بخش 5

37

ميقات حج - سال ششم - شماره بيست و چهارم - تابستان 1377

فقه حجّ

38

استفتاءات جديد

محمّد حسين فلاح زاده

* سؤال1 : آيا بجز غسل مستحبي براي رفتن به مسجد الحرام ، غسل ديگري براي طواف مستحب است ، و در صورت وجود چنين استحبابي ، آيا يك غسل به نيت هر دو كافي است ؟

* آية الله لطف الله صافي : غسل براي طواف بالخصوص ، به نظر نرسيده است . والله العالم .

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، براي خصوص طواف هم غسل مستحبي وارد شده است ولي مي توانيد هر دو را در يك غسل نيت كنيد .

* آية الله صانعي : استحباب غسل براي طواف هر چند ثابت نمي باشد اگر نگوييم كه از روايات حاصره اغسال مستحبه عدمش

39

استفاده مي شود ، لكن آوردنش رجاءً مانعي ندارد ، كما اين كه يك غسل به نيّت هر دو هم مثل تداخل در بقيه اغسال مستحبه كفايت مي كند . 13/5/76

* آية الله سيستاني : غُسل زيارت كعبه مستحب است ولي استحباب غُسل دخول مسجدالحرام و غسلِ طواف ثابت نيست و اگر خواست انجام دهد به قصد رجاء اشكال ندارد و مي تواند يك غسل را به نيّتهاي متعدد انجام دهد . 15 ربيع الاول 1418

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، ظاهراً طواف ، غسلِ مستحب ندارد .

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ، براي زيارت بيت الله غسل مستحب است و طواف ، زيارت بيت است . والله العالم .

* آية الله نوري همداني : بسمه تعالي ، با سلام ، بجز غسل مستحبي براي رفتن به مسجدالحرام استحباب غسل ديگري براي طواف ثابت نيست .

40

* آية الله فاضل لنكراني : بلي براي هر دو مورد ؛ يعني دخول در مسجدالحرام و طواف غسل مستحب است و يك غسل به نيت هر دو كفايت مي كند .

* سؤال2 : شخصي پس از استقرار وجوب حج ، ديوانه شده ، وظيفه وليّ ، نسبت به حج او چيست ؟

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، ولي مجنون نسبت به حج او تكليفي ندارد ، اگر تا آخر عمر عاقل شد خودش حج بجا مي آورد و گرنه پس از مرگ از تركه او نايب مي گيرند .

* آية الله صانعي : بسمه تعالي ، اگر يأس از خوب شدنش باشد وليّ او مي تواند برايش مانند ميّت و مريض مأيوس از برء نايب بگيرد چون حج واجب عهده داري و دَيْن است كه بايد ادا شود هر چند نيابتاً باشد . 13/5/76

* آية الله سيستاني : بايد پس از مرگ براي او نايب بگيرد .

* آية الله لطف الله صافي : در فرض سؤال ، چنانچه افاقه حاصل شود ، بايد حج را بجا آورد و در صورت عدم افاقه تا حين موت بايد پس از موت برايش حجّ استيجار شود . والله العالم .

41

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، وليّ او وظيفه اي ندارد ، مخصوصاً اگر اميد زوال جنون باشد ولي بعد از مردن او بايد از مال او حج را نيابتاً بجا آورند .

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ، تا زنده است وليّ ظيفه اي ندارد و پس از مردن وي از تركه اش براي وي حج مي گيرد . والله العالم .

* آية الله نوري همداني : بسمه تعالي ، با سلام ، اگر مال دارد لازم است وليّ اقدام به حجّ نيابي بكند .

* آية الله فاضل لنكراني : چنانچه اميد افاقه هست صبر كنند والاّ بنابر احتياط واجب ، وليّ شرعي او از مال او يك حج نيابي انجام دهد .

* سؤال3 : شخصي كه كارمند سازمان حج و زيارت است وبه علّت مأموريت شغلي ممكن است از مكّه خارج شود ؛ مثلا به مدينه برگردد ، ولي يقين به اين امر ندارد ، آيا وقت احرام در ميقات مي تواند به نيت عمره تمتّع محرم شود ؟

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، مي تواند نيت

42

عمره تمتع كند .

* آية الله صانعي : بسمه تعالي ، مي تواند گرچه قائل بشويم كه بيرون آمدن از حرم براي معتمر به عمره تمتّع قبل از انجام حج حرام است چه رسد به قول به عدم حرمت كه مختار در مسأله است . 13/5/76

* آية الله سيستاني : مي تواند بلكه اگر قصد خروج ندارد بايد نيّت تمتّع كند و خارج شدن براي كاري ، هر چند غير ضروري ، اشكال ندارد در صورتي كه مطمئن باشد حج را درك مي كند . 15 ربيع الاول 1418

* آية الله لطف الله صافي : بلي مي تواند ، والله العالم .

