گزارشی از طرح قربانی حج سال 1372

67

ميقات حج - سال دوم ـ شماره هفتم ـ بهار 1373

گزارشي از طرح قرباني حج سال 1372

طهماسب مظاهري

قرباني نمودن ، يكي از مناسك حج است و هر ساله ، حداقل به تعداد حجاج بيت الله الحرام ، ذبح انجام مي شود .

اين مرحله از مناسك يكي از مراحل ـ تا حدّي ـ پرزحمت حج ، براي زائران بوده و هست . انتخاب گوسفند و ذبح آن ، در كشتارگاههاي سنتي انجام مي شود و پس از ذبح ، لاشه قرباني در ميان لاشه هاي ديگر ، رها مي گردد تا دفن يا سوزانده شود .

از اين رو در سال 72 ، سازمان حج و زيارت تصميم بر آن گرفت كه با بهره برداري از امكانات و تأسيسات موجود و استفاده از تجربه سال گذشته ، نسبت به بازيابي گوشت هاي قرباني ، در يك سطح وسيع ، اقدام نمايد . لذا در اين زمينه طرحي را تهيه كرده و در سال 72 به اجرا در آورد .

در ساليان دور ، به دليل كم بودن تعداد زائران ، و شرايط اقتصادي كشور عربستان ، اكثر قريب به اتّفاق گوشت هاي قرباني را زائران يا آنان كه استحقاق دارند مصرف مي كردند ، تا اين كه به مرور زمان ، با افزايش تعداد زائران و بالا رفتن سطح بهداشت ، درصد بيشتري از گوشت هاي قرباني بدون استفاده مانده و پس از ذبح ، در انتظار سوزاندن يا دفن شدن ، در محل باقي مي ماند .

دولت عربستان از حدود 9 سال قبل ، شروع به ايجاد واحدهاي كشتارگاه صنعتي نموده و تا سال 72 سه كشتارگاه صنعتي با ظرفيت حدود 500 هزار رأس ، در مدت سه شبانه روز احداث كرده

68

است . اين كشتارگاهها ، داراي آغل ، خطوط ذبح ، نقاله هاي برقي ، سالن خنك 5 درجه و تونل انجماد 18 درجه مي باشند . همچنين محل استراحت و غذاخوري هاي مناسبي براي ذابحين و پرسنل درنظر گرفته شده است . سرمايه گذاري اين تأسيسات از محل بودجه دولت عربستان انجام شده و اداره و بهره برداري و مديريت تأسيسات ، طي قراردادي به بانك توسعه اسلامي واگذار شده است .

بانك توسعه اسلامي هر ساله نسبت به خريد گوسفند ، از استراليا و زلاندنو از طريق يك شركت پيمانكاري ، اقدام مي نمايد . براي ذبح گوسفندان ، با يك شركت پيمانكاري قرار داد مي بندد . آن شركتِ پيمانكاري ، با يك تيم ذابح كه اكثريت قريب به اتفاق آنان از تركيه هستند ، تعهّد ذبح تعداد معيني گوسفند را ، در مدت 72 ساعت در هر كشتارگاه مي كنند . شركت پيمانكاري ديگري مسؤوليت آوردن گوسفندان از آغل تا خطوط ذبح را دارد كه براي اين كار بطور عمده از افراد بنگلادشي استفاده مي شود . يك شركت ديگر نيز طرف قرارداد بانك توسعه اسلامي است . براي اين كه تأسيسات فني كشتارگاه را نگهداري و تعمير كند و آماده كار نگه دارد .

ارتباط بانك توسعه اسلامي و زائران در چار چوب زير تنظيم مي گردد :

1 ـ بانك توسعه اسلامي هر ساله به تعداد گوسفندان مورد نظر براي ذبح در هر سه كشتارگاه ، كوپن سه قسمتي چاپ مي كند .

2 ـ اين كوپنها در اختيار يكي از مؤسسات مالي و صرافي عربستان قرار مي گيرد تا با تبليغاتي كه مي شود ، به حجاج داوطلب فروخته شود .

3 ـ بهاي گوسفندان كه در روي كوپنها درج شده ثابت مي باشد و در صورت نوسان قيمت بازار آزاد ، اين قيمت تغيير نمي كند .

