بخش 16

148

ميقات حج - سال سوم - شماره دهم - زمستان 1373

حج گزاري در كشورهاي اسلامي

كشورهاي حج گزار را مي توان به چهار دسته تقسيم نمود :

كشورهاي همجوار عربستان

اين كشورها كه مجاور عربستان سعودي هستند و بعنوان دولتهاي همجوار خليج فارس معروفند ، هرگاه تصميم به سفر حج بگيرند ، با وسيله نقليه شخصي راهي مكه مي شوند . اينها نمي توانند براي حجاج خود برنامه ريزي كنند ؛ زيرا مردمشان از اين امر نه استقبال مي كنند و نه آن را لازم مي دانند .

كشورهاي فقير

كشورهاي اسلامي فقير كه در دور دست زندگي مي كنند و مسائل اقتصادي و مشكلات مختلف ديگر به آنها اجازه نمي دهد تا به خود سرو ساماني دهند و براي حج تشكيلاتي درست كنند ؛ همانند كشور مسلمان بنگلادش ، كه اين كشور حدود يكصدو بيست مليون جمعيت دارد و تنها نُه هزار زائر راهي عربستان مي كند و نُه هزار نفر را شركتهاي مختلف مي آورند .

كشور سودان و سوريه نيز همين وضعيت را دارند . سركنسول كشور سوريه در عربستان مي گفت : اگر بخواهيم ساختمانهاي خوب و آبرومندي را اجاره كنيم ، نيازمند ارز هستيم كه از

149

اين جهت مشكل داريم . از اين رو هنگام حج ، حاجيان خود مراجعه مي كنند و اجاره مي نمايند و دولت ، خود را درگير اينگونه مسائل نمي كند .

كشورهاي كم جمعيّت

اين گروه از كشورها به خاطر كمي جمعيت ، نيازي به تشكيل سازماني در رابطه با حج نمي بينند ؛ مانند كشور قطر كه حدود چهارصد هزار نفر جمعيت دارد و يا دارالسلام كه بيش از 250 هزار نفر جمعيت ندارد و در هر سال تنها سيصد نفر زائر عمره دارد و جمعيّت كشورش فقط يك چهارم مجموعه افرادي است كه در سال 1363 در كشور ما ايران ، جهت حج نام نويسي كردند !

كشورهاي بزرگ اسلامي

كشورهاي غير عربي و غير مجاور كه از لحاظ اقتصادي وضعيتي خوب و يا متوسطي دارند ؛ مانند اندونزي با يكصد و هشتاد و هفت مليون جمعيت ، مالزي با بيست مليون جمعيت تركيه داراي شصت مليون جمعيت . اين كشورها به جهت دوري راه ، با هواپيما بين 30/3 تا 11 ساعت در حركتند و ناچارند براي رفت و آمد خود برنامه ريزي و سازماندهي داشته باشند .

دولتهاي آنها زياد خود را درگير مسائل حج نمي كنند همينكه از جهت رفت و آمد كاري انجام مي دهند و ساختمانهايي اجاره مي كنند ، خوشحالند ! در مجموع چند نفر پزشك و پرستار و روحاني به كشور عربستان اعزام مي كنند و نيروي تداركاتي و آشپز اعزام نمي كنند و هر كس بر اساس ذوق و سليقه خود غذا تهيه مي كند .

گـزارش مشروح

تـركيـه

دولت ترك ، ساختمانهاي مختلفي را براي زائران خود اجاره مي كند و تشك ، ملافه و متكايي را به ارزش حدود 11 دلار به آنان مي فروشد . دولت يا مسؤولان سازمان حج اين كشور براي اياب و ذهاب زائران ، كرايه اي پرداخت نمي كند .

150

انـدونـزي

حاجيان اين كشور بزرگ اسلامي معمولا با هواپيماهاي 540 نفره وارد جده مي شوند كه هر هواپيما يكنفر رئيس ، يك پزشك ، دو پرستار و يك روحاني به همراه دارد .

آنها در مدّت بيست روز توقف در مدينه منوّره ، ظهرها از غذاهاي بسته بندي شده توسط يك شركت سعودي استفاده مي كنند و در مكّه هر زائري عهده دار تهيّه غذاي خود مي شود .

