يك تحول بزرگ در تمام صحنه‌ها و ابعاد زندگي مؤمنين بلكه مسلمانان بود. انقلاب تعريف جديدي بود از معارف دين. يكي از اين تعاريفي كه حضرت امام(ره) به آن حيات جديد بخشيد حج بود. با انقلاب اسلامي امام(ره) بود كه حج حيات پيدا كرد. پيش تر بسياري از معارف ما از جمله حج، پوسته‌اي بيش نبود و مغز نداشت. حضرت امام(ره) با هدف محوري مكتب اسلام را احيا كرد و در قول و عمل، حج را مانند بسياري از سنت‌هاي فراموش شده احياء نمود كه آثار آن را برمي‌شمارم:

1- بازگشت به حقيقت دين بدون هرگونه تعصب

حضرت امام(ره) به دنبال آن بود كه حقيقت دين را به نمايش درآورد. او در پيام‌هايش به طور مكرر تأكيد مي‌فرمود كه به دنبال تعبدي مبتني بر تعقل است نه تعبدي كوركورانه. امام به دنبال يك گونه خداگرايي بود كه با مردم گرايي تناقض ندارد . او تقابل بين خدا ومردم را برداشت و اين طور به ما فهماند كه خدا و مردم، دو طرف يك قضيه نيستند.كنگره عظيم حج از بزرگ ترين نمادهاي اسلامي است كه در آن خدا و مردم دو طرف يك قضيه نيستند. معنا ندارد كه ما بگوييم يا خدا محوري است يا مردم محوري. حضرت امام(ره) اين را به معناي واقعي كلمه معرفي كرد و نشان داد كه مردم گرايي در متن دين است نه چيزي كه بايد به دين گره بخورد. به نظرم اين درست نيست كه مي‌گويند امام(ره) جمهوريت را به اسلاميت گره زد؛ بلكه جمهوريت در متن اسلام لحاظ شده است. بايد بگوييم او بناي اين نداشت كه انديشه را از مردم بگيرد. او انديشه‌اش را از اسلام نابي مي‌گرفت كه در آن مردم، ديده شده بودند. شما ببينيد آيه ولايت درباره انگشتر بخشي حضرت علي(ع) نازل شده است. حال بايد پرسيد چرا از بين آن همه خدمات كه حضرت علي(ع) انجام داد و كراماتي داشت كه هرگز نصيب كسي نشد چرا فقط به اين عمل كوچك انگشتر بخشيدن اشاره مي‌شود؟ از تولد در كعبه، از نخستين ايمان آورنده بودن به پيامبر(ص)، از ليلت المبيت. از فاتح خيبر و خندق بودن چرا خدا همه را واگذشت و فقط به بخشش انگشتر در نماز اشاره كرد؟ چون خداوند متعال رهبر نظام اسلامي را كسي قرار مي‌دهد كه در اوج خلوت با معبود، غافل از خلق خدا نيست. خود را نمي‌بيند؛ خدا را مي‌بيند. لذا وقتي تير از پايش مي‌كشند متوجه نمي‌شود چون خود را نمي‌بيند.حضرت امام(ره) تعبدهاي كوركورانه را برداشت و تعبد مبتني بر عقلانيت قرآن را جايگزين آن كرد. اين حقيقت را امام خميني(ره) در حج به نمايش گذاشت.

2- بيداري ملت‌هاي اسلامي و القاي اميد

حضرت امام(ره) مي‌فرمود: مسلمانان نبايد در آنچه در دنيا اتفاق مي‌افتد بي‌تفاوت باشند. متأسفانه مسلمانان به رغم اينكه بيشترين جميعت را دارند، بهترين جغرافيا و منابع طبيعي را دارند اما تضعيف شده‌اند. آنها را دچار خواب زدگي كرده‌اند. هويت مسلمانان را گرفته‌اند و آنها را دچار غفلت نموده‌اند اما حضرت امام(ره) حج را به صحنه بيداري ملت‌ها تبديل كرد.