4 ـ بهاي تعيين شده براي گوسفندان ، شامل كليه هزينه هاي خريد ، حمل ، نگهداري ، تغذيه ، ذبح ، انجماد ، حمل و نقل تا محل توزيع ، و توزيع گوسفندان مي باشد . براساس اظهارات مسؤولين بانك توسعه اسلامي ، اين بانك ، در اين عمليات سودي براي خود در نظر نگرفته است و مبلغ مختصري ( حدود 20 ميليون ريال سعودي ) هم در هر سال ضرر يا سوبسيد مي دهد .

5 ـ عمليات ذبح در كشتارگاهها ، در طول سه شبانه روز ، از صبح روز دهم ذيحجه در سه شيفت انجام مي شود و هر شيفت 8 ساعت كار مي كند و در پايان هر شيفت ، تمامي پرسنل ذابحِ داخل كشتارگاه ، تغيير كرده و جاي خود را به گروه ديگر مي دهند .

6 ـ بر اساس فتواي علماي اهل سنت ، حجاج اهل تسنن الزامي به رعايت ترتيب اعمال رمي جمره عقبه ، ذبح ، حلق و تقصير ندارند . اين حجاج با خريدن كوپن گوسفند ، به بانك توسعه

69

اسلامي وكالت مي دهند كه از طرف آنها ، در فاصله روزهاي دهم ، يازدهم و دوازدهم ذيحجه ، گوسفندي را ذبح كند و با دادن اين وكالت ، در روز عيد قربان نسبت به انجام ساير اعمال ( رمي جمره عقبه و حلق و تقصير و خروج از احرام ) اقدام مي نمايند و براي آنها مهم نيست كه چه موقع ذبح گوسفند آنان انجام مي شود . اين روش امكان استفاده از حداكثر ظرفيت كشتارگاهها را فراهم مي كند .

7 ـ علاوه بر مورد فوق الذكر ، ذبح گوسفندان در كشتارگاه بدون ذكر نام حجاج انجام مي شود و معين نمي شود كه كدام گوسفند به نيابت و وكالت از كدام حاجي است . تنها كنترلي كه مي شود اين است كه به تعداد كوپن فروخته شده به حجاج ، گوسفند ذبح مي شود . در سال جاري ، پيش بيني شده است كه حجاجي كه مايل باشند بر ذبح گوسفندان نظارت كنند ، مي توانند حداقل هر 30 نفر به يك نفر وكالت دهند كه به كشتارگاه بيايد و بر ذبح گوسفندان مربوط به موكّلين خود نظارت كند و در واقع آن گوسفندان را گوسفندان مربوط به موكّلين خود فرض كند و از ذبح گوسفندان موكّلين خود مطمئن شده و مراتب را به آنان اطلاع دهد . البته تعداد بسيار محدودي از حجاج ، از اين امكان استفاده مي كنند .

گوسفنداني كه به عنوان كفاره يا ديه ذبح مي شود بصورت گرم در مكه معظمه بين فقراي مكه و حجاج مستحق توزيع مي شود . از گوسفنداني كه ذبيحه حجاج هستند نيز تعدادي در مكه بصورت گرم بين نيازمندان توزيع مي گردد و قسمت عمده آن بر اساس تصميم مديريت بانك توسعه اسلامي ، به كشورهاي اسلامي ـ عمدتاً در قاره آفريقا ـ حمل و توزيع مي شود .

ظرفيت ذبح ، در سه كشتارگاه صنعتيِ موجود ، كمتر از نصف گوسفنداني است كه هر سال ذبح مي شود و هنوز بخش بيشتري از گوسفندان در كشتارگاههاي قديم ، بصورت قبلي ذبح ، دفن و سوزانده مي شوند . بر اساس اظهار مسؤولين بانك ، طرح يك كشتارگاه بزرگ در محل كشتارگاه قديمي ، تهيه و ماشين آلات و ابزار و وسائل آن خريداري شده است . اين كشتارگاه به تنهايي ظرفيّتي معادل هر سه كشتارگاه فعلي را خواهد داشت و ظرفيت اسمي آن 550 هزار رأس گوسفند در 72 ساعت برآورد مي شود . برنامه اي كه اظهار مي شد ، اين است كه عمليات اجرايي كشتارگاه جديد ، حداكثر 40 روز بعد از موسم حج امسال شروع شده و براي سال آتي قابل استفاده خواهد بود .

