سرمقاله

ميقات حج - سال چهارم - شماره سيزدهم - پاييز 1374

سـرمقالـه

با اين شماره ، ميقات در چهارمين سال نشر گام مي نهد . سه سال پيش كه ميقات
با حضوري فروتنانه در خانواده بزرگ مطبوعات گام نهاد ، عنايات الهي و استقبال و
توجّه دانشوران را اميد مي برد اكنون پس از سه سال ـ سپاس خداي را ـ اقبال
جامعه كتابخوان از آنچه نشر يافته ، ستودني و اميد بخش است .

در سرآغاز شماره آغازين گفته بوديم كه ميقات مي كوشد تا ميعاد ي باشد براي
همه كساني كه بهر قدمي و يا قلمي در بازشناسي و ژرفايي و گستردگي آنچه را ميقات
چونان هدف خود گرفته است ، ياري رسانند و اكنون همت والاي عالمان ، پژوهشيان و
ارجمندان قبيله اهل قلم را مي ستاييم كه فراتر از انتظار ما در اين باره
كوشيدند و فراخوان اصحاب ميقات را پاسخ گفتند .

گفته بوديم پژوهشهايي كه ابعاد عرفاني و معنوي حج را باز گويد و معارف اسرار آن
را باز شناساند و نكات دقيقي از مسائل فقهي حج را به بحث نهد و آنچه را
بگونه اي با سيره پيامبر و بازشناسي زندگي و سوانح ياران آن حضرت در مكه و
مدينه پيوند داشته باشد عرضه كند و چندي و چوني جايهاي تاريخي و حوادثي را كه در
آنها اتفاق افتاده است تبيين كند

6

و پيشينه اماكن و آثاري را كه متأسفانه اكنون از برخي جز نامي باقي نيست
بنماياند و به خاطره تاريخ بسپارد ، در ميقات مجال نشر خواهد يافت .

اكنون بگوييم كه پژوهشهاي نو ، در مباحث تاريخي و فقهي حج كه در برخي از
شماره ها نشر يافت اقبال شايسته اي را برانگيخت و توجه بسياري از
دانشوران را جلب كرد . اميدواريم اين روند در شماره هاي آينده گسترده تر
شود ، ضمن آن كه تأكيد مي كنيم بخش فقه نيازمند توجهي بيشتر ، گسترده و عميقتر
است . و از فاضلان و عالمان حوزه فروتنانه مي خواهيم كه ابعادي از اين مباحث را
با دقت و تعمق به بحث گيرند و با نگرشي ژرف و نگارشي استوار به غناي اين
پژوهشها بيافزايند .

تنوّع مباحث و گونه گوني پژوهشها ، در عين توجه به هدفي واحد ، و تخصصي بودن
نشريه ، از جمله نكاتي است كه مورد توجه عالمان قرار گرفته است ، اكنون ديدگاههاي
برخي عالمان را مي آوريم :

* سطح علمي مجله والا و خوب است ، تنوع مقالات و
تعداد صفحات ويژه هر مقاله به تناسب موضوع در خور و به اندازه است . ^{( 1 )}

* . . . تنوع مقالات نسبتاً خوب است ، سطح علمي
ميقات نيز نسبتاً خوب بود ؛ و بنده از بحثهاي تحقيقي بيشتر بهره بردم ، نثر مجله نيز
روان و دلپذير است . ^{( 2 )}

دانشوراني نيز با توجه به هدفگيري مجله و ابعاد گوناگون آن و رسالتي كه بايد به
دوش كشد ضمن اظهار نظر درباره وضع مجله نوشته اند :

1 ـ سطح علمي مجله بحمدالله بسيار خوب و مقالات
عميق و قابل بهره برداري در امر حج است .

2 ـ مباحث تاريخي و اطلاعات جديد پيرامون سرزمين
وحي ، جالب است .

3 ـ در خصوص بايسته هاي تحقيق و پژوهش موارد
ذيل به نظر مي رسد :

الف ـ بحث و بررسي وضعيت فعلي مردم حجاز از
جنبه هاي اعتقادي و سياسي و اجتماعي .

ب ـ وضعيت فعلي شيعيان ؛ شامل آمار نقاط زندگي و
موارد ديگر .

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ از نامه دانشمند محترم دكتر مهدي ركني .