3- اتحاد وتقويت انسجام اسلامي

اتحاد گاه از سه چيز سرچشمه مي‌گيرد يا وجود دشمن مشترك يا وجود منافع مشترك و يا سرزمين مشترك اما اينها همه اتحاد دست‌ها و قراردادهاست لذا مقاومت و تداوم ندارد. يعني فرد تا زماني با ديگري متحد است كه دشمن مشترك يا منافع مشترك داشته باشند اما به محض اينكه منافع فردي به خطر افتاد اتحاد از بين مي‌رود. حضرت امام(ره) دنبال اتحاد دلها بود. او مبناي اتحاد را خداي واحد، كتاب آسماني واحد، پيامبر واحد قرار داد. مگر ما در هر مذهبي وارد شويم روشها يكي است؟ مثل خانواده‌اي است كه به اتفاق به رستوران مي‌روند. همه سر يك ميز مي‌نشينند اما همه يك نوع غذا سفارش نمي‌دهند. نمي‌توان گفت هر غذاي كه پدر خانواده ميل دارد همه بايد بخورند. پدر و فرزندي جاي خودش است اما سليقه‌ها متفاوت است. اين تفاوت‌ها نبايد منافي وحدت قرار گيرد. امام(ره) حج را عرصه اتحاد كرد. من يادم هست قبل از پيروزي انقلاب اسلامي حتي يك نفر ايراني هنگام نماز جماعت در مسجدالنبي و مسجدالحرام نمي‌ديديم همه در هتل‌ها نماز مي‌خواندند. امام(ره) دستور همه در نمازهاي جماعت حرمين شريفين شركت كنند تا دنياي اسلام از اين اقبال استفاده كند. امام به ما مأموريت داد كه بامسلمانان جهان در حج ارتباط بگيريم و از اين فرصت براي وحدت و همدلي بيشتر بين مسلمانان جهان بهره ببريم.

4- استكبار ستيزي

ماهيت انقلاب امام(ره) ديني بود. آن هم ديني كه در متن خود، استكبارستيزي داشت. قرآن كريم ابتدا مي‌فرمايد:«أنِ اعْبُدُوا اللهَ» سپس مي‌فرمايد: «وَاجتَنِبوُا الطاغُوت». بنابراين برائت از مشتركين و مستكبرين به معناي دقيق كلمه يعني اسلامي كردن حج؛ يعني خدايي كردن حج.

5- حمايت از مستضعفان

در اسلام نمي‌شود كسي مسلمان باشد اما نسبت به امور مسلمانان بي‌تفاوت باشد. پيامبر اكرم (ص) فرمود: «مَنْ أصْبَحَ و لايَهتَمّ بأمور المسلمين فليس بمسلم» يعني اگر كسي صبح كند اما نسبت به امور مسلمانان اهتمام نداشته باشد مسلمان نيست . اين وظيفه يك فرد مسلمان در قبال برادر مسلمان خودش است. نه اينكه فقط فريادخواهي بكند. بلكه بايد كمك هم بكند. در دنباله روايت مي‌فرمايد: «من سمع رجلا ينادي ياللمسلمين و لم يجبه فليس بمسلم» هر كس صداي كسي را بشنود كه ندا مي‌دهد مسلمانان و پاسخ او را ندهد مسلمان نيست. يعني حتي اگر فردي غيرمسلمان از او كمك بخواهد بايد به او كمك كند. اين جنبه جهاني اسلام است. ايده حضرت امام(ره) اين بود كه صبح بايد تجلي‌گاه حمايت از محرومين باشد. اميرالمؤمنين علي(ع) به حسنين(ع) وصيت مي‌كند: «كونا للظالم خصماً و للمظلوم عوناً؛ دشمن ظالم و يار مظلوم باشيد».امام دنبال اين بود كه نداي كمك رساني اسلامي و انساني را در حج به گوش همه برساند.

6- تعميق به معنوي حج

حضرت امام(ره) بيان داشت كه حج مناسكي، حج صحيح است اما حج تأثيرگذار و مقبول حجي است كه علاوه بر انجام مناسب به اسرار معنوي حج هم توجه بشود. حج صحيح و مناسكي مانند هواپيمايي است كه سالم با باك پر از بنزين و آماده براي پرواز است اما هرگز اين هواپيما به پرواز درنمي‌آيد و نياز به عامل ديگري است كه اين هواپيماي آماده را پرواز دهد حضرت امام(ره) معنويتي را در حج لحاظ كرد كه مدغم در مناسك آن است. حقيقتي است نه اعتباري. تا ديروز حج يك تصوير بود اما امروز حج پوياست نه يك تصوير از اعمال و مناسك و نمادها و نشانه‌ها.


| شناسه مطلب: 82530