2 ـ استفتاءات
جدید

37

ميقات حج - سال نهم - شماره سي و پنجم - بهار 1380

استفتاءات جديد

مركز تحقيقات حجّ ـ بخش فقه

© 1 ـ كساني كه از ايران به قصد عمره مفرده وارد جدّه مي شوند ، آيا مي توانند از مسجد تنعيم كه ادني الحلّ است محرم شوند ؟

* آية الله خامنه اي : بدون احرام نمي توانند وارد مكّه شوند .

* آية الله فاضل : بلي ، چون تنعيم ميقات عمره مفرده مي باشد و كساني كه از مواقيت معروفه عبور نكنند مي توانند از آنجا محرم شوند .

* آية الله زنجاني : بلي ، مي توانند .

* آية الله بهجت : نمي توانند و بايد به يكي از مواقيت معروفه بروند .

* آية الله سيستاني : نمي توانند .

38

* آية الله مكارم شيرازي : ميقات آن ها حديبيه ، كه تقريباً هفده كيلومتر با مكّه فاصله دارد ، مي باشد . اگر از جاده قديم بروند به حديبيه برخورد مي كنند و اگر نروند از محاذات آن كفايت مي كند .

* آية الله نوري همداني : پس از سلام ، خير ، بايد از جُحفه يا مسجد شجره محرم شوند .

* آية الله صافي گلپايگاني : عبور از ميقات يا محاذي آن ، براي قاصد مكّه بدون احرام جايز نيست هرچند بخواهد عمره مفرده بجا آورد و لكن اگر معصيت نمود و از ادني الحل محرم شد ، عمره او صحيح است . والله العالم

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، در فرض سؤال ، بايد به جحفه يا ميقات ديگر ـ از مواقيت معروفه ـ بروند و از آنجا محرم شوند ، احرام از ادني الحل مجزي نيست . والله العالم .

© 2 ـ اگر كسي از ايران نذر كند كه در جدّه محرم شده ، سپس براي انجام عمره مفرده به مكّه برود ، آيا اين نذر صحيح است ؟ و احرام او صحيح مي باشد ؟

* آية الله فاضل : بلي ، احرام و عمره مفرده او صحيح است .

* آية الله بهجت : اين نذر صحيح است و كفايت مي كند .

39

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، نذر مزبور صحيح نيست و احرام در جدّه بر اساس آن نذر هم صحيح نمي باشد . والله العالم .

* آية الله خامنه اي : بلي نذر و احرام او صحيح است .

* آية الله سيستاني : نذر صحيح است و احرام هم محقّق مي شود مگر بداند كه مجبور مي شود در روز سوار ماشين مسقف شود كه صحّت نذر در اين فرض ، محلّ اشكال است و همين طور بنابر احتياط شب هاي باراني .

* آية الله مكارم شيرازي : آري نذرش صحيح است و اشكالي ندارد .

* آية الله صافي گلپايگاني : در فرض سؤال صحّت نذر او بعيد نيست . والله العالم .

* آية الله نوري همداني : بلي ، نذر و احرام وي صحيح است .

* آية الله زنجاني : بلي صحيح است .

40

© 3 ـ اگر كسي نذر كرده از ايران براي انجام عمره مفرده محرم شود ، آيا نذر او صحيح است و آيا لزومي دارد كه باز به ميقات برود يا نه ؟

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، نذر مزبور صحيح است و به شخص مزبور كه بر اساس آن نذر از ايران محرم شده لازم نيست به يكي از مواقيت معروفه برود . والله العالم .

* آية الله خامنه اي : بلي نذر او صحيح است و بايد از ايران محرم شود و لازم نيست به ميقات برود ، والله العالم .

* آية الله بهجت : لازم نيست و مي تواند با نذر از ايران محرم شود .

* آية الله سيستاني : نذر صحيح است و احرام هم محقق مي شود و لازم نيست به ميقات برود مگر بداند كه مجبور مي شود در روز سوار هواپيما يا ماشين مسقّف بشود كه صحّت نذر در اين فرض محلّ اشكال است . و نيز بنابر احتياط در شب هاي باراني .