ديدگاه و نقش ايران پيرامون قربانگاه جديد

عمليات مربوط به احداث كشتارگاههاي صنعتي از 9 سال پيش شروع شده ، ليكن جمهوري اسلامي ايران تا سال قبل در استفاده از اين امكانات ، مشاركتي نمي كرد .

70

عمده دلايل عدم مشاركت ايران در اين طرح ، عبارت بود از :

1 ـ عدم رعايت ترتيب و ذبح نشدن قرباني به نام افراد .

2 ـ ذبح گوسفندان توسط ذابحين ترك كه عمدتاً از اهل تسنن بودند .

3 ـ تصور برخي از روحانيون و مديران محترم كاروانها كه كشتارگاههاي قديمي در مني و كشتارگاههاي جديد در خارج از آن سرزمين مي باشد و در مواردي هر دو را خارج از مني مي دانستند . لزوم رعايت اقربيت در انتخاب محل ذبح موجب مي شد كه ذبح در كشتارگاههاي قديمي انجام شود .

سرانجام در سال 71 ، وقتي روشن شد كه بانك توسعه اسلامي مجري و بهره بردار طرح ذبح قرباني است . توسط مسؤولين حج ، تصميم به استفاده ايران از اين امكانات و شركت در اين طرح گرفته شد . اين تصميم در آخرين لحظات سال 71 ؛ يعني يك روز قبل از عرفه ، اتخاذ گرديد . در چنان فرصت كوتاهي ، طبعاً برنامه ريزي و تنظيم امور در حد مطلوب و اجراي كار درحد وسيع ميسّر نبود و اين كار در حدّ محدودي ، براي تعدادي از زائران و كاركنان داوطلب بعثه و ستاد حج انجام شد و در مجموع حدود 1350 رأس گوسفند ذبح شد . اين كار ، در عين محدود بودن ، نقطه شروعي بود براي وارد شدن ايران در اين مجموعه . سازمان حج و زيارت از آن زمان تصميم به وارد شدن فعال در اين طرح گرفت . ضمن ثبت تجربيات سال اول ، طرحي تهيه و براي ذبح قرباني در سال 72 مقدمات لازم را تهيه نمود براساس آن تصميم ، هدف سال 72 ذبح 40 تا 50 هزار رأس گوسفند تعيين شد .

طرح قرباني سال 72

براساس تجربيات حاصل از كاري كه در سال قبل انجام شده بود ، طرحي براي سال 72 تهيه و تنظيم شد .

طرح فوق بر اساس هدف حدود 50 هزار رأس گوسفند طراحي شده بود .

در اين طرح فرض شد كه كشتارگاه شماره 1 ، كه ظرفيت ذبح 3500 تا 4000 رأس گوسفند در هر ساعت را دارد ( 52 خط هر خط 70 تا 80 گوسفند در هر ساعت ) براي روز عيد قربان در اختيار ستاد حج ايران قرار گيرد . با چنين ظرفيتي ، به فرض شروع ذبح از صبح روز دهم تا غروب آن روز ، براي 5/13 ساعت زمان ، با حساب زمان توقف ظهر براي نماز و نهار ، نيل به هدف 50 هزار رأس پيش بيني شد .

از اصول اين طرح اين بود كه كليه افرادي كه براي همكاري در طرح انتخاب مي شوند و مسؤوليت قبول مي كنند ، قصد عمره مفرده نمايند تا بتوانند در روزهاي نهم و دهم و يازدهم و در

71

صورت اقتضا ، روز دوازدهم در كشتارگاه بوده و تمام وقت آماده كار باشند و بعلاوه روزهاي قبل از ايام تشريق هم بتوانند رفت و آمد بين مكه و مني و منطقه بنمايند .

در بررسيهاي بيشتر ، با توجه به حجم كاري كه بايد در كشتارگاه انجام شود و نظم و انضباطي كه لازمه كار در كشتارگاه صنعتي است ، تصميم بر اين شد كه تعداد 40 تا 45 نفر از ذابحين حرفه اي با معرفي و مشورت سازمان گوشت كشور انتخاب شوند و اين همكاران ، علاوه بر انتخاب ذبيحه در روزهاي هفتم تا نهم ذيحجه ، بطور تمام وقت ، در ايام تشريق براي ذبح گوسفندان در كشتارگاه ، آماده كار خواهند بود .

