بخش 9

121

ميقات حج - سال يازدهم - شماره چهل و سوم - بهار 1382

گفتگو

122

گفتگو با اميرالحاج

ويژگي هاي حج سال 1381

همه ساله زماني كه مراسم حج ، پايان مي يابد ، فصلنامه ميقات حج گفتگويي صميمانه با نماينده محترم وليّ فقيه ، حضرت حجّة الاسلام والمسلمين آقاي محمّدي ري شهري ـ دامت افاضاته ـ برگزار مي كند تا خوانندگان و علاقمندان اين فصلنامه را در جريان چگونگي برگزاري حج گذشته و مسائل و مشكلات آن و نيز فعاليت ها و تلاش هاي اجرايي و فرهنگي به عمل آمده قرار دهد . اكنون نيز در اين گفتگو مسائلي از قبيل موفقيت هاي اجرايي ، سياسي و فرهنگيِ حجّ سال81 ، نقايص و كاستي ها در انعكاس حج در رسانه ها و . . . مطرح شده كه توجّه خوانندگان محترم را به مشروح اين گفتگو جلب مي كنيم :

ميقات حج : از اينكه اين فرصت را در اختيار فصلنامه « ميقات حج » قرار داديد . صميمانه سپاسگزاريم . لطفاً بفرماييد حج سال 1381 چه ويژگي ها و برجستگي هايي داشت ؟ و ارزيابي جنابعالي از آن چيست ؟

آقاي ري شهري : { . . . الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَما كُنّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللهُ . . . } . ^{( 2 )}

ضمن تشكر از مجله گرانسنگ « ميقات حج » ، پيش از پرداختن به ويژگي ها و برجستگي هاي حج سال 1381 بايد بگويم : بر اساس آخرين گزارشي كه تهيه شده ، در سال گذشته ، از كشور جمهوري اسلامي ايران 91914 نفر در قالب 461 كاروان به زيارت

ــــــــــــــــــــــــــــــــــ

1 . اعراف : 43

123

حرمين شريفين تشرّف يافتند ، كه 53 % از آنان مرد و 47 % زن بودند و از ميان آنها 72 % با سواد و 27 % بي سواد و بقيه نيز نامشخص بود به دليل اينكه در فرم هاي مربوطه چيزي ننوشته بودند .

همچنين طبق آخرين آمار رسمي كه سفارت جمهوري اسلامي ايران در عربستان ، از مسؤولان عربستاني دريافت كرده اند ، تعداد زائران كشورهاي اسلامي ، مجموعاً 012 431 1 نفر بودند كه 55 % آنها را مردان و 45 % را زنان تشكيل مي دادند .

ويژگي ها و برجستگي هاي حج 1381

* در اين سال تلاش هايي در كنترل تبليغات ضدّ شيعي داشتيم كه با ياري خداوند گفتگوها و مذاكرات و اقدامات انجام شده جنبي به ثمر نشست و بر خلاف سال هاي گذشته ، سخنرانان و خطباي مسجد النّبي و مسجدالحرام ، مطلبي بر ضدّ شيعه نگفتند ، تنها گزارشي كه به ما رسيد و از آن آگاهي يافتيم ، اين بود كه خطيب جمعه مسجد قبا اهانت هايي به شيعه داشته است كه مراتب اعتراض خودمان را به مسؤولان مربوطه عربستان منتقل كرديم .

به خلاف سال 1380 كه در آن سال خطيب جمعه مسجدالنبي ( صلّي الله عليه وآله ) اهانت هاي بسياري نسبت به شيعه روا داشت و اين امر موجب شد كه ما رسماً به وزير كشور عربستان نامه نوشتيم و شديداً اعتراض كرديم ، آقاي نايف ، مسؤول دفتر خود را براي توضيح به بعثه فرستادند و ايشان در بعثه مقام معظم رهبري حضور يافت و اظهار داشت : اين اظهارات ديدگاه مقامات و حكومت عربستان نيست . و اين مسأله را ما جبران مي كنيم و . . .

شايان ذكر است كه در اين رابطه توسّط معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبري ، كتابي در ردّ اين خطيب و اظهارات وي نگارش يافت و منتشر شد .