* آية الله مكارم شيرازي : نذر از ايران با توجّه به اين كه سوار هواپيما مي شويد خالي از اشكال نيست مگر اينكه حركت هواپيما شب باشد . بهتر آن است كه نذر كند در جدّه محرم شود .

41

* آية الله زنجاني : اگر مرور به ميقات نكند ، احرام وي صحيح است و اين امر ( مرور نكردن به ميقات ) درباره دو مسأله قبل نيز معتبر است .

* آية الله فاضل : مانعي ندارد ، مشروط بر اينكه احرام در ايران مستلزم انجام محرمات احرام ، مثل سفر در زير سايبان در روز نباشد ، والاّ احتياط اين است كه نذر نكند و محرم نشود و در فرض صحّت لزوم ندارد كه به ميقات برود و از آنجا تجديد احرام كند .

* آية الله صافي گلپايگاني : نذر مذكور صحيح است و رفتن به ميقات لازم نيست . والله العالم .

* آية الله نوري همداني : نذر وي صحيح است و لازم نيست براي احرام به ميقات برود .

© 4 ـ كسي كه از نظر مالي مستطيع بوده و براي حج ثبت نام كرده ، ليكن در سال جاري ، كه زمان اعزام وي رسيده ، پزشكي حج او را به دليل بيماري و يا كهولت سنّ اذن حج نداده است ؛ الف : آيا هنوز مستطيع است و حج بر وي واجب مي باشد ؟ ب : آيا تا وقتي زنده است ، مي تواند نايب بگيرد ؟

* آية الله خامنه اي : الف : مستطيع نيست .

ب : استنابه واجب نيست ، والله العالم .

42

* آية الله سيستاني : چنانچه از نظر بدني مستطيع نباشد و از حصول استطاعت تا آخر عمر مأيوس باشد ، بايد نايب بگيرد ، و همچنين است در صورتي كه استطاعت بدني داشته باشد و لكن راهي براي رفتن به حج نداشته باشد ، حتّي تا آخر عمر .

* آية الله صافي گلپايگاني : بسم الله الرحمن الرحيم ، احتياط واجب در صورت بقاي استطاعت مالي ، اين است كه شخص مذكور ، در حال حيات خود كسي را از طرف خود بفرستد كه حج نمايد و بهتر بلكه احتياط مستحب اين است كه در اين صورت كسي را به نيابت بفرستد كه اوّلين مرتبه حجّ او باشد و اگر استطاعت مالي او باقي نيست ، در صورتي كه در سنوات گذشته به غير از طريق ثبت نام براي حج ، امكان تشرّف به حج براي او در آن سال ها نبوده است و فعلا كه امكان حاصل شده استطاعت مالي ندارد ، حج بر او واجب نيست . والله العالم .

* آية الله نوري همداني : بسمه تعالي ، الف : اگر در سال هاي سابق حج بر او مستقر نبوده ، در فرض سؤال مستطيع نيست .

ب : از جواب قبل معلوم شد كه نيابت لازم نيست .

43

* آية الله بهجت : بسمه تعالي ، الف : اگر در سال اولي كه مستطيع بوده باشد و بدون تأخير ثبت نام نمايد و حال زمان اعزام او رسيده ، در حالي كه توانايي جسمي ندارد از آن كشف مي شود كه مستطيع نبوده و اگر تأخير كرده بوده مستطيع است .

ب : در صورتي كه مستطيع بوده و از توانايي خود نا اميد باشد ، بايد نايب بگيرد و اگر در صورت استنابه دفع مانع شد وجوب اعاده با بقاء استطاعت بلكه مطلقاً احوط است .

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، چنانچه شخص مزبور تمكّن از رفتن به حج ـ ولو از طريق آزاد ـ را دارد ، بايد به حج برود و اگر به علت بيماري يا كهولت سن ، خودش نمي تواند به حجّ برود . بنابراحتياط واجب بايد كسي را بفرستد كه از طرف او حج انجام دهد . والله العالم .