2 ـ از نامه دانشمند محترم حجة الاسلام و المسلمين الهي
خراساني .

7

ج ـ در مورد عقايد وهابيت بحثهاي تحليلي انجام
پذيرد .

د ـ موارد اختلاف فتاواي علماي جهان اسلام در
مناسك حج .

هـ ـ وظائف روحانيون حج و نحوه برخورد آنان با
زائران و مصاحبه با روحانيون موفق .

و ـ مصاحبه با دست اندركاران و اعلام نظريات
آنان پيرامون برگزاري هر چه بهتر مناسك .

حج پرچم اسلام و تمامت دين است و مسائل مرتبط با آن و مباحثي كه بگونه اي
با اين كنگره عظيم پيوند دارد و حقايق و اسرار نهفته در اعمال و ابعاد حج بسي
گسترده و بلكه ناپيدا كرانه تا پيدا كرانه است ، زراره مي گويد : به حضرت صادق ( عليه السلام ) عرض كردم : فدايت شوم ، چهل سال است درباره حج سؤال مي كنم و
پاسخ مي گوييد ؟ !

فرمود : هان زراره ! خانه اي كه هزاران سال است همه ساله مردمان آهنگ آن
مي كنند ، مي پنداري مسائل آن در چهل سال پايان مي پذيرد ؟ ! ^{( 1 )}

حج را خداوند قياماً للناس معرفي كرده و اين همايش
سترگ را داراي منافعي عظيم براي امت دانسته است . اينهمه ، در اين مراسم شكوهمند
چگونه دست يافتني است توجه به ابعاد سياسي ، فرهنگي و اجتماعي حج از جمله
مسائلي است كه بايد بدانها توجهي دقيق و ژرف مبذول شود . هنوز كه هنوز است جامعه
اسلامي در آتش تفرقه مي سوزد و دست هاي پيدا و ناپيدايي كين توزي و
خشم را در ميان فرزندان اقاليم قبله مي گسترانند . حج فرصتي كارآمد و عظيم است
براي اين كه مسلمانان و فرهيختگان جامعه اسلامي كه از دورترين نقاط جهان به ديار
دوست مي آيند ، بدون عصبيتهاي خاكي ، منطقه اي ، نژادي و زباني گرد هم آيند
و راههاي زدودن ابهامها ، كينه ها ، ناروائيها در سلوك و همزيستي را بشناسند و
بشناسانند و گامهاي شايسته اي در جهت بازگرداندن عزّت مصلوب اين امت برگيرند . سخن بلند علي ( عليه السلام ) پيشواي انسان و امام عدالت و اسوه والاي وحدت را
بنيوشيم كه :

انسان به آنچه نمي داند كين ميورزد .

و يا :

انسان تا آنگاه كه در وادي جهل و تاريكي افتاده است ، كين ورزي مي كند .

حج شايسته ترين جايي است كه بايد امت مسلمان در جهت زدودن تاريكي هاي

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ فقيه ، ج2 ، ص30 ؛ وسائل ، ج11 ، ص12 ، ح1418

8

فضاي جامعه اسلامي بكوشند و باورهاي همه جريانهاي درون اقاليم قبله را آنچنانكه
هست ، بشناسانند و آن را از پندار و پيش داوريهاي نااستوار برهانند و بدين سان
در آشنايي با چهره هاي حقيقي يكديگر در پرتو آگاهيهاي ارجمند و فضاي روشن دانش
ياري رسانند .

مقالاتي كه اين ابعاد حج را باز شناساند و در جهت راه حلهاي استواري آن را
بنماياند بسي سودمند و كارآمد خواهد بود .

بانيان ميقات براي گستراندن معارف حج و مباحث مرتبط با آن در اقاليم قبله ، به
نشر مجله اي به زبان عربي و با عنوان ميقات الحج همت گماشته اند كه بخش
عظيمي از مباحث آن به خامه عالمان و محققان از جهان عرب تقرير مي شود ، و برخي
از مقالات ميقات فارسي نيز ترجمه و در آن نشر مي يابد .

و بدين سان اميد است اين مباحث نشر گسترده تري يابد و به آگاهيهاي شايسته
درباره حج ، معارف و اسرار آن ياري رساند ، و توفيق از خداوند است .

« ميقـات حج »