بخش 8

113

ميقات حج - سال دهم - شماره چهلم - تابستان 1381

حج در آيينه ادب فارسي

114

حجّ سزاوار

مولود كعبه ^{( 1 )}

محمّدعلي مقدادي

اي كه شد كعبه ولادتگه تو * * * معبد حق شده خلوتگه تو

فاطمه بنت اسد مام تو شد * * * مادر پاك و نكونام تو شد

مولد تو حرم بيت الله * * * حبّذا از رجبِ شهر الله

جمعه و سيزدهم ماه رجب * * * روز ميلاد علي مير عرب

عليِ عاليِ اعلا آمد * * * همسر أمّ أبيها آمد

هادي دين خدا نور مبين * * * حجّت بالغه و رهبر دين

عاشق و واله حقّ سبحان * * * قاتل و خصم جنود شيطان

چشمه سار كرم و جود و سخا * * * مرتضي شافع روز عُقبا

اسد اللهِ هميشه غالب * * * ياور حق ، پسر بو طالب

مهربان بر غربا و فقرا * * * بر يتيمان عرب او بابا

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . به مناسبت تقارن انتشار فصلنامه با ماه رجب و ميلاد امام علي ( عليه السلام ) .

115

آيت روشن حيّ داور * * * ناصرِ نامورِ پيغمبر

شب تاريك ، تو را خفته نديد * * * علم و ايمان تو چونان خورشيد

يا علي دل به هواي تو تپد * * * هر كجا دل برود جان برود

جان به قربان تو و همسر تو * * * من فداي تو و چشم تر تو

بيولايت به قيامت خاسر * * * منكر حق تو باشد كافر

دشمن و خصم علي مطرود است * * * بي علي هر عملي مردود است

عارفان چون غم عشقت دارند * * * هستي خود به رهت بسپارند

اي امير دو سرا مولا جان * * * اسم ما ثبت نما در ديوان

زانكه مقداد ، ثناي تو سرود * * * شافعش باش به روز موعود

116

حجّ سزاوار

ابوالقاسم غلامي ماياني

آنكه شويد زِگُنَه دست به يكبار كجاست ؟ * * * مُحرِم و مَحرَمِ حق باش ببين يار كجاست

بت نمرودي خود را بشكن همچو خليل ( عليه السلام ) * * * تا توان ديد گلستان به دل نار كجاست

قرب دلدار طلب آينه يار دل است * * * جستجو كن بنگر شخصِ گرفتار كجاست

بهر اين خلق خدا ، دامن خود دام مكن * * * بيم از آن دار ، ببين آه شرر بار كجاست

گر تو با زَرق و ريا رِزق خود افزون كردي * * * منتظر باش ببين آفت انبار كجاست

مي كند جود و سخا رفع بلا در دو جهان * * * حال بنگر به عيان ، صاحب ايثار كجاست

نردبان است به دنيا دِرَم و سيم و طلا * * * گر توان درك كني پول زيانبار كجاست

در ايثار گشا بر رخ مسكين و فقير * * * وقت انفاق مگو درهم و دينار كجاست

هريكي برگ خزان جلوه عمر من و توست * * * تا به عبرت نگري عيب تو در كار كجاست

چون كه فارغ شدي از ما و من و كبر و غرور * * * چشم جانت نگرد داروي بيمار كجاست

عاقلا ، در ره انجام سفر همّت كن * * * مشتري باش كه اقوال بهادار كجاست

از پي حجِّ معاني قدمي مُحرِم شو * * * تا ببيني كه ره روشن و هموار مجاست

چون به يثرب برسي در ره خورشيد حجاز * * * سوي قبله بنگر احمدِ مُختار ( صلّي الله عليه وآله ) كجاست

خانه فاطمه ( س ) گنجينه اوصاف علي ( عليه السلام ) است * * * بنگر بارقه حيدر كرّار ( عليه السلام ) كجاست

117

دل هر اهل دل از نور وَلا مي بيند * * * بانوي هر دو جهان ، سرور اطهار كجاست

درك كن فاطمه بنت اسد ( س ) را به بقيع * * * بين اغيار نگر جلوه انصار كجاست

مددي جوي ز غمخانه خونين بقيع * * * تا نمايند تو را ، شافعِ ابرار كجاست

جايْ جايْ از اثر حُجَّت حق مي بيني * * * پي آن باش و ببين شاه علمدار ( عج ) كجاست