* امسال براي نخستين بار ، اطلاعيه اينجانب در رابطه با سالِ نو ، با عكس مقام معظم رهبري و رياست جمهوري ، در يكي از روزنامه هاي رسمي عربستان چاپ گرديد كه با توجه به محتواي آن ، كار نو و تازه اي بود و حاكي از روابط خوب دو دولت است .

* نكته ديگر اين بود كه در حج سال 81 ، كتاب هاي همراه زائران را كمتر گرفتند و برخورد مأموران عربستان در اين سال بهتر از سال هاي گذشته بود .

124

البته بر فعاليت سلفي ها و روحانيون وهّابي در مكه و مدينه ـ به خصوص مكه ـ افزوده شده بود و با پخش كتاب ، نوار و سخنراني در جمع زائران اقداماتي انجام مي دادند ، همچنين مبلّغاني به زبان هاي مختلف تربيت كرده بودند كه بر ضدّ اعتقادات شيعه تبليغ مي كردند . اقدامات ايذايي عليه شيعيان داشتند . بعضي از روحانيون ما مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و . . . كه طبق ارزيابي هايي كه داشتيم ، به نظر مي رسد هيچ يك از اين اقدامات و فعاليت ها ، اقدامي حكومتي نبوده است .

* مطلب قابل توجه ديگر ، پخش برنامه هاي تفرقه انگيز شبكه « المستقلّه » بود كه از طريق ماهواره براي ايجاد اختلاف ميان شيعه و سني برنامه پخش مي كرد و حتي بعد از حج نيز ادامه يافت .

مطلب قابل توجه اين كه آقاي هاشمي مدير اين شبكه جزو ميهمانان و مدعوّين سعودي ها ، در ديدار با پادشاه عربستان بود كه در آن رؤساي جمهور و نمايندگان رؤساي بعثه ها حضور داشتند . در آن ديدار ، شخص پيشگفته را در پيشاپيش ميهمانان نشاندند و از وي پذيرايي كردند و اين نشان مي دهد كه به هر حال دامن زدن به اختلاف ميان شيعه و سني و ايجاد درگيري ، سياستي است كه حداقل بخشي از مسؤلان عربستان از آن حمايت مي كنند .

* ويژگي ديگر حج سال 81 اين بود كه بقيع مشكل كمتري داشت . قسمتي از بقيع در نزديكي اطراف قبور مطهّر ائمّه بقيع ( عليهم السلام ) را با حصارهاي آهني محصور كرده بودند و فضا براي زيارت بيشتر شده بود گرچه آنها شايد با هدف ديگري اين كار را كرده بودند ليكن در مجموع برخورد مأموران بهتر از سال هاي گذشته بود .

ويژگي هاي ديگر اينكه مراسم دعاي كميل ، كه توسط بعثه مقام معظم رهبري همه ساله برنامه ريزي و تشكيل مي شود ، در چهار شب جمعه در كنار بقيع برگزار گرديد ؛ دو شب پيش از اعمال حج ( مدينه قبل ) و دو شب بعد از اعمال ( مدينه بعد ) . همه اين برنامه ها به خوبي و باشكوه بسيار برگزار شد .

* ويژگي مهم ديگر و در رأس تمامي برنامه هاي تبليغي و سياسي ، برگزاري مراسم برائت از مشركين بود كه خيلي خوب و گسترده انجام شد . بعضي از مقامات عربستان خواستند كه اين مراسم برگزار نشود ؛ زيرا متوجه بودند كه در شرايط فعلي ، كار گسترده تر

125

است و بنا است از سال هاي قبل باشكوه تر انجام شود ، ولي به هر حال اين مراسم با شكوه خاصّي برپا شد .

در كنار مراسم برائت از مشركين ايراني ها ، مراسم خوبي هم توسط لبناني ها و برخي مسلمانان ديگر كشورها در مسجد الحرام برگزار شد كه بايد نام آن را هم « برائت از مشركين » نهاد . آن برنامه اين بود كه گروهي از زائران خانه خدا كه عمده آنها عرب زبان بودند در مسجدالحرام شعار بر ضدّ آمريكا و اسرائيل دادند . همچنين در جمرات ، بعد از پايان اعمال حج ، كه شنيده شد يكي از آنان را دستگير و بعد آزاد كردند .

