اسرار و معارف حج
پنجاه و یک فضیلت مشترک مکه و مدینه

15

اسرار و معارف حج

16

ميقات حج - سال دوم ـ شماره هفتم ـ بهار 1373

پنجاه و يك فضيلت مشترك مكه و مدينه ^{( 1 )}

محمد جواد حجتي كرماني

بي ترديد ، حرمين شريفين ، شريفترين و گرامي ترين سرزمينهايند . . . در اينكه كداميك بر ديگري برتري دارند ، سخنان متفاوت گفته اند امّا نقل اجماع شده است كه آن مقدار از خاك مدينه كه جسم مطهررسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) را دربرگرفته ، ازهمه جاي دنياـ حتي ازكعبه مشرفه ، اشرف و افضل است و نيز كعبه مشرفه از تمامي زمينها ؛ چه مكه و چه مدينه و چه ساير اماكن دنيا ، اشرف و افضل است .

در سطور ذيل با استفاده از كتاب « مكانة الحرمين الشريفين » موارد مشترك شرف و فضيلت حرم شريف مكي و حرم شريف مدني برشمرده شده است .

در اين نگارش ، ابتدا ، به اختصار فضائل مشترك را برمي شماريم و آنگاه به ارائه مدارك مي پردازيم :

1 ـ نخستين شرافت مشترك آن است كه هم نخستين و هم آخرين « مسجد » كه بدست يك « پيامبر » بنا شد ، در مكه و مدينه است . كعبه نخستين مسجدي است كه بدست يك پيامبر ؛ يعني حضرت آدم (عليه السلام) ساخته شد و مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) آخرين مسجدي است كه به دست يك پيامبر يعني حضرت محمد (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بنا گرديد . و بدينسان آغاز مسجدسازي بدست يك پيامبر در مكه است و انجام آن بدست يك پيامبر در مدينه .

2 ـ مكّه « برونگاه راستي » و مدينه « درونگاه راستي » است . پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) با « صدق » از مكه

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ فصلي از كتاب در دستِ نگارش : ( « مكه ـ مدينه » : دو سرزمين برتر ) .

17

« بدر آمد » و به مدينه « اندر آمد » .

3 ـ مكه زادگاه و نشأتگاه پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) است و مدينه ، هجرتگاه ، رحلتگاه و آرامگاه او .

4 ـ مكّه و مدينه هر دو حرم امن خدايند .

5 ـ هم مكه و هم مدينه به دستور خدا ، حرم امن شده اند .

6 ـ « حَرَم » شدن « مكه » و « مدينه » ، هر دو ، به وسيله پيامبر خدا بوده است : مكه به وسيله حضرت ابراهيم (عليه السلام) و مدينه به وسيله حضرت محمد (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) .

7 ـ « مكان » كعبه براي ابراهيم (عليه السلام) برگزيده شد و « مكان » مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) براي پيامبر خاتم (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) .

8 ـ ابراهيم (عليه السلام) براي كعبه بسيار دعا كرد و حضرت رسول (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) براي مسجد مدينه .

9 ـ « حجّ » به سوي مكه قرار داده شد و « هجرت » به سوي مدينه .

10 ـ بار سفر به سوي مكّه و مدينه بستن به ترتيب واجب و سنت است .

11 ـ ثواب نماز در مسجدالحرام و مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) ( يا مكه و مدينه ؟ ) از همه جا بيشتر و چندين برابر ـ صد يا هزار برابر جاهاي ديگر است .

12 ـ پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) مكه و مدينه را از همه جاي دنيا بيشتر دوست مي داشت .

13 ـ « ايمان » در هر عصري ، به مكه و مدينه درمي پيچد و اين دو شهر را احاطه مي كند .

14 ـ خدا اين دو شهر را محلّ قيام و برپا ايستي براي ذكر و عبادت قرار داده است .

15 ـ « مقام ابراهيم (عليه السلام) » در مسجدالحرام و « منبر پيامبر » در مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) « دو موجود بهشتي اند » .

16 ـ هر كس وارد مكه يا مدينه مي شود ، سنت است كه از مسجدالحرام و مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بياغازد .

17 ـ در هر دو شهر سنت است كه دخول و خروج از دو راه متفاوت باشد . اين سنت را رسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) پايه گذاشته است ـ چون خود چنين مي كرد ـ .

18 ـ سنت است كسي كه شبانه مي خواهد وارد مكه يا مدينه شود ، در حومه « شهر اُتراق » كند و روز وارد شود اين سُنّت نيز از رسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) است كه شب وارد اين دو شهر نمي شد .

19 ـ پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بر مردم مكّه منت نهاد و آنان را آزاد ساخت و نيز از مسلمانان مدينه خواست كه گناهكاران انصار را عفو كنند .

20 ـ به موجب آيات قرآن و حوادث زمان پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) اهل مكه از تجاوز به شهر مدينه و نيز

18

مسلمانان مدينه از تجاوز به مكه بازداشته شدند .

21 ـ « مكه » به وسيله مردم « مدينه » فتح شد .

22 ـ طواف به دور خانه كعبه و نيز زيارت مسجد پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) است .