خيز و ريز اشك انابه كه جوابي شنوي * * * منتظر باش كه آن بلبل اَسحار كجاست

تو دل صد دله را يك دله كن ، همچو خليل ( عليه السلام ) * * * تا ببيني به از اين ، طبله عطّار كجاست

گوش بسپار كه دستور ز داور شنوي * * * همچو استاد بنا بين تو كه معمار كجاست

داستان هاي جهان گذرا را بگذار * * * پس به قرآن بنگر احسن اخبار كجاست

در پي معرفتش دل به احاديث سپار * * * كه ، توان ديد به دنيا گل بي خار كجاست

دل كه آماده شود نور خدا مي بيند * * * دل آماده ببيند كه نمودار كجاست

آن كه از جام ولايش هم شب مي نوشد * * * پاك بازي كه خورَد باده به تكرار كجاست

حج بود معني پرواز به جولانگه عشق * * * تا رسيدن به مقامي كه نگهدار كجاست

هيچ كس با قدم خود نشده عازم حج * * * شوقي افكنده به اين قلب گهربار كجاست

دل زِ زور و زَر و تزوير و وَساوِس بردار * * * تا بفهمي به يقين حجِّ سزاوار كجاست

دور شو از طمع و منَّت ارباب دِرَم * * * با خدا باش و ببين رحمت غفّار كجاست

هر طريقي نسزد شرط مسلماني را * * * مرد رَه باش و شنو قصه اخيار كجاست

118

عاشقان طلبِ طلعتِ دلدار بسي است * * * آن كه در شكر طوافش كند اظهار كجاست

سَفَرَ حج كه مشرف شده بودم يك شب * * * زائري گفت : به من « خالق آثار كجاست ؟ »

گفتمش : در ره اين نكته بينديش و ببين * * * كه كند از دل شب روز پديدار كجاست ؟

آنكه ايجاد نمود از دل بذري اشجار * * * صانع اين همه خورشيد نگونسار كجاست ؟

تُو به من گوي در اين گردش زيباي فلك * * * ناظم صحنه اين گنبد دوّار كجاست ؟

شأن خود بين و بگو ، حاجي مهمان خدا * * * رازق ما و شما ، رازق كفّار كجاست

غار ثور است ببين لطف خداوندي را * * * آنكه گم كرده ره قوم ستمكار كجاست

در حَرا جلوه اي از نور محمّد ( صلّي الله عليه وآله ) بيني * * * وآنكه بُگزيد وِرا در دل آن غار كجاست

توبه كن دل به خداوند دو عالم بسپار * * * بنگر راحم انسان گنه كار كجاست

حاجي احرام دگر بند و بجو راه يقين * * * چون كه فهميده شدي ذلّت زُنّار كجاست

همه سرگشته ز عصيان خود و حاجتمند * * * آنكه او بر گنه خود كند اقرار كجاست ؟

بگذر از اين همه معشوقه و بت در ره يار * * * با درايت بنگر مرشد زوّار كجاست

حق نگر باش به مشعر كه به ديوان عمل * * * با شعورت نگري لذّت رفتار كجاست

جلوه حق بنگر در حرم كعبه دوست * * * تا در اين باغ ببيني كه سَمن زار كجاست

حج شروع است و هدف نيست به دقّت بنگر * * * مرضيِّ حق به كجا ! حق ثَمَردار كجاست

در تَلاطُم مَنِه اين كشتي دل تا نگري * * * آن كه اين غول زمين كرده چو گهوار كجاست