* نكته ديگر ، پيام مقام معظم رهبري بود كه با توجه به شرايط سياسي منطقه ، بسيار خوب تنظيم شده بود و در مراسم برائت از مشركين ، توسط بنده خوانده شد و سپس به زبان عربي قرائت شد . گفتني است اين پيام ، به چهار زبان زنده دنيا ترجمه و در موسم حج پخش گرديد و نيز روي 120 سايت اينترنتي رفت .

* و بالاخره حج سال 81 جلوه ارتباط و همبستگي بهتر و قوي ترِ جهان اسلام بود . گرايش بيشتر مسلمان ها ؛ به خصوص متفكّران جهان اسلام ، مسؤولان سياسي و فرهنگي كشورهاي اسلامي به جمهوري اسلامي ايران ، كاملاً محسوس بود و به خوبي لمس مي شد كه فعاليت هاي سال هاي گذشته در بُعد سياسي ، فرهنگي و تبليغي نتيجه داده و سياسيون و متفكّران جهان اسلام بسيار به ما نزديك شده اند و ديدگاه هاي آنها نسبت به آمريكا و غرب تا حدود زيادي به مواضع جمهوري اسلامي نزديكتر شده بود و اينها ، هم به جهت فعاليت هايي است كه در گذشته انجام گرفته ، و هم به دليل خطاهايي است كه دشمنان انقلاب اسلامي ، در رأس آن ها آمريكا و اسرائيل مرتكب شده اند .

ديدارهايي نيز با مسؤولان سياسي و فرهنگي كشورهاي مختلف داشتيم ؛ ديدار با وزراي اوقاف الجزاير ، تونس ، اردن و افغانستان و رؤساي بعثه هاي چين ، تايلند و عمان ؛ كه مجموعاً اين ديدارها بسيار مفيد و سازنده بود . ديد و بازديدهايي كه توسط بعثه مقام معظم رهبري ، با حدود 50 شخصيت علمي و سياسي انجام گرفت .

ميقات حج : حج سال 81 ، در زمينه هاي فرهنگي ـ به طور خاص ـ چه دستاوردهايي داشت ؟

آقاي ري شهري : در باره ويژگي هاي فرهنگي حج سال 81 چند مورد را مي توان برشمرد :

126

* نخستين آن ها ، فعاليّت گسترده و هفتگيِ اطلاع رساني و توجيه زائران توسّط سيماي جمهوري اسلامي ايران بود ، كه براي اولين بار در شبكه 2 توليد و پخش گرديد .

بعثه مقام معظم رهبري نيز جلسات آموزشي توجيهي بسيار خوبي تشكيل داد و روحانيون كاروانها نيز جلساتي براي توجيه زائران تشكيل دادند كه بسيار مفيد بود و من بدينوسيله از همه آنان تشكر مي كنم .

* ويژگي ديگر ، فعاليت گروه هاي ارشاد بود كه خوب عمل كردند .

* معاونت آموزش وپژوهش ، در مورد نظرخواهي از زائران ، براي اصلاحات رفتاري حركت خوبي داشت كه اميدواريم به زودي نتيجه آن ، در تصميم گيري هاي سال آينده اعلام شود .

* حضور خانم هاي مبلّغه ، از ويژگي هاي فرهنگي حج 81 بود ، كه تجربه بسيار خوبي براي سالهاي آينده گرديد و در نظر است تعداد بيشتري از اين خانم ها توسط معاونت امور روحانيون گزينش و براي تبليغ اعزام شوند ؛ حضور آنها ، به خصوص در مسجد شجره بسيار كارساز بود و اميدواريم ان شاءالله با برنامه ريزي كه شده ، براي سال هاي آينده ، تعداد بيشتري از آن ها به حج اعزام شوند و تا پنج سال ديگر به 500 تن برسند .

* همچنين حضور مستمرّ روحانيون در كوه صفا ، پشت مقام ابراهيم و در ميقات ها براي پاسخگويي به مسائل شرعي از كارهاي قابل توجه حج گذشته بود .

* قاريان برجسته كشور نيز در مسجدالحرام مانند سال هاي گذشته حضور داشتند و برنامه هاي مفيدي را ارائه مي كردند كه مورد توجّه حجاج ديگر كشورها قرار مي گرفت .

ميقات حج : لطفاً قدري در زمينه دستاوردهاي اجرايي حج 81 صحبت بفرماييد .