ـ به منظور كاهش تعداد نيروي انساني مورد نياز براي طرح ، پرسنل ستادي طرح ، در حداقل ممكن طراحي شد و در طرح پيش بيني گرديد كه پرسنل ستادي مورد نياز ، در روزهاي دهم و يازدهم ، از ميان افراد ستادهاي مكه و مدينه و جده و داوطلبين ساير ستادهاي حج انتخاب و در آن روز با طرح همكاري كنند .

ـ علاوه بر تأمين ذابحين حرفه اي ، جهت افزايش راندمان كار آنان و مساعت به ذابحين براي آوردن و خواباندن گوسفندان و آماده كردن آنها براي ذابح ، پيش بيني شد كه ذابحين داوطلب و آماتور كاروان ها نيز براي اين كار پذيرفته شوند .

توافقات به عمل آمده با بانك توسعه اسلامي :

1 ـ كشتارگاه شماره 2 از سحرگاه روز دهم ذيحجه ، با ظرفيت كامل ، در اختيار ايران قرار گيرد .

2 ـ تعداد 15000 رأس گوسفند بطور قطعي ، توسط ايران خريداري شود . بهاي آن معادل 5100000 ريال سعودي به بانك توسعه اسلامي پرداخت شود و تعداد 15000 كوپن گوسفند تحويل ايران گردد .

3 ـ چنانچه در طول عمليات ذبحِ روز دهم و يازدهم ، تعداد ذبح از 15000 رأس تجاوز كرد ، بدون نياز به هيچگونه اقدام يا اخذ تأييدي ، تا مرز 20 هزار رأس ، كار را ادامه داده و پس از پايان ذبح ، نسبت به تسويه حساب و پرداخت ما به التفاوت به بانك اقدام شود .

4 ـ محل كار و استراحت مناسبي در محل كشتارگاه براي پرسنل و ذابحين ايراني در اختيار ايرانيان قرار گيرد .

5 ـ استفاده از خط تلفن كشتارگاه براي ستاد طرح قرباني مجاز باشد .

6 ـ ذبح در كشتارگاه توسط ذابحين ايراني انجام شود .

72

7 ـ اجازه ورود به وكيل كاروانها جهت قرائت نام زائرين و نظارت بر ذبح ، به هر تعداد كه نياز باشد داده شود . به اين منظور ، برگه هاي ورود به كشتارگاه كه به دفعات قابل استفاده خواهد بود ، در اختيار ايران قرار گيرد .

8 ـ تغذيه پرسنل ايراني در كشتارگاه ، در حد برنامه غذايي كشتارگاه عملي خواهد شد . علاوه برآن ، در صورت تمايل ، امكان آوردن غذا و نوشابه از ستاد نيز به كشتارگاه فراهم باشد .

9 ـ ابزار و وسائل لازم از قبيل ماسك ، كلاه ، چكمه و روپوش توسط ستاد تأمين شده و كشتارگاه هر كمبودي را تأمين نمايد .

10 ـ مقاطعه كار تأمين گوسفند براي بانك توسعه اسلامي ، موظّف شده است كه گوسفندان داراي شرايط ذبح ( كه شرايط مشتركي با شرايط ما داشتند ) را انتخاب و به آغل كشتارگاه بياورد . در عين حال اجازه داده مي شود كه از بين گوسفندان خريداري شده براي بانك ، گوسفنداني كه داراي شرايط ذبح نباشند ، پس زده شود . محل انتخاب گوسفندان ، مي تواند بندر جده يا آغلهاي كشتارگاه باشد .

11 ـ گوسفندان ذبح شده توسط حجاج ايراني مي تواند براي حمل و توزيع ، به ايران تحويل شود . ليكن از هزينه هاي توزيع كه جزئي از قيمت تمام شده و قيمت خريداري گوسفندان مي باشد ، چيزي كسر نخواهد شد .

12 ـ غير از ذبح گوسفند توسط ذابحين ايراني ، بقيه كارهاي كشتارگاه اعم از نگهداري گوسفندان ، آوردن آنان به آغل كوچك ، خواباندن گوسفند جهت ذبح و عمليات پس از ذبح ( پوست كني و بيرون آوردن امعاء و احشاء آن و شستشو و كفن كردن و انجماد آنان ) بر عهده كشتارگاه و توسط پيشمانكاران مربوطه انجام خواهد شد . هزينه ذبح از قيمت تمام شده كسر نخواهد شد .