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، مي توانند براي عمره تمتع احرام ببندند حتي در صورتي كه يقين داشته باشند كه به خاطر الزامهاي شغلي بعد از پايان عمره تمتع از مكه خارج مي شوند ، مشروط بر اين كه براي انجام حج به موقع برگردند .

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ،

43

مي تواند به نيت عمره تمتع محرم شود و اگر از مكه بخواهد خارج شود احكام خروج از مكه را بايد رعايت نمايد . والله العالم .

* آية الله فاضل لنكراني : بلي مي تواند و خروج از مكه در صورتي كه اطمينان به رسيدن براي اعمال حج را دارد جايز است .

* سؤال4 : شرايط لباس احرام بانوان چيست ؟

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، زنان مي توانند در لباس خودشان محرم شوند و لباس احرام زنان شرط خاصي ندارد .

* آية الله صانعي : هر چند براي بانوان احرام در لباس خاصي ( دو شوب ردا و لنگ ) معتبر نمي باشد امّا به هر حال همان شرايط معتبره در لباس احرام مردان در لباس آنها هم معتبر است ( يعني شرايط مربوط به لباس نمازگزار ) و تنها شرطي كه معتبر است حرير خالص نبودن آن است و بالجمله در لباسي كه مي توانند با آن نماز بخوانند پوشيدنش براي آنها در حال احرام مانعي ندارد مگر آن كه حرير محض باشد . 14/5/76

44

* آية الله سيستاني : مي توانند در لباسهاي معمولي خود احرام ببندند مشروط به اينكه : 1 ـ به احتياط واجب از حرير خالص نباشد . 2 ـ از اجزاي درندگان نباشد بلكه به احتياط واجب از اجزاي حيوانات حرام گوشت نباشد . 3 ـ زربافت نباشد . 4 ـ نجس نباشد مگر نجاستي كه در نماز معفوّ است ؛ مانند خون زخم يا خوني كه كمتر از بندِ سرانگشت ابهام است و زن نبايد دستكش بپوشد .

* آية الله لطف الله صافي : پوشيدن لباس احرام براي بانوان واجب نيست بلي استحباب دارد و اگر بخواهند به استحباب عمل كنند ، شرايط آن با لباس احرام مردان تفاوت ندارد . والله العالم .

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، براي زن لباس خاصي شرط نيست ، خواه دوخته باشد يا غير دوخته و هر رنگي كه باشد ، هر چند انتخاب رنگ سفيد بهتر است ولي جنس آن بايد حرير خالص نباشد .

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ، زنان مي توانند در لباس دوخته محرم شوند ولي ساير شرايط لباس احرام مردان را در آن

45

بايد رعايت نمايند . والله العالم .

* سؤال5 : شخصي در مدينه منوره ، ديگري را اجير مي كند كه براي پدروي حج ميقاتي بجا آورد ولي مشخص نكرده است كه از مسجد شجره محرم شود يا ميقاتهاي ديگر ، آيا اجير مي تواند از مسجد شجره به نيّت عمره مفرده محرم شود وپس از آن به جحفه يا قرن المنازل برود وبراي عمره تمتّع استيجاري محرم شود ؟

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، در فرض مذكور اجير مي تواند از هر كدام از مواقيت معروف ، به نيابت محرم شود . مگر اين كه اجير گرفتن در مدينه قرينه باشد بر اين كه مستأجر نظرش مسجد شجره بوده كه در اين صورت بايد از مسجد شجره محرم شود .

* آية الله صانعي : بسمه تعالي ، احرام چنين نايبي از هر يك از مواقيت كه ميقات خودش مي باشد ، اگر عمره تمتّع را براي خود مي آورد جايز است چون مورد اجاره مطلق حج تمتّع ميقاتي است نه مشروط آن ، آري اگر معلوم شود كه اجاره بر حج ميقاتي خاص مثل احرام از مسجد شجره باشد ، بايد از همانجا محرم شود تا عمل به اجاره انجام گيرد و برائت ذمه حاصل شود . 13/5/76

* آية الله سيستاني : بسمه تعالي ، ظاهراً اين

46

استيجار منصرف است به احرام از مسجد شجره ولي اگر چنين نباشد يا تصريح به عدم تقييد كند اشكال ندارد .

* آية الله لطف الله صافي : اگر منصرف به احرام او از مسجد شجره نباشد مانعي ندارد . والله العالم .

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، اگر منظور اين است كه عمره مفرده را انجام دهد و بعد به ميقات برگردد براي عمره تمتع استيجاري محرم شود مانعي ندارد ، مشروط بر اين كه فاصله ميان دو عمره مطابق فتواي ما حفظ شود .

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ، در صورتي كه قرينه اي ولو از جهت تعارف بر احرام از مسجد شجره احراز نشود مي تواند از خود چهار ميقات ديگر نيز محرم شود . والله العالم .

