حج ابراهیمی و تقریب مذاهب
اسلامی

ميقات حج سال دوم شماره پنجم پاييز 1372

حـجّ ابراهيمي و تقريب مذاهب اسلامي

محمد محمّدي ري شهري

اين سخنراني در تاريخ دوم ذي الحجة الحرام 1413 2/3/1372 در افتتاح سمينار مجمع التقريب در مكه مكرمه ايراد گرديده است كه پس از
تكميل و تنظيم تحت عنوان : حج ابراهيمي و تقريب مذاهب اسلامي ارائه
مي گردد :

اين سوّمين سمينار
مجمع التقريب است كه در كنار خانه خدا تشكيل مي شود . در اين جلسه ، ابتدا از
همه انديشمندان مذاهب اسلامي كه از كشورهاي مختلف در اين گردهمايي شركت
كرده اند ، صميمانه تشكر نموده و از خداوند متعال مي خواهم كه به همه ما
توفيق عنايت كند تا بتوانيم توان فكري و عملي خود را در راستاي اهداف مجمع ؛ كه يكي
از اهداف مهم و اصلي آن ، انجام حج ابراهيمي است به كار گيريم .

اين سمينار در حالي
تشكيل مي شود كه از يكسو ، به بركت انقلاب اسلامي به رهبري ابرمرد تاريخ اسلام ،
امام خميني ـ رضوان الله تعالي عليه ـ و خلف صالحش ؛ حضرت آية الله
خامنه اي ـ مد ظله العالي ـ مسلمانان جهان هشيار شده اند و بيش از
هر زمان ديگر ، حركت و خيزش اسلام انقلابي در سراسرِ ممالكِ اسلامي ، كاخهاي استكبار
را به لرزه درآورده است .

و از سوي ديگر دشمنان
اسلام و در رأس آنها آمريكا كه اسلام واقعي را در تضاد با

منافع خود مي بيند و از گسترش آن به شدّت بيمناكند ،
بيش از هر وقت ديگر براي ضربه زدن به اسلام ناب و هواداران مقاوم آن توطئه
مي كنند ، و براي ايجاد تفرقه در صفوف مسلمين برنامه ريزي
مي نمايند ،

آفـات تقـريب

تصور مي كنم
عناويني كه براي بحث و بررسي در اين كنفرانس توسط برگزاركنندگان پيشنهاد شده ،
مناسب ، و سخن گفتن در زمينه آن عناوين ، لازم و ضروري است ، ليكن اين مباحث در صورتي
مي تواند زمينه را براي رسيدن به اهداف مجمع آماده و هموار كند كه آفتهاي
تقريب در كنار بحثها بلكه قبل از آن ، دقيقاً شناسايي شود و تقريب مذاهب اسلامي
آفت زدايي گردد .

عناويني كه به اين
سمينار جهت گفتگو پيرامون آن ، ارائه شده عبارتند از : تقريب سياسي ، تقريب اقتصادي ،
تقريب اعتقادي ، تقريب فقهي و تقريب روايي . همه اين موضوعات براي تقريب ، محورهايي
اصولي و مباحثي ضروري است ولي بدون توجه به آفات تقريب ، نه تنها ثمربخش نيست
بلكه ممكن است پرداختن به اين مسائل در نهايت ، تبديل به آفت گردد .

تئوري تقريب و يا
شناخت راههاي آن ، در صورتي مي تواند مقدمه براي تقريب باشد كه آفات تقريب
شناخته شده و در عمل به آفت زدايي پرداخته شود .

بنابر اين ، در مكه
مكرمه و موسم حج ـ كه به گفته امام راحل و احياگر حج ابراهيمي : نقطه اصلي دعوت
مسلمين جهان به اتحاد و وحدت كلمه است ـ مناسبترين و ضروري ترين مباحث ،
آفت شناسي تقريب و ضروري ترين اقدام ، زدودن آفتهاي تقريب است .

در اين راستا من به
عنوان مقدمه بر اين سمينار ، نكته اي در ارتباط با مهمترين آفت تقريب و
نكته اي در زمينه مهمترين عامل تقريب تقديم حضار گرامي مي كنم و پيشنهاد
مي نمايم كه مسؤولان مجمع به اين مسأله اساسي ، بيشتر اهميت دهند و مباحثي را
در اين زمينه برنامه ريزي و طرح نمايند .

مهمترين آفت تقريب

بزرگترين آفت تقريب ،
غفلت از توطئه ها و نقشه هاي دشمنان تقريب است .

اين غفلت موجب
مي گردد كه وقتي خيرخواهان و علاقمندان به وحدت كلمه در جوامع اسلامي
مي خواهند در جهت دست يافتن به اين هدف تلاش كنند ، سرگرم مباحث و مسائلي
شوند كه تنها ثمره علمي دارد ، نه ثمره عملي . و همه تلاشها در مجامع علمي خلاصه شود ،
آنهم به صورتي بسيار محدود .