13 ـ بانك توسعه اسلامي جهت صدور كارت تردد براي مسؤولين و خود روهاي ستاد ، جهت تسهيل رفت و آمد به منطقه ، قول مساعد دادند ( ليكن موفق به اجراي آن نشدند ) .

توزيع سهميه بين كاروانها :

با توجه به اعلام قبلي و در جريان گذاشتن كاروانها ، مبني بر هدف ذبح 50 هزار گوسفند و درخواست از مديران كاروانها براي اعلام تعداد داوطلب هر كاروان ، آماري از كاروانها در تهران گرفته شد كه در مكه معظّمه تكميل گرديد و حدود 250 كاروان ، آمادگي خود را براي مشاركت در طرح ، به همراه تعداد زائران داوطلب خود ، اعلام كرده بودند . عدم تكميل فرمها توسط برخي مديران كاروان

73

هم به دليل نرسيدن فرم به آنان يا فرصت نكردن براي ارسال فرمها به ستاد طرح قرباني بود كه متعاقباً در مكه فرمها را ارائه مي نمودند .

البته تعداد اعلام شده توسط كاروانها ، تقريبي بوده و همه زائران هم تصميم قطعي خود را نگرفته بودند و تصميم قطعي زائرين در بسياري موارد ، تابع شرايط قيمت بازار و خبرهاي مربوط به تفاوت قيمت گوسفند در طرح و بازار بود . نظر و برداشت روحانيون و مديران كاروان ها هم از طرح بسيار متفاوت بود و در پاسخ به سؤال زائرين ، پاسخهاي متفاوتي ارائه ميدادند .

بعثه مقام معظم رهبري و امور روحانيون بعثه ، ضمن نگراني و ترديدهايي كه در مورد موفقيت طرح داشتند ، از طرح حمايت و تأييد سازنده اي داشتند و در جلسه اي كه روحانيون كاروان در مكه معظمه داشتند ، توضيحات مسؤولين بعثه در ايجاد جّو اطمينان به طرح ، بسيار مؤثر و كارساز بود .

در نهايت ، پس از كاهش هدف طرح از 50 هزار ، تعداد 15 هزار رأس بين كاروانهاي داوطلب توزيع شد .

نمودار تعداد و ساعت ذبح در كشتارگاه :

اين نمودار نشان مي دهد كه در صبح روز يازدهم ، كه ليستها آماده بود ، همچنين در ساعات عصر روز دهم ، كار ذبح ، با ظرفيت بسيار بالاتري نسبت به ظرفيت اسمي كشتارگاه انجام شد .

75

عملكرد اقتصادي طرح :

طرح براي ذبح حدود 50 هزار رأس سازماندهي و طراحي شده بود ، ليكن بدليل محدوديتهاي فيزيكي ، از نظر ظرفيت كشتارگاه و محدوديتهاي شرعي ( كه قبلا توضيح داده شد ) هدف طرح به 15000 رأس محدود و 16000 رأس عمل شد .

در حد همين 16000 رأس ، از بعد اقتصادي طرح مي توان محاسبات زير را نمود :

قيمت گوسفند در كشتارگاههاي قديم ، در روز اول بين 380 تا 450 ريال سعودي بود كه روز دوم تا 600 ريال رسيد . در حالي كه قيمت آن در اين طرح ، در رقم 350 ريال ثابت ماند . و اين در حالي است كه كيفيت گوسفندان داخل كشتارگاه ـ به شهادت اكثر قريب به اتفاق افرادي كه در هر دو كشتارگاه گوسفند خريده و ذبح كردند ـ حداقل 40 درصد بهتر از گوسفندان آزاد بود .

اگر از تفاوت كيفي گوسفندان صرفنظر كنيم و آن را در محاسبه دخالت ندهيم بطور متوسط هر گوسفند دست كم 70 ريال سعودي ارزانتر به حجاج ايراني فروخته شد و 1120000 ريال سعودي ارز از حجاج كمتر وصول و خرج شد . 1120000=70×16000

اين رقم ضربدر هر ريال سعودي ؛ يعني 44 تومان ، معادل 492800000 ريال ايراني ، چيزي در حدود 50 ميليون تومان صرفه جويي مستقيم .