119

سير انديشه كن از مرحله عقل به عشق * * * عاشقانه بنگر قلّه پندار كجاست

تا ز شوقش وضو از خون تن خود سازي * * * پس چو منصور نگر شوق سَرِ دار كجاست

آن كه از يُمنِ وصالش چو شهيدان دگر * * * بهر هر عارف و صوفي شده سَردار كجاست ؟

آن كه اندر همه احوال به او مي نگرد * * * دل سپار خَم آن طُرِّه طَرّار كجاست ؟

اَر شوي مَحرَم حق هيچ نپرسي هرگز * * * كه كلاه نَمَد و خِرقه و دستار كجاست

هركه نوشد قدح از جام ولا مي بيند * * * عاشقي را كه ز عشقش شده تب داركجاست

عرفات است زهنگام سفر تا بر دوست * * * بنده حق نگرد اجرت كردار كجاست

هركسي در هوسي غرق و به خود مي بالد * * * آنكه گشته به جز او از همه بيزار كجاست ؟

در پي خوف و رجايي شود از خود بي خود * * * كوزه خود شكند در پي جوبار كجاست

آنكه آزاد شد از هر دو جهان مي بيند * * * صانع عقل و روان ، خالق جبّار كجاست

هربلايي به تو از دوست رسد بس نيكوست * * * عاشقانه بنگر عِلّت اخطار كجاست

لعن ابليس كن و توبه كن از وسوسه ها * * * تا ز جودش نگري عفو گنهكار كجاست

مردِ رَه باش و چو ابرار ره نيكان جو * * * تا بداني به جهان حيله اغيار كجاست

شهد شِكَّر همه شكرانه عارف باشد * * * در ره معرفتش كوشي اگر ، عار كجاست ؟

رَمي كن ديو درون ، نفس دني قربان كن * * * پس در آيينه نگر حاجي هُشيار كجاست

عارف حق چو شدي منكر خود باش كه تا * * * شرحِ صَدرَت نگرد وعده ديدار كجاست

120

همه شاهان به گداييِّ دَرَش محتاجند * * * پشت اين در نتوان ديد زيانكار كجاست

از حجاب تن خاكي نفسي بيرون شو * * * تا ببيني طيران دل طيّار كجاست

خضر خود باش و بينديش به امداد خدا * * * آن كه آورد تو را در ره هنجار كجاست

چون به ميقات روي با دل آماده برو * * * تا ز عرفان نگري لذّت سرشار كجاست

نيّت قُربِ اِلَي الله نما در دل خود * * * تا ببيني به يقين ارزش و معيار كجاست

از ره صدق بيا وَز در ايمان ، بنگر * * * آنكه شويد ز دلت دوده و زَنگار كجاست

به طواف حَرَمِ امنِ الهي چو روي * * * دل بده تا نگري قافله سالار كجاست

تا مقدَّر نشود عازم حج كي گردي ؟ * * * قدر خود دان و ببين قسمت و مقدار كجاست

حج جهاد تو و ميقات همان نخله نور * * * جبهه اي باش نگر ميثم تمّار كجاست

هفت خوان جمرات است به پيكار عدو * * * بهر هر ديو درونت نگر افسار كجاست

سعي هاجر ز پي آب حيات من و توست * * * هجرتي كن بنگر هادي اسفار كجاست

زآب زمزم كه بود چشمه اي از لطف خدا * * * جرعه اي نوش و ببين حامي احرار كجاست

رنگ غفلت ز رخ خويش از آن آب بشوي * * * تا به جنّت نگري لذّت اَنهار كجاست

حجرُ الاَْسْوَد و بيعت همه چون جام ولاست * * * آنكه نوشد قدح لعل شكربار كجاست ؟

كلِّ هستي به طواف و همه در سير و سلوك * * * سعي كن تا نگري نقطه پرگار كجاست

نور خورشيد شعاعي است از آن مِهر منير * * * تا ز نورش نگري منشأ انوار كجاست

121

دل هر ذرّه كه بيني چو جهاني دگر است * * * آنكه اعجاز خدا را كند انكار كجاست ؟

چون به مولودي كعبه برسي پرسش كن * * * راهِ پنهانيِ خمخانه خمّار كجاست ؟

آخرين آيه قرآن ز مقامات علي ( عليه السلام ) است * * * با ولايش بنگر مرضي صبّار كجاست

بر سر دست محمّد ( صلّي الله عليه وآله ) گل خورشيد شِكُفت * * * تا ببينند همه ، والي اقطار كجاست

بعد او در پي اولاد علي ( عليه السلام ) مي بيني * * * آفتاب و مَهِ تابان به شب تار كجاست

تيغ بر فرق منيّت بنه و پند مرا * * * بشنو تا شنوي زُبْدَةُ الاشعار كجاست

من به تو بخشي از اوصاف خدا را گفتم * * * حق نگر باش ببين يار جهان دار كجاست

در غلاميِ خدا كوش چو من تا نگري * * * آنكه در دل بود و نيست در ابصار كجاست