* آية الله فاضل : بسمه تعالي ، الف : چنانچه قبلا حج بر او مستقر نبوده ، در فرض مزبور مستطيع نمي باشد و حج بر او واجب نيست .

ب : نيابت گرفتن براي حجّ مستحبي مانعي ندارد ولي كسي كه قبلا حج بر او مستقر شده و فعلا توانايي انجام آن را ندارد ، نمي تواند نايب بگيرد مگر اينكه مأيوس از رفع عذر باشد .

44

* آية الله مكارم شيرازي : بسمه تعالي ، چنانچه استطاعت او تنها از طريق ثبت نام حاصل شده است و اكنون كه نوبت او رسيده از نظر جسمي توان ندارد ، مستطيع نمي باشد ولي اگر از طريق آزاد هم مي توانسته به حج برود و نرفته مستطيع است و بايد نايب بگيرد تا از سوي او حج بجا آورد .

* آية الله صافي گلپايگاني : بسم الله الرحمن الرحيم ، احتياط واجب در صورت بقاء استطاعت مالي اين است كه شخص مذكور ، در حال حيات خود كسي را از طرف خود بفرستد كه حج نمايد و بهتر بلكه احتياط مستحب اين است كه دراين صورت كسي را به نيابت بفرستد كه اوّلين مرتبه حجّ او باشد و اگر استطاعت مالي او باقي نيست در صورتي كه در سنوات گذشته به غير از طريق ثبت نام براي حج امكان تشرّف به حج براي او در آن سال ها نبوده است و فعلا كه امكان حاصل شده استطاعت مالي ندارد حجّ بر او واجب نيست . والله العالم .

* آية الله صانعي : بسمه تعالي ، الف : با توجه به عدم استطاعت سَرَبيّه ؛ يعني استطاعت از حيث راه قبل از سال جاري استطاعت برايش حاصل نشده و چنين شخصي مستطيع نمي باشد . چون در در استطاعت به علاوه استطاعت مالي و بدني استطاعت سَرَبي و راهي هم معتبر و شرط است . و در مورد سؤال در غير سال جاري گرچه استطاعت مالي و بدني داشته امّا استطاعت از حيث راه نداشته چون مفروض است كه نه گذرنامه به او داده مي شده و نه مي توانسته گذرنامه تهيّه نمايد و مستطيع نبوده و امّا در سال جاري گرچه استطاعت از حيث راه و سَرَب دارد امّا استطاعت از حيث مال ندارد .

45

ب : نيابت در حجّ واجب براي او مطلقاً حتّي بعد از مرگ هم صحيح نمي باشد چون مستطيع نبوده تا حج بر او واجب باشد . در مقابل نيابت نسبت به حجّ مستحبي در حال حيات هم جايز است .

© 5 ـ فردي قبل از غروب آفتابِ شب اول ماه به احرام عمره مفرده محرم شده و طبعاً اعمال مكّه را در ساعات اوّليه ماه جديد انجام داده است ، آيا اين عمره به حساب كدام ماه لحاظ مي شود ؟ در همين فرض اگر بعد از غروب آفتاب محرم شد ، چگونه محاسبه مي شود ؟

* آية الله مكارم : بسمه تعالي ، بعيد نيست كه معيار همان ماهي بوده باشد كه احرام در آن بسته شده است ، هر چند احتياط آن است كه عمره ماه بعد را به قصد رجا بجا آورد .

* آية الله سيستاني : بسمه تعالي ، به حساب ماهي كه در آن ماه محرم شده ، لحاظ مي شود .

* آية الله فاضل : بسمه تعالي ، ظاهراً در هر دو فرض ، اعمال عمره مربوط به ماه جديد است و تا ماه آينده نمي تواند مجدداً عمره مفرده بجاآورد .