از بعد ديگر ، اين طرح موجب شد كه گوشت 16000 رأس گوسفند هدر نرفته و بازيابي شود و به مصرف واقعي خود كه هديه و تغذيه مستحقين و مسلمانان فقير است ، برسد . اگر هر رأس گوسفند را با همان قيمت فروخته شده ، 350 ريال سعودي در نظر بگيريم ، در مجموع معادل ـ 5600000=350×16000 ريال سعودي ؛ يعني 2464000000 ريال ايراني گوشت از بين نرفت و احيا شد ( حدود 250 ميليون تومان ) .

هزينه اجراي طرح را نيز مي توان محاسبه كرد . يكي هزينه هاي مستقيم طرح كه از محل ارز وصول شده از حجاج ( گوسفندي 10 ريال سعودي ) تأمين گرديد و از اين منبع كل هزينه هاي طرح و حق الزحمه ذابحين برآورد و تأمين شد و در انتها نيز از محل همين 10 ريال ها ، مبلغ 70156 ريال سعودي به سازمان حج و زيارت پرداخت شد ( معادل 18961 دلار يا 30868000 ريال ايراني ) كه اين رقم را اگر به تعداد افراد شاغل در طرح تقسيم كنيم ـ /489978 = 63 : 30868000 ريال ايراني به ازاي هر فرد شاغل در طرح ، به سازمان حج و زيارت پرداخت شد . يادآور ميشويم كه بخشي از آن هزينه ، خريد تجهيزات و لوازمي است كه مصرف شدني نبوده و براي سال آتي قابل استفاده است ولي براي سهولت محاسبه آنها را به حساب هزينه منظور كرده ايم .

76

مخارجي كه سازمان حج و زيارت صرف كرد ، هزينه اعزام 63 نفر پرسنل طرح بود و ما مبناي محاسبه را بالاترين رقم ممكن يعني 350 هزار تومان براي هر نفر فرض مي كنيم ، كه هزينه سازمان مسلماً از اين رقم كمتر است .

بـا حساب فــوق رقــم هـزيـنـه ســازمــان حــج و زيــارت بــراي هـر نفـر ـ/3010022=489978-3500000 ريال مي شود وبراي كل افراد ـ/189631000=63×3010022 ريال ايراني يا 9/18 ميليون تومان . اگر اين رقم را به 16000 رأس گوسفند تقسيم كنيم 11852 =16000 : 189631000 ريال ايراني يا 1185 تومان به ازاي هر رأس گوسفند خواهد بود .

علاوه بر محاسبات فوق ، اين نكته هم قابل ذكر است كه اصولا هدف از اجراي طرح ، مشابه ساير امور حج يك هدف اقتصادي خالص نبوده است و چنانچه هدف ، صرف اقتصادي مي بود ، مي توانست با اخذ 30 ريال از هر گوسفند بجاي 10 ريال سعودي ؛ يعني فروش گرانترِ گوسفندان به حجاج ، به ازاي هر گوسفند 370 ريال سعودي ، كل هزينه اعزام را بر مبناي 350 هزار تومان هر نفر ، به دست آورد و اين در حالي است كه قيمت گوسفند آزاد ، در بهترين شرايط و حداقل قيمت 380 ريال سعودي براي زائرين بود .

مسائل اجتماعي و سياسي ، و نكات مثبت از ديدگاه زائريني كه از طرح استفاده كردند ، و همچنين از ديدگاه مسؤولين بانك توسعه اسلامي كه عملكرد تيم ايراني موجب شد نگرانيهاي قبلي و پيش داوريهايي كه داشتند رفع شود ، و همچنين روشن شدن نقاط بحراني طرح قرباني و راه حلهاي مناسب آن ، كه زمينه اجراي طرح را براي سالهاي آتي در حجم بسيار بالاتري ، در حد كل زائرين فراهم كرده ، دستاوردهاي ديگر طرح است كه در محاسبات اقتصادي ما منظور نشده است .

مسائل مالي طرح :

تنظيم امور مالي طرح ، يكي از نقاط قوت طرح است و بدون هيچگونه كم و كاستي ، حساب روشن و قابل ارائه اي تهيه شده است .

