سرمقاله

ميقات حج سال اول شماره اول پاييز 1371

بسـم الله الـرحمـن الرحيـم

سـرمقـالـه

حج ، آينه تمام نماي دين و نمايشگر تمامت ابعاد فرهنگ اسلامي است .

حج ، تجلّي مكتب ، تبلور اسلام و جلوه گاه عيني حقايق الهي است .

حج ، ميعادگاه حضور گسترده امت مسلمان از همه سوي جهان اسلام در « معبد عشق » و ميقات عرفان و شعور است براي دست يافتن به هويت راستين و منش والاي انساني و الهي .

حج ، رهيدن از خود ، پيوستن بحق ، گام نهادن بر هوس و بر آمدن بر ستيغ معرفت است و پيراستن جان از آلودگيهاي گونه گون و آراستن به زيبائيها .

حج ، تبلور شكوه و تجلّي قدرت امت مسلمان و نمايشگاه حضور همدلان و همراهاني است كه ناهمگوني « سيما » را با همگوني « سيرت » پيوند مي زنند ، تا شعار وحدت را فراتر از شكلها ، رنگها و معيارهاي جغرافيايي و نژادي تحقق دهند و تعاليم آيين وحدت آفرين اسلام را عينّيت بخشند .

حج ، اين مجمع شگرف ، به تعبير آن قافله سالار بزرگ و فريادگر بي بديل مظلوميت امت ، حضرت امام خميني رضوان الله عليه :

« كنگره سراپا سياست كه به دعوت ابراهيم و محمد صلي الله عليهما برپا مي شود و از هرگوشه دنيا و از هر فجّ عميق در آن اجتماع مي كنند ، براي منافع ناس است و قيام به قسط است و در ادامه بت شكني هاي ابراهيم و محمد است ، و طاغوت شكني ها و فرعون زدودن هاي موسي است . . . » ( صحيفه نور ، ج 20 ، ص 18 )

حاجيان ، از آباديها ، شهرها ، كشورها و سرزمينهاي دور و نزديك به « ميعاد » مي روند ، تا « در طواف حرم خدا ، كه نشانه عشق به حق است دل را از ديگران تهي كنند و در لمس « حجرالأسود » با خدا بيعت بندند ، و در صفا و مروه ، با صدق و صفا در يافتن محبوب سعي كنند ، و با حال شعور و عرفان در مشعرالحرام و عرفان بر اطمينان قلب در

جهت وعده هاي حق بيفزايند و در مني به آرزوي هاي حقاني دست يابند1 و . . . »

مؤمنان در اين سفر به سرزميني گذر مي كنند كه ، كوهها ، دشتها ، صحراها ، كويها و برزنهايش يكسر خاطره است . خاطره رشادتها ، استواريها ، راست قامتيها ، بلندنگريها ، عزت منشي ها و صلابت هاي مردي از سلاله آدم ، سلسله آزادان ، رادمردان و آزادي آفرينان ، بر ستيغ جايگاه رسالت و نبوت حضرت محمد (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) . و آيينه هاي روشن جمال الهي انسانهاي والايي چون : خديجه ، علي ، فاطمه ، ديگرها و ديگرها .

و همگامان و قله سانان در كنار آنان ، ايثارگراني چون حمزه سيدالشهداء ، ابوذر ، مقداد ، سلمان ، بلال و عمّار و . . .

آنجا هر دو سوي سكّه شكل گيري اين انسان را توان ديد ، در آن سرزمين ، سرزمين وحي و تابش انوار حق و زير همان آسماني كه روزگاري جبرئيل امين پيام الهي را به

برگزيده ترين انسان عصرها و نسلها ، پيامبر فرو مي خواند ، پاك چهره گاني را كه جز

شرف ، رادي ، عزت و صلابت در راه حق نمي شناختند و فرومايگاني كه جز به ناروائيها ، ستيزه گري با حق و خيره سري در مقابل تلألؤ ايمان به چيزي روي نمي آوردند توان ديد . . . و اين آيا شگفت و تنبه آفرين نيست .

سخن كوتاه كنيم . . .

حج جلوه همه اسلام است ، حقايق و تعاليم آن ، عرفان و شناخت آن ، تاريخ و فرهنگ آن و . . .