از اين رو اقداماتي
كه در جهت تقريب مذاهب اسلامي صورت مي گيرد ، وقتي با تبليغات و
توطئه هايي كه در جهت تفرقه جوامع اسلام انجام مي شود ، مقايسه گردد . شايد
اغراق نباشد كه نَمي است در برابر يَمْ ! و سدّي است كوتاه و ناتوان ، در برابر سيلي
عظيم و خروشان ! اگر شما به نمايشگاههاي كتاب در كشورهاي اسلامي و بطور مشخّص
نمايشگاهي كه چندي قبل در مكه برگزار شد مراجعه كنيد و رساله ها و كتابهاي
تفرقه انگيز را اجمالاً بررسي نماييد اين وضعيت اسف بار را تصديق خواهيد
كرد .

قدرتهاي شوم استكبار
و استعمار كه اتحاد مسلمانان را به زيان خود مي بينند بهترين راه تأمين منافع
نامشروع خود در جوامع اسلامي را ايجاد تنازع مذهبي تشخيص داده و براي تحقق اين
توطئه خطرناك همه امكانات سياسي و اقتصادي خويش را به كار مي گيرد ، و بايد گفت
كه قلم به دستان مزدور ، عوامل اجرايي اين توطئه هستند . بيماريهاي اخلاقيِ
پاره اي از كساني كه به خيال خود از اسلام دفاع مي كنند و در رأس آن ،
بيماريِ تعصّب نيز ، اين توطئه را تقويت و به دشمنان اسلام و مسلمين در پياده كردن
سياستِ ايجاد تفرقه در جوامع اسلامي كمك مي كند .

بنابر اين مسؤوليّت
مجمع التقريب كه به ابتكار رهبر معظم انقلاب اسلامي حضرت آية الله
خامنه اي تأسيس گرديده ، بسيار سنگين است ، وظيفه اين مجمع تنها تحقيق و كار
عملي نيست بلكه وظيفه اجرايي سنگيني را به عهده دارد ، و در صورتي مي تواند از
عهده انجام اين مسؤوليّت به نحو كامل برآيد كه علاوه بر امكانات مناسب ، از كادري
بسيار قوي در زمينه سياستگزاري و برنامه ريزي برخوردار باشند .

مجمع التقريب در
صورتي مي تواند اهداف اين تشكيلات را تأمين نمايد كه با برنامه ريزي
مناسب ، عناصر غيروابسته ، مستقل ، خوش فكر و خوشنام را در جهان اسلام جذب كند . اين نخستين ، مشكل ترين و اساسي ترين گام در راه تحقق تقريب مذاهب اسلامي
است .

با اين اقدام ، مجمع
قدرت برخورد عملي با توطئه ها و نقشه ها و آفات تقريب را پيدا
مي كند و مي توان نقشه هاي دشمنان تقريب را افشا كند و مخالفان وحدت
كلمه مسلمين ـ كه با

واسطه و يا بيواسطه ، عامل بيگانه هستند ـ را در جهان اسلام
منزوي نمايد .

مهمترين عامل تقريب

به اعتقاد من ،
بزرگترين عامل تقريب مذاهب اسلامي در عصر حاضر ترويج انديشه هاي سياسي امام
خميني ـ رضوان الله تعالي ـ است .

انديشه هاي
سياسي امام ، در واقع تبلور مباني حكومتي اسلام و قرآن است . در عصر حاضر بزرگترين و
ضروري ترين نيازهاي جهان اسلام آشنايي با ديدگاههاي حكومتي اسلام
مي باشد ، با توجه به نياز و عطشي كه در جوامع اسلامي ، ميان روشنفكران و جوانان
در اين زمينه وجود دارد . انديشه هاي سياسي امام به سادگي مي تواند
مسلمانان جهان را با هر عقيده ومذهب به هم نزديك كند .

اين راه
نزديك ترين ، جاذبه دارترين و موفق ترين راه تقريب مذاهب اسلامي
است .

من نمي گويم
راههاي فرهنگي ، علمي ، اقتصادي و . . . در زمينه تقريب مؤثر نيست ، سخن من اين است كه
تجربه نشان مي دهد كه اين راهها كم اثر است .

امروز آنچه مسلمانان
مظلوم و به پاخاسته جهان را به هم پيوند داده چيزي جز انديشه هاي تابناك
سياسي امام نيست ، تنها چيزي كه مسلمانان مبارز فلسطين ، عراق ، الجزاير ، بوسني و
هرزگوين ، افغانستان و تاجيكستان را با هم و با همه مسلمانان بيدار جهان و بويژه
مسلمانان انقلابي ايران پيوند داده ، مباني حركت سياسي الهي بنيانگذار جمهوري اسلامي
ايران است .

اين راه ، علاوه بر
اينكه بيشترين و قويترين جاذبه را دارد ، بزرگترين آفات تقريب را كه قبلاً بدان
اشاره شد ـ نيز خنثي مي كند ، بنابراين ، پيمودن اين راه ، براي آفت زدايي
تقريب نيز ضروري است ، و در اين راستا تبيين ابعاد سياسي حج از ديدگاه امام راحل
جايگاه ويژه خود را دارد .

علاقمندان به تجديد
حيات اسلام و وحدت كلمه مسلمين ، بايد بر اين عامل اساسي و كارساز ، بيش از ساير
عوامل تقريب تكيه كنند تا به خواست خداوند متعال ، زمينه ساز تحقق وعده الهي ( جهاني شدن اسلام ) باشند .