استفتاآت

81

ميقات حج - سال دوم ـ شماره هفتم ـ بهار 1373

استفتاآت

به اهتمام : محمد حسين فلاح زاده

مناسك و احكام حج از مهمترين مسائل آن است ، كه فراگيري آنها زمينه استفاده معنوي بيشتر از اين مراسم عبادي ـ سياسي را فراهم مي آورد . و بايد گفت كه مراتب معنوي حج بدون انجام دقيق اعمال و مناسك به دست نخواهد آمد .

فقهاي حوزه هاي علميه و مراجع بزرگوار اسلام ـ قدس الله اسرارهم ـ هر يك در عرصه و زمان خود ، همواره براي تنظيم مباني فقهي ، كشف قوانينِ الهي ، پاسخگويي به استفتاآت مردمي ، نگارش و نگهداري فقه به معناي عام و گسترده آن و مسائل حج بطور خاصّ و تطبيق قوانين كلّي بر نمونه هاي مختلف اعصار ، زحمات فراوان كشيده و گامهاي بلندي برداشته اند ، امّا از آنجا كه تغيير اماكن و پديد آمدن مصداقهاي جديد در حج ، هر ساله مسائل نويني بر مناسك مي افزايد ، هميشه بايد ارتباط دست اندركاران حج و زائران عزيز با فقهاي عظام برقرار باشد و در پيچ و خم اجراي دقيق برنامه هاي عمره و حج ، حكم الهي را دريابند و به وظيفه شرعي خود عمل كنند .

در اين راستا فصلنامه « ميقات حج » كه عهده دار ارائه فرهنگ و معارف اين واجب الهي است ، از اين شماره ، مسائل جديدي را كه از محضر مراجع بزرگ تقليد استفتاء شده است ، مي آورد .

82

بدان اميد كه ارائه اين مسائل راهگشاي زائران عزيز بيت الله الحرام باشد . ^{( 1 )}

س 1 ـ كساني كه با دريافت وام منزل مسكوني ساخته اند و يا ساير لوازم زندگي را تهيه كرده اند و طي اقساط بايد وام را بپردازند ، اگر ساير شرايط استطاعت را دارا باشند بايد حجة الاسلام بجا آورند ؟

( آية الله اراكي ) : اگر بسهولت مي تواند در وقت پرداخت كند و ساير شرايط استطاعت را دارد بايد حجة الاسلام بجا آورد .

س 2 ـ كارمنداني كه در منازل سازماني زندگي مي كنند و هم اكنون مشكلي از نظر مسكن ندارند ولي مالك منزل مسكوني هم نمي باشند ولي ساير شرايط استطاعت را دارا هستند بايد حجة الاسلام بجا آورند يا نه ؟

( آية الله اراكي ) : اگر به منزل احتياج ندارد و ساير شرايط دارا است مستطيع است .

س 3 ـ جانبازان و آزادگاني كه با خرج دولت به حج مي روند ، حج آنها بذلي است يا نه ؟ در هر دو فرض كه دولت پول قرباني آنها را بدهد يا ندهد .

( آية الله اراكي ) : اگر مخارج حج را به آنها مي دهند و يا پول مخارج را به آنها بذل مي كنند حج بذلي است .

س 4 ـ آيا مخارج ازدواج فرزند هم جزو مؤونه است و بر فرض كه فرزند نياز به ازدواج داشته باشد ، آيا رفتن به حج مقدم است يا ازدواج فرزند ؟

( آية الله گلپايگاني ) : اگر به مقدار متعارف خرج كند جزء مؤونه محسوب مي شود و حجّ واجب مقدّم است مگر اينكه ترك اقدام براي ازدواج فرزند عرفاً موجب عسر و حرج براي او باشد ،

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 از تمامي افرادي كه استفتاي جديدي در اختيار دارند و در جايي منتشر نشده ، تقاضا داريم كه آن را به آدرس تهران ، صندوق پستي 5856/14155 براي ما بفرستند تا در موقعيتهاي مناسب براي درج در فصلنامه استفاده شود .

83

والله العالم .

س 5 ـ شخصي براي عمره تمتع در مسجد شجره محرم مي شود ولي به علت گم كردن كاروان خود و بازماندن از آن به مدينه برمي گردد ، آيا در بازگشت به مدينه و همچنين در فاصله مدينه تا مسجد شجره هنگام برگشت به مكّه مي تواند زير سايه برود يا نه ؟

( آية الله گلپايگاني ) : محرم هستند بنابراين در مسير مدينه و برگشت نبايد در روز زير سقف بروند ، والله العالم .

س 6 ـ عدم جواز عمره مفرده بين عمره تمتّع و حج تمتّع ، به جهت حرمت خروج از شهر مكه است ، چون لازم است به ادني الحل برود يا دليل جداگانه دارد ؟

( آية الله گلپايگاني ) : عدم جواز به جهت خروج از مكّه نيست ، والله العالم .

س 7 ـ بلند گفتن تلبيه براي خانمها چه صورتي دارد ؟ و در صورت حرمت آيا موجب بطلان اعمال نيز مي شود يا خير ؟

( آية الله اراكي ) : اگر مفسده نداشته باشد اشكال ندارد .