گردش منابع مالي طرح ، بدين ترتيب بود كه ابتدا مبلغ 5100000 ريال سعودي بابت بهاي 15000 رأس گوسفند ( هر رأس 340 ريال ) ، از امور مالي سازمان حج زيارت ( حساب جده ) اخذ و به بانك توسعه اسلامي پرداخت شد . مبلغ 10000 ريال سعودي نيز در دو مرحله به عنوان تنخواه گردان ، از امور مالي ستاد مكه وصول شد تا صرف هزينه هاي جاري طرح شود . در موقع فروش

77

گوسفندها به مديران كاروان ، با هماهنگي امور مالي ستاد مكه ، فرمي ( به نام فرم سه قسمتي ) تنظيم شد كه مديران كاروان بهاي گوسفندان را به حساب ستاد مكه واريز ميكردند و اين پرداختها در امور مالي ستاد و امور مالي طرح ثبت مي شد بطوري كه در انتها ، اختلاف رقم و مغايرتي در تعداد گوسفند فروخته شده و وجوه وصول شده وجود نداشت .

قربانگاه قديم

78

نظارت بعثه :

يكي از فرازهاي درخشان و نقاط مثبت طرح ، ارتباط دائمي ، اخذ راهنمايي و ارشاد و كسب تأييد و حمايتهاي بي دريغ بعثه مقام معظم رهبري و بعثه هاي حضرات آيات عظام بود . اين ارتباط از ابتداي كار ، در زمان طراحي و سازماندهي تا آخرين مراحل ذبح ؛ در روز عيد قربان و در هر زماني كه مشكل و سؤال شرعي مطرح مي شد برقرار بود و اين ارتباط پشتوانه بزرگ و محكم طرح بود . حاصل اين ارتباط ، نظارت دقيق بر صحت روند كار و بيمه آن ، به لحاظ رعايت دقايق شرعي و ايجاد اطمينان در مسؤولين بعثه و ستاد و مديران و روحانيون كاروان و حجاج محترم بود . در اينجا ، به طور خاص بايستي همفكري ، راهنمايي و تأييدات « امور روحانيت » بعثه مقام معظم رهبري ، حجة الاسلام و المسلمين جناب آقاي قاضي عسكر و جناب حجت الاسلام والمسلمين فلاح زاده را يادآور و از آنان تشكر و سپاسگزاري نماييم .

حسن ختام طرح ، ملاقات روز دوازدهم ذيحجه با حضرت حجت الاسلام و المسلمين محمدي ري شهري نماينده محترم ولي فقيه و سرپرست حجاج ايراني در دفتر ايشان بود كه به همراه جناب آقاي رضايي سرپرست سازمان حج و زيارت و آقاي شاپوريان رئيس ستاد مكه و تعدادي از اعضاي طرح قرباني انجام گرفت .

ايشان در اين ملاقات ، اجراي طرح را بسيار خوب ارزيابي كردند و تأكيد نمودند كه براي سال آينده بايستي برنامه ريزي شود كه در حجم بالاتر و پوشش بيشتري اجرا شود . به لحاظ اجراي بهتر كار و استفاده از زمان صبح عيد قربان ، همكاري فعالتر مديران و روحانيون محترم كاروانها را لازم مي دانستند و تأكيد داشتند كه براي سال آتي در اين زمينه ، بايد جهت جلب اين همكاري اقدامات جدي تري انجام شود .

در يك جمع بندي كلي ، نتيجه بررسي گزارش عملكرد طرح ، در سال 72 را مي توان در سه بند زير بيان نمود :

الف ـ عملكرد طرح در سال 72 مثبت ، رضايت بخش و قابل قبول و منطبق با ضوابط شرعي ارزيابي شده است .

ب ـ اجراي طرح سال جاري ، ترديدها و شبهات احتمالي در مورد طرح را ، چه به لحاظ شرعي و چه به لحاظ عملي و واقع بينانه بودن طرح ، از بين برد و لذا براي سال آتي انتظار و توقع بيشتري از اين طرح مي رود و بايد براي سال آتي حجم كار را افزايش داد .

ج ـ علاوه بر رشد كمّي و تعداد ذبح در سال آتي ، لازم است كه براي بهبود كيفي طرح نيز اقدام

79

جدي شود و تدابير لازم براي رفع محدوديتها ، نواقص ، كمبودها ، اشكالات و حل مسائلي كه در سال جاري مبتلا به طرح بوده است ، اتخاذ و با استفاده از فرصت نسبتاً مناسبي كه در اختيار است ، نسبت به اعمال آن تدابير و پياده كردن آن روشها اقدام نمائيم .