23 ـ مسح دُو ركن ـ رُكن يماني و حجرالاسود ـ در مسجدالحرام و نيز نماز نزد « اسطوانه هاي » مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) موجب ريزش گناهان است .

24 ـ تكرار پي درپي عُمره در « مكه » مستحب است و نيز نماز در مسجد قُبا در مدينه معادل عمره شمرده شده است .

25 ـ نماز در حجرِ اسماعيل در مكه ونيز در روضه پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) در مدينه ثواب بي شمار دارد .

26 ـ كار نيك و عمل صالح هم در مكه و هم در مدينه ثواب مضاعف دارد .

27 ـ نوشيدن آب زمزم در مكه و نيز نوشيدن از آب چاهي در مدينه كه « بئر بضاعه » نام دارد سُنّت است .

28 ـ به موجب پاره اي از روايات ، آب زمزم و خاك و خرماي مدينه شفاست .

29 ـ همانگونه كه آب زمزم در مكه با پاي « جبريل » جوشيد ، در مدينه آب از انگشتان پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) جوشيد .

30 ـ همانگونه كه آب زمزم را به اين سو و آن سو مي بردند و مي برند ، آب چاههاي مدينه را نيز چنين مي كردند و اين بنابر منقول ، سنت پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بوده است .

31 ـ همانگونه كه « حجرالاسود » را در مكه بايد بزرگ داشت ، « منبر شريف پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) » را در مـدينه ، نـيز بـايد بزرگ داشت و طبق روايت ، نبايد صدا را در نزد منبر رسول (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) بلند كرد .

32 ـ اهل مكه « اهل اللّه » و اهل مدينه « جيران رسول اللّه » ناميده شده اند .

33 ـ فضائل مسجد خيف در مكه ( مني ) و مسجد قبا در مدينه با هم برابري مي كنند . در روايت است كه در مسجد خيف قبر 70 پيامبر و نماز در مسجد قبا معادل عمره است افزون بر مساجد ديگر مدينه : كه همه داراي فضيلتند مانند « مسجد القبلتين » ، « مسجد الغمامه » ( المصلي ) ، « مسجد الفتح » ، « مسجد الاجابة » ، و جز اينها .

34 ـ در مكه وادي « سُرَر » و در مدينه وادي « عقيق » وجود دارد كه براي هر دو مكان فضائل بسيار نقل شده است .

35 ـ مطابق روايات وارده هر مؤمني كه در مكه يا مدينه بميرد ، در قيامت در شمار « آمنان » يعني كساني كه داراي امان و امنيت هستند ، محشور مي شود .

19

36 ـ زيارت قبـرستـان « مُعـلّي » در مـكّه و قبـرستان بقيع در مدينه ، مورد تأكيد فراوان پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) قرار گرفته است و روايات در اين باره فراوان رسيده است .

37 ـ طبق روايت ، اهل مكه واهل مدينه ، نخستين كساني هستندكه با پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) محشور مي شوند .

38 ـ نخستين كساني كه پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) براي آنان شفاعت مي كند ، اهل مكه و مدينه اند .

39 ـ در مكه سنگ و درخت و كوه بر پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) سلام مي كردند و در مدينه « اسطوانه حَنّانه » از فراق پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) ناله مي كرد .

40 ـ در مكه « حِراء » و « ثبير » و در مدينه كوه « اُحُد » زير پاي رسول خدا (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) برخود مي لرزيد .

41 ـ پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) مدّت رسالت خود را طي دو دوران ، در مكه و مدينه گذراند .

42 ـ هجرت پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) از مكه به مدينه آغاز تاريخ مسلمانان شد . ^{( 1 )}

43 ـ سرودن شعر در مكه و مدينه و نيز در مسجدالحرام و مسجدالنبي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) رُخصت است .

44 ـ هرگونه گناه مخصوصاً احتكار خوراكيهاي مردم در مكه و مدينه كيفر دو چندان دارد .

45 ـ با آنكه مكه و مدينه حرم امن الهي اند ، ولي مُجرمان و بزهكاران نه در مكه و نه در مدينه از كيفر و اقامه حدّ ، مصون نخواهند ماند .

46 ـ كسي كه مردم مكه يا مردم مدينه را بترساند ، كيفر ويژه و افزون خواهد يافت .

47 ـ هر كس با « الحاد » و ستم وارد مكه يا مدينه شود ، به موجب آيه قرآن در مورد مكّه و روايات وارده در مورد مدينه ، كيفر سخت خواهد يافت .

48 ـ كسي كه در مكه يا مدينه به بدعت يا الحاد گرايد ، كيفر مضاعف خواهد يافت .

49 ـ مكه و مدينه : آخرين شهرهايي هستند كه در پايان جهان ويران شوند و در روايات است مردم مكّه و مدينه تا پايان جهان ، مؤمن خواهند ماند .

50 ـ هيچگاه كفار بر اين دو شهر مسلط نخواهند شد .

51 ـ لشكرياني كه بخواهند با اين دو شهر بجنگند به زمين فرو خواهد رفت .

پي نوشت ها :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ افزوده نگارنده است .