مـالـزي

حجاج مالزيايي به دو دسته تقسيم مي شوند :

1ـ افراد مرفّه و پولدار كه حدود سيصد هزار نفرند و از بهترين امكانات ؛ مانند هتل هاي درجه يك نزديك حرم و غذاي آماده بهره مند مي شوند . هر كدام از اين افراد بيست و يك هزار ريال سعودي مي پردازند .

2ـ گروهي كه افراد عادي هستند و به حدود سي هزار نفر مي رسند كه مؤسسه اي عهده دار مخارج آنهاست و از هر كدام هفت هزار و پانصد ريال سعودي مي گيرد و ليكن به آنها غذا داده نمي شود و تنها هزينه هتل و وسيله نقليه از جده به مدينه ـ از مدينه به مكه و همينطور بازگشت از مكه به جدّه را تأمين مي كنند .

ملاقات هيأت ايراني با مسؤول امور ديني حج تركيه

هيأت ايراني متشكل از آقايان دكتر طالقاني و شيرازي با مسؤول امور ديني حج تركيه آقاي استاد ياسين در مورخ 1/8/1372 = 7 جمادي الاول 1414 ملاقات كردند كه ابتدا توسط هيأت ايراني قاب مزيّن به آيه كريمه : « نصر من الله و فتح قريب » و . . . به هيأت ترك هديه شد و بعد از مدتي گفتگوي دوستانه ، سؤالهايي مطرح گرديد كه بدين قرار است :

س ـ در كشور تركيه چه مؤسسه اي عهده دار حج گزاري مردم است ؟

ج ـ طالبان و عاشقان حج در 75 شهر تركيه ، ابتدا به مفتي شهر مراجعه مي كنند و در

151

صورتي كه مفتي استطاعت آنها را تأييد كند ، به قسمت شؤون ديني معرفي مي كند و شؤون ديني كه در سراسر كشور تركيه حدود 80 هزار كارمند دارد ، اقدام به تهيه گذرنامه و ويزا مي نمايد . گفتني است كه گذرنامه و ويزاي حج و عمره در تركيه به عهده وزارت كشور است نه وزارت خارجه .

افرادي كه يكبار مشرّف به حج شده باشند ، مفتي به آنان اجازه سفر نمي دهد و اولويت با داوطلباني است كه توفيق تشرف پيدا نكرده اند . بر همين اساس حدود هشتاد درصد حجاج توسط رياست شؤون ديني و بيست درصد از طريق شركت هاي مجاز اعزام مي شوند .

در اين كشور نرخ ثبت نام ، براساس خدمات است و سال به سال قيمت حج تغيير مي كند . هزينه امسال ( 72 ) هر نفر حدود 1600 دلار بوده كه در هنگام ثبت نام نصف آن را و قبل از حركت نصف ديگر را پرداخت نموده اند البته اين نرخ شامل تغذيه نمي شود و آن به عهده خود زائران است .

س ـ آيا معاينات پزشكي ، افرادي را كه از سلامت برخوردار نباشند از استطاعت خارج مي كند ؟

ج ـ افراد كمتر از 65 سال ، معاينه پزشكي نمي شوند ، امّا به افراد بالاي 65 سال توصيه مي شود كه معاينه پزشكي را ارائه دهند و ليكن با توصيه و پارتي ، معاينات قبول شده ارائه مي دهند و معمولا كسي رد نمي شود .

س ـ داوطلبان حج در كشور شما ، از سهميه تعيين شده بيشتر است يا كمتر ؟

ج ـ هميشه داوطلبان بيشترند ما در سالهاي اخير بين شصت تا هفتاد هزار زائر داشته ايم . شؤون ديني مقدار سهميه بندي را به شهرستانها اعلان مي كند و نام نويسي مي نمايد ، به مجرد اين كه به مقدار سهميه رسيد ، ديگر متوقف مي شود و اسمي براي سالهاي بعد رزرو نخواهد شد .

س ـ حجاج شما با چه وسيله اي به حج مي روند و مسافت راه چقدر است ؟

ج ـ از طريق هوايي مي روند و حدود سه ساعت راه است .

152

س ـ آيا داوطلبان از طريق درآمد كسب و تجارت مستطيع مي شوند و يا بعضي از مؤسسه ها در استطاعت افراد مؤثرند ؟

ج ـ تنها از طريق درآمد شخصي خود مستطيع مي شوند و هيچ مؤسسه اي ؛ اعم از دولتي و يا غير دولتي ، دخالت در استطاعت مردم ندارد .