س 8 ـ اگر در طواف دستجمعي بين 6 و 7 شك كند در صورتي كه ساير همراهان به 7 شوط يقين داشته باشند تكليف شخص شاك چيست ؟

( آية الله اراكي ) : اگر طواف كننده اطمينان پيدا مي كند ولو بگفته همراه ، به اطمينان عمل كند وگرنه يقين آنان براي او كافي نيست .

84

س 9 ـ چه مقدار فاصله بين اشواط طواف سبب بهم خوردن موالات و بطلان آن مي گردد ؟

( آية الله اراكي ) : موالات عرفيه معتبر است و مقدار خاصي براي آن تعيين نشده است .

س 10 ـ گاهي مأمورين دولت سعودي خانمها را از محدوده طواف ( فاصله مقام و كعبه ) بيرون مي كنند حكم طواف آنها در اين صورت چيست ؟

( آية الله اراكي ) : اگر قبل از نصف شوط چهارم از مطاف خارج شده باشند و موالات بهم نخورده باشد مي توانند طواف را تمام كنند و مي توانند از سر بگيرند و اگر موالات بهم خورده بايد از سر بگيرند . و اگر بعد از نصف شوط چهارم با عذر از مطاف خارج شده اند . در اتمام طواف و استيناف مختارند . چه موالات بهم خورده باشد يا نه .

س 11 ـ آيا حرمت زن و شوهر بر يكديگر در حال احرام ، مانند حرمت زن و مرد نامحرم است و آيا نگاه به يكديگر و لمس بدن بدون قصد لذّت نيز حرام است ؟ و محدوده حرمت زن و مرد در حال احرام چيست ؟

( آية الله گلپايگاني ) : نگاه كردن به زوجه و لمس بدون شهوت و التذاذ اشكال ندارد . بلي بوسيدن آن مطلقاً جايز نيست و كفّاره دارد ، والله العالم .

س 12 ـ وظيفه كثيرالشك در تعداد ريگها ـ در رمي ـ چيست ؟ و ملاك كثيرالشك بودن ، نيز چيست ؟

85

( آية الله گلپايگاني ) : كسي را همراه ببرد تا اطمينان به رمي صحيح پيدا كند ، والله العالم .

س 13 ـ مردان محرم ، در عرفات بر اثر گرمي هوا ، حوله هاي احرام « رداء » را زمين مي گذارند ، اين عمل تا چه حدّ صحيح است ؟

( آية الله گلپايگاني ) : اگر در معرض ديد نامحرم نباشند اشكال ندارد ، والله العالم .

س 14 ـ كسي كه تنها در رمي نيابت دارد ، طبق فتواي مرجع تقليد خودش عمل كند يا مطابق فتواي مرجع تقليد منوب عنه ؟

( آية الله گلپايگاني ) : مطابق نظر مرجع تقليد خود عمل كند مگر آنكه عمل او به نظر مرجع تقليد منوب عنه باطل باشد ، والله العالم .

س 15 ـ زني به جهت خوف از حيض متأخر اعمال بعد از مني را بر وقوفين مقدم داشته و پس از طواف حج و نماز آن از انجام بقيه اعمال ناتوان شده و بدون انجام بقيه آن ، با احرام حج به عرفات رفته است ، تكليف او نسبت به بقيه اعمال حج و اعمال بعد از مني چيست ؟

( آية الله گلپايگاني ) : در فرض سؤال ، بعد از اعمال مني و مراجعت به مكّه ، چنانچه براي او ممكن است احتياط آن است كه طواف حجّ و نماز آن را اعاده كند و بعد طواف نساء و نمازش را بجا آورد ، والله العالم .

س 16 ـ اخيراً توسط بانك توسعه اسلامي ، وابسته به كشورهاي اسلامي و همكاري دولت عربستان ، مسلخ هايي براي ذبح قرباني به صورت كاملاً مكانيزه تأسيس شده است كه در وادي معيصم

86

قرار دارد . با توجه به دو نكته ذيل قرباني در آن مسلخ ها چه حكمي دارد ؟

الف : ديگر مسلخ ها هم بنا به نقل ، خارج مني است ولي به مني نزديكتر است .

ب : گوشت حاصل از قرباني در مسلخ جديد با وسائل پيشرفته بسته بندي شده و براي نيازمندان كشورهاي اسلامي ارسال مي شود ، در حالي كه لاشه هاي قرباني در ديگر مسلخ ها سوزانده و از بين مي رود .

( آية الله اراكي ) : ذبح در مسلخ هاي جديدالتأسيس بر فرض عدم امكان ذبح در مني در صورتيكه شرايط شرعي ذبح رعايت شود مانعي ندارد هرچند نسبت به ساير مسلخ ها از مني دورتر باشد و رعايت اقربيت به مني لازم نيست .

( آية الله گلپايگاني ) : در فرض مسئله چنانچه ساير شرايط صحت ذبح در مذابح مذكوره محقق باشد رعايت اقربيت به مني واجب نيست اگرچه اولي و مطابق احتياط است ، والله العالم .