* سؤال6 : اگر پس از انجام عمره تمتع مريض شود وبه تشخيص پزشكان بايد به وطن برگردد ونمي تواند اعمال حج بجا آورد ، يا وقت وقوف گذشته و او را محرم نكرده اند ، يا محرم كرده اند ولي براي وقوف نبرده اند ، تكليف چيست ؟

47

* آية الله خامنه اي : بسمه تعالي ، در فرضي كه بعد از عمره تمتع به احرام حج محرم نشده ، به هر دليلي كه باشد جهت مرض يا تنگي وقت تكليفي ندارد ولي در صورتي كه به احرام حج محرم شده ، حكم محصور دارد .

* آية الله صانعي : مريض بودن چنين معتمر به عمره تمتع ، اگر استطاعت حج قبلا برايش پيدا نشده و وجوب حج تمتع برايش مستقر نگشته ، كاشف از عدم وجوب حج است و چيزي بر او نمي باشد ، آري در صورتي كه محرم به احرام حج شده بايد به وظيفه محصور از حج عمل نمايد و امّا اگر چنين معتمري قبلا برايش حج مستقر شده ، بايد در سال بعد وظيفه خود را انجام دهد وعمره آورده شده چون همراه حج نمي باشد مسقط تكليف نيست . 13/5/76

* آية الله سيستاني : اگر مُحرم نشده باشد و فرض بر اين باشد كه نمي تواند وقوفين را به مقداري كه حج به كمتر از آن صحيح نيست درك كند و براي بقيه اعمال نايب بگيرد به احتياط واجب عمره او بَدَل به عمره مفرده مي شود پس طواف نساء انجام دهد ولو به نيابت اگر نتوان او را طواف داد و مُحِلّ مي شود

48

و اگر احرام حجّ بسته است و نمي تواند وقوفين را درك كند بايد قرباني يا قيمتِ آن را به كسي بدهد كه در منا در روز عيد ذبح كند و او پس از وقت مُعيّن كه با او توافق مي كند حلق يا تقصير كند و مُحلّ شود ولي تا طواف و سعي در حجّي يا عُمره اي ديگر انجام ندهد زن بر او حلال نمي شود ولي اگر با فرض امكان درك وقوفين ولو به اقلّ واجب از روي جَهل به مسأله يا هر عذري ديگر درك نكرد ، حج او باطل است و بايد با آن احرام عمره مفرده اي انجام دهد تا محلّ شود . 15 ربيع الاول 1418

* آية الله لطف الله صافي : در فرض سؤال ، اگر براي حجّ محرم نشده فعلا تكليفي ندارد و طواف نساء و نماز آن را بنابر احتياط خود و يا نائبش بجا آورد و اگر براي حجّ تمتّع محرم شده و نتوانسته وقوفين را درك كند بايد با اعمال عمره مفرده از احرام خارج شود و در صورت عدم تمكّن نايب بگيرد و در هر دو فرض مسأله ، چنانچه حج بر او مستقرّ بوده يا استطاعت باقي باشد در سال بعد بايد حج را انجام دهد . والله العالم .

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، اگر سال اوّل استطاعت اوست ، حج از او ساقط است مگر

49

اين كه استطاعت براي سالهاي بعد باقي بماند و اگر قبلا حج بر او مستقر شده و مأيوس از خوب شدن است ، نايب مي گيرد تا حج را از طرف او بجا آورد و اگر اميد بهبودي مي رود ، هر زمان بهبودي پيدا كرد خودش حج تمتع را در سالهاي آينده بجا آورد . 20/5/76

* آية الله شيخ جواد تبريزي : بسمه تعالي ، اگر بتواند محرم به حج بشود و وقوف را ولو به اندازه اي كه صحت حج وي بر آن متوقف است ؛ مثل ادراك لحظه اي از وقوف مشعر ولو اضطراري آن ، درك كند بايد اين كار را انجام دهد و براي اعمالي كه عاجز از مباشرت است چنانچه ممكن است مانند طواف و سعي او را طواف و سعي دهند انجام دهند و اگر آن را هم نتواند نايب بگيرد . و اگر نتواند وقوف را درك كند چنانچه محرم براي حج نشده به احتياط واجب عمره تمتّع را عمره مفرده قرار دهد و طواف نساء را بجا آورد يا او را در صورت عجز طواف دهند و اگر ممكن نيست در آن طواف نايب بگيرد و اگر محرم براي حج شده چنانچه متمكّن از دخول مكه نباشد قرباني به مني فرستاده و وقتي معين مي كند براي ذبح آن و پس از آن تقصير مي كند و همه چيز بر او حلال مي شود و اگر متمكن از دخول مكه باشد

50

حجش مبدل به عمره مفرده مي شود و براي اعمال عمره مفرده نايب مي گيرد و پس از طواف و سعي نايب ، تقصير مي كند سپس نايب طواف نساء بجامي آورد و نيز اگر احرام حج بسته و مي توانسته وقوف را درك كند ولي درك نكرده حجش مبدل به عمره مفرده مي شود . والله العالم .