آقاي ري شهري : در رابطه با ويژگي هاي اجراييِ حج سال 81 ، چند نكته قابل توجه است :

* انتقال زائران ، به طور مستقيم از ايران به مدينه ، از كارهاي خوب و قابل توجه است كه سازمان حج و زيارت براي نخستين بار توانست بيش از 43 هزار نفر را از ايران به

127

مدينه منتقل كند و بيش از 36 هزار نفر را از مدينه به ايران برگرداند و اين ، در كاهش مشكلات زائران و جلب رضايت آن ها بسيار مؤثر بود .

* مسأله اسكانِ بيش از 70 % از زائران مدينه ، پيرامون روضه نبوي نيز از ويژگي هاي مهم حج سال 81 بود . در حالي كه در سال 80 ، تنها 40 % زائران ايراني در اطراف مسجدالنبي اسكان يافتند .

بديهي است نزديكيِ مسكن زائران ، حضور گسترده آنان در مسجدالنبي و نمازهاي جماعت را در پي داشت و اين بسيار مهم بود ؛ هم براي زائران و هم براي بعثه مقام معظم رهبري .

* اجراي طرح متمركزِ قرباني ، از اموري بود كه بهتر و بيشتر از سال هاي گذشته انجام شد . براي اوّلين بار ، 30 ذابح از ايران برده شد و 87500 كوپن قرباني فروخته شد . اين كار بسيار موفقت آميز بود كه 67800 نفر توانستند در روز عيد ، قرباني خودشان را انجام دهند و 19700 نفر هم روز يازدهم انجام دادند و مسأله طرح متمركز قرباني سبب شد كه همه اين قرباني ها به مردم مستضعف برسد كه حدود 000 20 لاشه توسط كميته امداد امام خميني ( قدس سره ) به لبنان انتقال يافت تا ميان مردم آن كشور و يا فلسطيني ها توزيع شود .

* نكته مثبتِ ديگر در اين سفر اين بود كه بار زائران ، پيش از مراجعت آن ها به فرودگاه ، تحويل گرفته شد و اين موجب شد مشكلاتي كه زائران در سال هاي قبل براي تحويل بار داشتند و در فرودگاه معطل مي شدند ، كاهش يابد .

* پيشتر طرحي را پيشنهاد داده بودند كه از مقدار روزهاي سفر زائران در مكه كاسته شود .

سازمان حج و زيارت ، با توجه به تصميم گيري هايي كه در شوراي هماهنگي بعثه مقام معظم رهبري شد ، كاروان هايي را تشكيل داد كه طول سفر آنها و توقف زائران در مدينه و مكه بيش از 17 روز نبود . چند كاروان به طور آزمايشي برنامه ريزي شد امّا مورد استقبال قرار نگرفت و سرانجام بنا بر اين شد كه تعداد محدودي از اين كاروان ها امسال اعزام شوند . البته در حج گذشته مجموع طول سفر از 26 تا 28 روز شد كه تقريباً دو الي سه روز از سال گذشته ( 1380 ) كمتر شد .

128

ميقات حج : لطفاً در مورد نقص ها و كاستي هاي حج سال 81 ، توضيحاتي ارائه فرماييد :

آقاي ري شهري : دو يا سه نكته هم بايد از ضعف ها ، كه باعث نارضايتي زائران شد ، بگويم :

* يكي طرح متمركز تغذيه است كه جواب مثبت نداد و بسياري از زائران ، از كيفيت غذا ناراضي بودند و وضعيت هم بگونه اي بود كه نمي توانستيم كار ديگري بكنيم . حتّي در روزهاي پاياني موسم حج ، عده اي مسموم شدند كه سعودي ها آمار را 500 نفر اعلام كردند اما طبق بررسي هايي كه به عمل آورديم ، حدود 300 نفر مسموميّت مختصري پيدا كردند كه يك شبه درمان و ترخيص شده بودند . در هر صورت ، اين طرح پاسخ درست نداد ، به همين جهت از مسؤولان خواستيم كه فعلا از اين طرح استفاده نشود مگر اينكه در آينده بتوانند نواقص را برطرف و با كيفيت مطلوب آن را عرضه كنند .

البته چيزي كه سبب شد اين طرح به اجرا در آيد ، آن بود كه سعودي ها اجازه نمي دهند در هتلهايي كه در اطراف مسجدالنبي و مسجدالحرام است ، غذا پخت شود و هيچ راهي جز اين وجود نداشت .

