نگاهی به تاریخچه مسجد غدیر

نگاهي به تاريخچه مسجد غدير

ائمه (ع) به اصحابشان سفارش اكيد مي ‏فرمودند كه از زيارت مسجد غدير غفلت نكنند . امام حسين(ع) در مسير مكه به كربلا توقفي در غدير داشتند . امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به مسجد غدير آمدند و مراسم غدير را به طور كامل براي اصحابشان تشريح كردند .

محدثان و علماي بزرگ نيز در غدير حضور مي ‏يافتند و اداي احترام مي ‏كردند . علي بن مَهْزِيار اهوازي ( قرن سوم ) در سفر حج خود به مسجد غدير آمده است .

در كلام شيخ طوسي ( قرن ششم ) و ابن حَمزه ( قرن هفتم ) و شهيد اول و علامه حلي ( قرن هشتم ) از مسجد غدير ياد شده كه بر باقي بودن آثار آن در زمانشان دلالت دارد . سيد حيدر كاظمي در سال 1250 ق از وجود آن خبر داده است . در آن روز مسير رفت و آمد از غدير فاصله داشته ولي مسجد آن مشهور بوده است . محدث نوري نيز از وجود آن در سال 1300 ق خبر داده و خود در آن حضور يافته و اعمال آن را به‏ جا آورده است .

موقعيت جغرافيايي غدير خم

منطقه غديرخم در مسير سيلاب ‏هايي واقع شده كه پس از عبور از غدير به «جُحْفه» مي ‏رسد و سپس تا درياي سُرخ ادامه پيدا مي ‏كند و آب سيل‏ ها را به دريا مي ‏ريزد . چنين مسير هايي را به زبان عربي «وادي» مي ‏گويند . وادي جُحْفِه مسير سيلي است كه به دريا مي ‏ريزد . در اين مسير آبگيري طبيعي به وجود آمده كه پس از عبور سيل ، آب ‏هاي باقيمانده در آن جمع مي ‏شود . به چنين گودال ‏ها و آبگير هايي در عربي غدير مي ‏گويند . در مناطق مختلف غدير هاي زيادي در مسير سيل‏ ها وجود دارد كه با نام ‏گذاري از يكديگر شناخته مي ‏شوند . اين غدير هم براي شناخته شدن از غدير هاي ديگر ، به نام «خم» نامگذاري شده است .

نام غدير خم در طول چهارده قرن تغيير نيافته و در كتاب ‏هاي جغرافيايي و تاريخي و لغتِ مربوط به قرون مختلف همين نام را براي اين مكان معين مي‏ بينيم، به طوري كه موقعيت دقيق آن را تعيين كرده ‏اند و فواصل آن را از چهار جهت مشخص نموده‌‏اند .

نام ‏هاي مختلف منطقه غدير

گاه از يك منطقه جغرافيايي به مناسبت‏ هاي مختلف با نام ‏هاي متفاوت ياد مي ‏كنند . از غديرخم هم در تاريخ با نام ‏هاي مختلفي ياد شده است . در مواردي با نام «جُحْفه» از آن ياد شده ؛ بدان مناسبت كه غدير خم در وادي جحفه قرار دارد . در مواردي «خَرّار» گفته شده كه نام مسيل غدير تا جحفه است كه سيل را به آن‏ جا مي ‏ريزد .گاه با نام «غُرَبَة » از آن ياد مي ‏شود و اين به مناسبت هم ‏جواري غدير با اين منطقه است ؛ چرا كه هر دو در يك وادي قرار دارند .

محل كنوني مسجد غدير

هم اكنون غدير بياباني است كه در آن آبگيري قرار دارد و محل مسجد ـ كه اكنون اثري از آن نيست ـ بين چشمه و آبگير بوده است . اين منطقه در حدود دويست كيلومتري مكه ، در نزديكي شهر «رابِغ » ، در كنار روستاي جحفه ـ كه ميقات حجاج است ـ قرار دارد و هم اكنون به‏نام «غدير» شناخته مي ‏شود و مردم منطقه به خوبي از محل دقيق و نام آن آگاهند و مي ‏دانند كه شيعيان گهگاه براي زيارت آن به منطقه مي ‏آيند و پرس ‏و جو مي‏ كنند .

گزارش سفر هاي تحقيقاتي دو تن از اهل خبره به منطقه غدير از بهترين تحقيقات جغرافيايي درباره غدير به حساب مي‏آيد. اين دو نفر «عاتِقِ بنِ غَيْثِ بِلادي» از جغرافي دانان كنوني اهل تسنن عربستان و ديگري «دكتر شيخ عبدالهادي فَضْلي» از علماي شيعه عربستان است .