س 17 ـ ابتدا و انتهاي وقت ذبح در روز عيد چه زماني است ، و آيا كساني كه رمي را در شب انجام مي دهند مي توانند قبل از طلوع آفتاب روز عيد ، قرباني كنند يا نه ؟

( آية الله اراكي ) : از طلوع آفتاب تا غروب آن است و قبل از طلوع آفتاب نمي توانند قرباني كنند .

( آية الله گلپايگاني ) : نظر به اينكه بنابر احتياط بايد ذبح بعد از رمي جمره عقبه انجام شود و وقت رمي جمره بعد از طلوع آفتاب است تا غروب لذا قرباني قبل از رمي خلاف احتياط است . بلي براي كساني كه رمي شب عيد جايز است و رمي هم انجام داده اند قرباني بعد از ظاهر شدن طلوع فجر و تحقق صبح قبل از طلوع آفتاب جايز است چه آنكه بين الطلوعين از لحظات روز محسوب است ، والله العالم .

87

س 18 ـ به نظر كارشناسان « استيل » هم نوعي آهن است و بعضي از اين چاقوها هم جذب آهن ربا مي شود ، ذبح با چنين چاقوهايي چه حكمي دارد ؟

( آية الله اراكي ) : ميزان صدق عرفي آهن است و اگر معلوم نباشد كه كاردهاي استيل آهن است يا نه ذبح صحيح نيست .

( آية الله گلپايگاني ) : اگر آهن باشد كفايت مي كند ، والله العالم .

س 19 ـ آيا در ذابح قرباني حج ، ايمان شرط است يا اسلام كفايت مي كند ؟

( آية الله گلپايگاني ) : اسلام كفايت مي كند ، والله العالم .

س 20 ـ آيا ذابح قرباني حج بايد شيعه باشد و يا اگر سني هم باشد كفايت مي كند ؟

( آية الله اراكي ) : ذابح لازم نيست مؤمن باشد و خودش بايد قصد قربت بنمايد .

س 21 ـ كسي كه در ذبح از طرف ديگري وكيل شده ، آيا به فتواي مرجع تقليد خودش عمل مي كند ، يا به فتواي مرجع تقليد موكّل خود ؟

( آية الله اراكي ) : به فتواي مرجع تقليد خودش عمل مي كند .

88

س 22 ـ آيا در مسأله ذبح ، كسي كه از طرف چند نفر وكالت دارد ، بايد تك تك افراد را جداگانه هنگام ذبح مشخص كند ، يا همين كه از طرف آنها وكالت دارد و بطور كلّي چند گوسفند را ذبح مي كند ، كافي است ؟

( آية الله اراكي ) : ظاهراً بايد تك تك افراد را هنگام ذبح مشخص كند .

س 23 ـ اگر كسي در روز عيد قربان موفق به قرباني نشد ، آيا مي تواند در شب انجام دهد و يا بايد روز يازدهم قرباني كند ؟

( آية الله اراكي ) : كفايت قرباني در شب مشكل است .

( آية الله گلپايگاني ) : بنابر احتياط روز يازدهم قرباني كند ، والله العالم .

س 24 ـ در ايامي كه مطاف بسيار شلوغ است ، گاهي مشاهده مي شود ، برخي از خانم ها براي بوسيدن حجرالأسود ، وسط جمعيت رفته و هنگام اقدام به اين عمل بدنشان با فشار زياد جمعيت با بدن نامحرمان تماس مي گيرد و گاهي در كشاكش جمعيّت چادر و روسريشان كنار رفته و موهايشان ظاهر مي شود ، لطفاً حكم شرعي را در اين خصوص بيان فرماييد .

( آية الله گلپايگاني ) : در فرض سؤال بايد از جلو رفتن خودداري نمايند ، والله العالم .

س 25 ـ هم اكنون بين شبستان مسجدالحرام و سالن صفا و مروه ديوار كوتاهي به بلندي حدود نيم متر و عرض يك متر وجود دارد ، آيا بانوان در ايام عادت كه نمي توانند به مسجد الحرام وارد شوند ، مي توانند روي اين ديوار كه مشترك بين مسجد و مسعي مي باشد ، بنشينند ؟

( آية الله گلپايگاني ) : اگر يقين به جزء مسجد بودن آن محل ندارند نشستن در آنجا براي آنها

89

اشكال ندارد ، والله العالم .

س 26 ـ آيا مي توان قرآن را از مسجدالحرام جهت قرائت بيرون برد و مجدداً به مسجد بازگردانيد ؟

( آية الله اراكي ) : در صورتي كه اطلاق وقفيت احراز نشود جايز نيست .

س 27 ـ در نماز جماعت مكّه و مدينه ، گاهي مشاهده مي شود برخي از نمازگزاران شيعه اتصال صفوف را مراعات نمي كنند حكم نماز جماعت آنها چيست ، و آيا بر ما واجب است به آنها اعلام كنيم ؟

( آية الله اراكي ) : احوط مراعات اتصال است . واعلام لازم است بنابر احتياط .