گفتني است ، طبق سفارش و توصيه هايي كه به مسؤولان داشتم ، تصميم گرفته شد كه براي ايّام عمره بگونه اي ديگر عمل شود ؛ يعني پخت غذا به صورت متمركز و يكجا انجام شود ، اما نه اينكه به وسيله يك تشكيلات و يك آشپز ، بلكه آشپز هر كاروان براي همان كاروان ، در يك نقطه خارج از هتل ، همگي در كنار هم ، پخت غذا را انجام دهند .

* لازم به گفتن است كه در مورد مسكن ، شماري از خانه ها مشكل جدي داشتند و سازمان حج و زيارت تلاش هاي زيادي كرد تا جاي مناسبي تهيه شود ولي شماري از خانه ها مشكل شان همچنان باقي ماند ؛ لذا توصيه شد ما به التفاوت قيمت آن ها به زائران داده شود .

* مشكل و ضعف ديگر ، مسأله نقل و انتقال داخلي مكه بود كه در اين مورد هم برخي از زائران مشكل داشتند ، گرچه سازمان حج و زيارت تلاش هاي زيادي كرد ، ليكن گويا هماهنگي هاي لازم انجام نشده بود و در هر صورت ، طرح انتقال زائران در مكه در سال 80 بهتر و مناسب تر از سال 81 بود .

129

ميقات حج : حضرت عالي هرسال نسبت به موفقيت هاي حج ، همچنين كاستي ها ونارسايي ها ، مطالبي را بيان فرموده ايد ، براي اين كه اين نارسايي ها در سال هاي بعد تكرار نشود ، چه تمهيداتي انديشيده ايد ؟

آقاي ري شهري : يكي از تمهيداتي كه همه ساله براي پيشگيري از مشكلات سال بعد داريم ، ارزيابي نقاط ضعف و قوّتِ عملكرد سال هاي گذشته است .

با توجه به ارزيابي هايي كه داريم و گزارش هايي كه بعد از موسم حج به ما مي رسد و نيز شكايات و پيشنهادهايي كه احيانا زائران مي فرستند ، يافتن علل و عواملِ ضعف ها وقوّت ها را براي ما آسان مي كند . مجموع آن ها در شوراي هماهنگي بعثه مقام معظم رهبري طرح و در مورد آن ها بحث و بررسي و سرانجام برنامه ريزي مي شود تا ديگر در سال هاي بعد تكرار نشود .

علاوه بر اين ، كارهاي همه معاونت ها وبخش هاي مختلف ، جداگانه ارزيابي مي شود و براي اينكه ضعف ها تكرار نشود و نقاط قوّت تقويت گردد ، چاره انديشي و برنامه ريزي هايي صورت مي گيرد . خداوند را شاكريم كه در طول سيزده سال گذشته ، كه بنده در خدمت حج بوده ام ، هر سال گامي به پيش برداشته ايم .

البته مديريتِ حدودنودهزارنفر ، درزمان كوتاهومحدود ، آن هم با آن همه برنامه هاي سنگين ، طبيعي است كه مشكلات و ضعف هايي را در پي داشته باشد . اما با اين حال ، نهايت توانمان را به كار مي گيريم تا نقاط قوّت را تقويت و نقاط ضعف را برطرف كنيم .

نشست ها و ارزيابي هاي دقيق و تخصّصي هم داريم كه در آن نشست ها ، موارد به صورت دقيق كارشناسي مي شود ، علل و عوامل ضعف ها را پيدا مي كنيم و تا آنجا كه در توان ما است و امكانات اجازه مي دهد ، مي كوشيم آن ضعف ها تكرار نشود .

ميقات حج : يكي از توقّعاتي كه مردم از بعثه مقام معظم رهبري دارند ، اين است كه در موسم حج و عمره ، كارها به طور دقيق انجام شود و نظارت و ارزيابي درستي نسبت به كارها صورت بگيرد . شما چه ابزاري را براي اين كار در اختيار داريد و اين نظارت ها چگونه عملي مي گردد ؟

آقاي ري شهري : در ايام حج ، از چند طريق با مردم در ارتباط هستيم . در امور اجرايي ،

130

ناظراني داريم كه مرتب با زائران در كاروان ها ارتباط دارند و گزارش هاي روزانه تهيه مي كنند . برخي از مشكلات جزئي و امور رفاهي را ، به جهت موقعيتي كه دارند ، خودشان حل مي كنند ، و اگر مشكل مهم و پيچيده اي به وجود آيد ، به بعثه مقام معظم رهبري انتقال مي دهند و از طريق ما به سازمان حج و زيارت ابلاغ مي شود .