46

* آية الله صانعي : بسمه تعالي ، از نظر درك فضيلت عمره رجبيه ، حسب اطلاق بعضي از اخبارش ، عمره رجبيه محسوب مي شود و امّا از جهت عمره در شهر و ماه عمره ، ماه جديد حساب شده و آثار عمره همان ماه جديد بر آن مترتّب مي شود و بالجمله كفايه محض احرام عمره در آخر ماهي هر چند اعمال عمره اش در ماه ديگر باشد امري بر خلاف قاعده و فهم عرفي است و لذا بايد بر مورد نصّ اقتصار شود و مورد نص هم همان مسأله فضيلت عمره رجبيّه است ولا غير .

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، در فرض اوّل كه شخص قبل از غروب آفتاب شب اوّل ماه محرم شده عمره او از ماه سابق حساب مي شود و در فرض دوم كه بعد از غروب آفتاب و شب اوّل ماه محرم شده ، عمره او از ماه جديد حساب مي شود . والله العالم .

* آية الله صافي : در مورد سؤال ، اگر قبل از غروب شرعي ( مغرب ) محرم به احرام عمره شده ، عمره همان ماهي كه هنوز آفتاب روز آخر آن غروب نكرده بوده حساب مي شود ، و اگر بعد از غروب شرعي محرم شده عمره ماه بعد محسوب مي شود .

47

* آية الله نوري همداني : بسمه تعالي ، پس از سلام ، در اين فرض عمره به حساب آن ماهي مي باشد كه در آن احرام بسته است .

© 6 ـ اگر زوج ، زوجه عقد بسته خود را از رفتن به عمره منع كند ، با توجه به اين نكته كه هنوز زوجه در خانه پدرش هست و نفقه خور همسرش عرفاً به حساب نمي آيد ؛ عازم سفر عمره گرديد . آيا سفر زوجه سفر معصيت است يا نه ؟ و آيا احرام او صحيح مي باشد ؟ به هر حال وظيفه حاليه زوجه چيست ؟

* آية الله صافي : در فرض سؤال ، ظاهراً سفر او سفر معصيت است و صحّت احرام و عمره او نيز مورد اشكال است .

* آية الله فاضل : در فرض سؤال ، تمام احكام زن مزوّجه درباره او جاري است و بدون كسب رضايت از شوهر ، عمره او باطل است و نمازش هم تمام است ، چون سفر او سفر معصيت مي باشد .

* آية الله نوري همداني : در فرض مذكور سفر زوجه سفر معصيت مي باشد و احرام وي صحيح نيست .

48

* آية الله مكارم : احتياط واجب آن است كه رضايت شوهر را جلب كند و حج و عمره او در هر حال صحيح است ولي احتياط آن است كه نمازهاي خود را جمع بخواند و اگر سفر اول او باشد ، خواه براي حجّ و يا عمره ، اجازه شوهر شرط نيست .

* آية الله تبريزي : بسمه تعالي ، در فرض سؤال كه زوجه در فاصله بين عقد و زفاف كه در خانه پدرش هست ، مي خواهد به عمره برود سفر او براي عمره مانعي ندارد و منع زوج نسبت آن اثري ندارد ، والله العالم .

* آية الله سيستاني : احرام او صحيح نيست والآن وظيفه اي ندارد .

* آية الله صانعي : اينگونه سفرها ( يعني سفر نامزدها كه در عقد هستند و خانه پدر زندگي مي كنند و با نامزدشان توافق دارند ؛ يعني هنوز داماد درخواست مراسم عروسي را ننموده و دختر آن را رد كرده باشد كه يك نحو نشوزي و تخلّفي در زندگي محسوب كرد ) حرام نمي باشد و معصيت نبوده چون بر فرض ادلّه حرمت خروج زن از خانه شوهر داراي اطلاق هم باشد و خروج را مطلقاً حرام كند ؛ چه خروجي كه مانع از استمتاع زوج باشد و چه نباشد شامل اينگونه موارد كه دختر هنوز در خانه پدر است و ايّام نامزدي را مي گذراند نبوده و نمي شود . چون رواياتش مخصوص به خروج زن از خانه شوهر است ؛ يعني بعد از آنكه به خانه شوهر رفته است و زندگي

49

خانوادگي تشكيل شده ، نه مثل مورد سؤال كه هنوز تشكيل زندگي رسمي و دامادي و عروسي انجام نگرفته است .