و اكنون « ميقات » ـ كه خواهد كوشيد « ميعادگاه » تمام متفكران ، عالمان ، نويسندگان ، شاعران ، اديبان و مورخان و همه آناني كه به فرهنگ بالنده حج مي انديشند ، باشد ـ با حضور فروتنانه خود در خانواده بزرگ مطبوعات ، در پي آن است كه گامي باشد در بازشناسي « حج » و فرهنگ آن .

« ميقات » كوششي است در جهت شناخت دقيق ، شامل و همه جانبه ، تاريخ ، فرهنگ و آيين حج و هر آنچه به گونه اي به « حج » و سرزمين مكه و مدينه پيوستگي داشته باشد .

« ميقات » دست ياري همگان را خواهد فشرد به قلمي يا قدمي و يا به هرآنچه در اين راه ياري دهند و براي رسيدن به مقصد و مقصود فروغي بيشتر افكنند .

صفحات « ميقات » ويژه « حج » خواهد بود ، اكنون اندكي گسترده تر فصول آن را بازگوئيم :

از تاريخ مكه ، مدينه ، سرزمين جزيرة العرب ، جغرافياي سياسي آن در طول تاريخ ، حاكميتها و سياستهاي آن سخن خواهد رفت .

بررسيهاي تاريخ كعبه ، مسجدالنبي ، سير تحولات و شكل گيريهاي گوناگون آن ، گزارش چگونگي هاي حوادث مربوط به آن در مسجد عظيم نيز مجال نشر خواهد يافت .

نگرشها ، باورها ، آيينهاي مختلف در باب حج ، سفر حج ، زيارت خانه خدا در ميان ملتها ، قومها ، نژادهاي گوناگون نيز مي تواند صفحاتي از « ميقات » را به خود اختصاص دهد .

شناسايي و شناساندن ابعاد عرفاني ، سياسي ، اجتماعي ، فرهنگي و فقهي حج بي گمان بيشترين جلوه گاه فصول « ميقات » را بايد شكل دهد . از اين روي « ميقات » در انتظار بررسيهاي استوار و ژرفنگرانه عالمان و آشنايان معارف درياوارِ مكتب اسلام است كه در اين باب قلم زنند و تشنگان حقيقت و راهيان نور را بهره رسانند .

آنانكه توفيق زيارت يافته اند و از جذبه و كششهاي والاي خانه خدا و حرم رسول الله بهره ها گرفته اند و كوششهاي راهيان وادي نور را ديده اند ، بي گمان خاطره ها اندوخته و نكته هاي گفتني و ثبت كردني بسيار دارند . بسياري از اين خاطره ها از يكسوي مي تواند در ترسيم باورها ، فرهنگها و نگاهها و نگرشهاي گوناگون ملتها در چگونگي اين عبادت بزرگ سودمند افتد و از سوي ديگر افزون بر آموزندگي و تنبه آفريني مي تواند در ريشه يابي باورها و اعتقادات و نيز رقم زدن و ترسيم كران تأثير و تأثر فرهنگهاي كارآمد باشد . بنابراين « ميقات » از همه اينگونه كسان دعوت مي كند ، كه خاطره ها ، يادها ، نكته هاي خواندني و ماندني خود را براي نشر در اختيار آن قرار دهند .

مراسم شكوهمند حج كه « قياماً للناس » است ، بي گمان از آنِ همه ، و متعلق به تمام امتي است كه شيداي حق و دل داده به خداوندند . و اكنون كه انقلاب مقدس اسلامي در سرزمين عزيز ايران ، آن را به « ام القراي » جهان اسلام تبديل كرده است ، تأثير برگزاري هرچه باشكوهتر ، استوارتر ، دلپذيرتر و آموزنده تر آن در بركشيدن نام اسلام و زيباي نشان دادن چهره والاي اسلام ، غير قابل انكار است . پيشنهادها ، راهنمائيها ، و ارزيابي هاي دقيق از اين كنگره عظيم و طرحها و ديدگاهها مغتنم است و كارآمد .

« ميقات » از همه آنانكه در اين باب انديشيده اند نيز مي خواهد كه براي هر چه بيشتر نزديك ساختن اين مجمع سترگ الهي و انساني به اهداف والاي آن ، دريغ نورزند .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پاورقي :

1 ـ با بهرهوري از پيام بلند حضرت امام رضوان الله عليه به زائران حج / 1365 .