بخش 2

7

ميقات حج - سال ششم - شماره بيست و سوم - بهار 1377

حج در كلام رهبر

اگر چه بركات حج ، همه جنبه هاي حيات بشري را فرا مي گيرد و اين باران رحمت بي دريغ ، از خلوت دل و انديشه آدمي تا عرصه سياست و اجتماع و قدرت ملي مسلمانان و تعاون ميان ملتهاي مسلمان را ، بارور و سرزنده و برخوردار از شور زندگي مي سازد ؛ ليكن شايد بتوان گفت كه كليد اين همه ، « معرفت » است ؛ و نخستين هديه حج به كسي كه مايل است چشم خود را به حقايق بگشايد و از نيروي خداداده « فهم پديده ها » بهره بگيرد ، همان معرفت و شناخت منحصر به فردي است كه عادتاً جز در حج ، در اختيار خيل عظيم مسلمانان قرار نمي گيرد ، و هيچ پديده ديني ديگري نمي تواند مجموعه شناختهايي را كه در مراسم حج قابل وصول است ، يكجا در اختيار امت اسلامي قرار دهد .

اين معرفت ، عبارت است از مجموعه يي از شناختها كه از جمله آنهاست : شناخت خود به عنوان يك فرد ، شناخت خود به عنوان جزيي از مجموعه عظيم امت اسلامي ، شناختِ نمونه و نمايي از آن امت واحده ، شناخت عظمت و رحمت خدا ، و شناخت دشمن .

شناخت خود به عنوان يك فرد ، به معني تأمل در وجود خويش و شناخت ضعفها و تواناييهاي آن است .

آنجا كه تعينات مادي و تشخص به مال و مقام و نژاد و عنوان و زيور و لباس ، رنگ مي بازد و آدمي جدا از مايه هاي تمايز ، در كنار صدها هزار انسان ديگر به طواف و سعي و نماز

8

و افاضه و وقوف مي رود ، و فقير و غني ، و حاكم و محكوم ، و تحصيلكرده و امّي ، و سياه و سفيد ، همه با يك لباس و در يك جايگاه ، رو به سوي خدا مي كنند و دست نياز به سوي او مي گشايند و خود را در برابر مركز جمال و عظمت و قدرت و رحمت مي يابند ، هر انسان با تدبري مي تواند ضعف و تهيدستي خود را در برابر خدا ، و علو و اقتدار و عزت خود را در اتصال به خدا ، به خوبي بشناسد ؛ توهّم باطل و غرورانگيز درباره هستي ضعيف خود را به دور افكند ، و شيشه كبر و خودپسندي را كه مايه زشت ترين خُلقيات و رفتارهاي اوست ، به خاك بكوبد ، و از سوي ديگر ، حلاوت ارتباط با معدن عظمت و به او پيوستن و از بتهاي دروني خويش گسستن را بيازمايد و بچشد .

اين شناخت اساسي كه جوهر همه عبادات و مضمون همه مناجاتها و راز و نيازهاي اولياي خداست . آدمي را صيقل و صفا مي بخشد و او را براي ديگر شناختها ، مستعد و بر پيمودن همه راههاي كمال ، توانا مي سازد . در زندگي عادي ، گرفتاريهاي دنيوي و سرگرمي افراطي به تكاپوي مادي و درگيريها و جدالهاي تمام نشدني در زندگي روزمره انسانها ، دل را غافل و مشغول مي سازد و او را از اين معرفت روشن بازداشته ، دچار تار عنكبوت توهّم و گمانهاي باطل مي سازد و دل را به تكدّر و تيرگي مي كشاند ؛ و حج علاج قاطع اين گرفتاري است .

شناخت خود به عنوان جزئي از مجموعه امت اسلامي ، به معني نگرش به مجموعه حاجيان و به همه ملتها و سرزمينهايي است كه مردم خود را به طواف خانه خدا فرستاده اند . نگرش به كل حجاج درآيينه اين جمع متراكم ، نگرش به امت بزرگ اسلامي است كه امروزه از دهها ملت و صدها ميليون انسان در سراسر جهان تشكيل شده ، و از مهمترين امكانات مادي و معنوي براي حيات و رفاه اجتماعي برخوردار است و همه بشريت و تمدن صنعتي با همه حجم مادي اش ، به آن و منابع عظيم آن و بازارهاي رايج آن و ميراث فرهنگي و علمي آن ، محتاج و از آن بهره مندند . ^{( 1 )}

* پي نوشتها :

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 ـ از پيام مقام معظّم رهبري به حجّاج بيت الله الحرام ( 6/12/1418هـ . ق . )