س ـ حجاج شما بصورت فردي مشرف مي شوند يا جمعي ( كارواني ) و در صورت جمعي ، وضعيت كاروانها چگونه است ؟

ج ـ زائران ما همگي به صورت جمعي و در قالب كاروانهاي 200 يا 225 نفري به حج مي روند كه هر مجموعه را يك رئيس ( مدير ) اداره مي كند ؛ زيرا آنان تغذيه ندارند و فقط جهت انتقال به محل هاي اسكان و اتوبوس هدايت مي شوند و امّا در مورد تعليماتِ ديني ، هرچهل نفر را يك مرشد ديني آموزش مي دهد ؛ چه در داخل كشور و يا در مدينه و مكه و . . .

گفتني است كه كارمندان بعثه ها در مكه و مدينه ، از بين كارمندان شؤون ديني انتخاب مي شوند و رئيس بعثه حجّ همان رياست شؤون ديني مي باشد .

س ـ وضعيت شما در مورد مسائل پزشكي و درمان و دارو چگونه است ؟

ج ـ ما در مجموع ده ستاد داريم :

1 ـ ستاد اجاره منازل داراي 30 كارمند در مكه و 20 كارمند در مدينه .

2 ـ ستاد پزشكي داراي 350 كارمند .

3 ـ ستاد استقبال زائران در فرودگاه 30 نفر مي باشند .

4 ـ ستاد مكه 80 كارمند دارد و 15 نفر خدمه .

5 ـ ستاد مدينه متشكل است از 50 كارمند .

6 ـ ستاد گمشدگان ـ بيماران قلبي ـ فوتي ها ؛ 30 نفر از زبان دانان با حدود 15 وسيله نقليه و 20 عدد ميني بوس .

7 ـ ستاد تغذيه كارمندان فقط 15 وسيله نقليه و 20 عدد ميني بوس .

8 ـ ستاد بررسي چادرها در منا و عرفات .

153

9 ـ ستاد مخصوص گذرنامه هاي حجاج .

10 ـ ستاد وسائل نقليه براي رفت و آمد بين شهرها و مشاعر مقدسه .

و ما چون براي ستاد پزشكي اهميت خاصي قائليم 200 پزشك و 1500 پرستار و كارمند مي آوريم و چون قيمت دارو در تركيه با سعودي تفاوت چنداني ندارد و مشكلات گمركي و ترخيص داريم ترجيح مي دهيم دارو را از داخل سعودي تهيه كنيم .

س ـ آيا شما زائران خود را بيمه عمر مي كنيد ؟

ج ـ خير ، بيمه نمي كنيم .

س ـ آيا در مشاعر مقدسه از نظام ردّين استفاده مي كنيد ؟

ج ـ بلي ، باتوجه به پرداخت پول دو برابر براي مشاعر مقدسه ، فقط از اتوبوسها جهت بردن زائران از مكه به عرفات و مشعرالحرام استفاده مي كنيم و چون زائر به مشعرالحرام رسيد ، تمامي اتوبوس ها را آزاد مي كنيم ، فقط چند اتوبوس جهت انتقال بيماران و افراد مسن در مشعر مي مانند و بدين طريق راه مشعر را براي بسياري از وسايل نقليه باز مي گذاريم .

س ـ هر سال چند نفر و چگونه به مكه مي آوريد و چند روز در اينجا اقامت مي كنند ؟

ج ـ رياست شؤون ديني تركيه در سال شش نوبت افراد را به عمره مي آورد ؛ دو نوبت در ماه مبارك رمضان كه تمامي ماه را در اين ديار مي مانند ، و چهار نوبت در ايام ديگر كه فقط 21 روز مي مانند . نرخ عمره در ماه رمضان 1050 دلار و در ايّام ديگر 850 دلار است كه تعداد زائران در ماه رمضان 600 نفر هستند و در ماههاي معمولي هر ماه 320 نفر . و همچنين شركت هاي مجاز مسافربري ( سياحت و زيارت ) تعداد زيادي به صورت آزاد مي آورند ، بدون هيچ محدوديتي در تعداد افراد .