بخشي از مشكلات و نارسايي ها بگونه اي است كه در موسم حج قابل حل است ، در همان ايام به برطرف كردن آن اقدام مي شود وگرنه ، جزو گزارش هايي قرار مي گيرد كه بايد براي آن تدبير و چاره انديشي كرد تا در سال هاي بعد ديگر تكرار نشود .

در باره مسائل فرهنگي ، رابطين روحانيون ، با كاروان ها در ارتباط هستند و اطلاع رساني مي كنند و به ارزيابي فعاليت هاي فرهنگي روحانيون در كاروان ها مي پردازند . اگر روحاني به وظيفه اش درست عمل نكند ، ابتدا تذكر مي دهند و اگر ضعفش در حدي باشد كه قابل جبران نباشد ، حذف و بركنار مي شود . و همچنين نقاط قوّت و برجستگي هاي آنان نيز به بعثه منتقل مي شود تا تقويت و تشويق شوند .

علاوه بر اين دو شيوه ، خودم هم معمولاً در بعثه مقام معظم رهبري ، در جلسات موعظه و توسّل كه همه روزه تشكيل مي شود و زائران شركت مي كنند ، حضور دارم و مردم خودشان ، به طور مستقيم مطالب خود را منتقل مي كنند و يا در جلسات مراجعات ، كساني كه پيشنهاد يا انتقادي دارند ، رو در رو مطرح مي كنند .

ميقات حج : خوشبختانه در دوران مسؤوليت حضرت عالي ، فعاليت هاي فرهنگي در حج ، عمره و عتبات و . . . وسعت و گسترش بيشتري يافته است ؛ هر هفته از سيماي جمهوري اسلامي ( شبكه 2 ) نيز برنامه ويژه حج و عمره پخش مي شود و مورد استفاده زائران قرار مي گيرد . آيا به نظر جناب عالي خلأ و كمبود فرهنگي احساس مي شود ؟

آقاي ري شهري : همانگونه كه اشاره كرديد ، تلاشهاي بسياري در امور فرهنگي انجام گرفته و بعثه مقام معظم رهبري رشد چشمگيري ، به خصوص در سال هاي اخير ، در زمينه مسائل فرهنگي ؛ مانند تأليف كتب و نشر مجلات و مسائلي كه مربوط به حج و زيارت است داشته ، كه از جمله آن ها برنامه « روضه رضوان » است كه از سيماي جمهوري اسلامي ايران مرتّب پخش مي شود و اين كارِ بسيار ارزنده اي است . البته نمي توانيم

131

بگوييم كاستي و خلأ در كارهاي ما وجود ندارد .

از كارهاي ارزنده در امر تحقيقاتي و پژوهشي ، كه تصويب شده و بنا است با ياري و عنايت خداوند توسط معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام معظم رهبري اجرا شود ، تهيه وتنظيم « دائرة المعارف و دانشنامه حرمين شريفين » است كه اميدواريم به زودي مقدماتش فراهم شود .

و نيز تهيه دانشنامه اي در رابطه با زيارتگاه ها در سطح جهان ، از كارهايي است كه بايد به آن اقدام شود . روشن است كه وظيفه بعثه مقام معظم رهبري ، پرداختن به امور فرهنگي در رابطه با « حج و زيارت » است و حج و زيارت هم منحصر به مكه مكرمه و مدينه منوّره و عتبات عاليات نيست . بنابر اين ، شايسته و بلكه ضروري است اين كار تحقيقي توسط بعثه برنامه ريزي و انجام شود ، هر چند كار بسيار عظيم و گسترده اي است ، ولي بسيار مفيد و ارزنده خواهد بود .

ميقات حج : در سال هاي اخير ، ايرانيان مقيم خارج از كشور نيز رغبت و توجه زيادي به حج نشان داده اند و سميناري هم در موسم حج براي آن ها برگزار مي شود ، براي اينكه آمادگي خوبي براي اين سفر معنوي پيدا كنند ، به نظر جناب عالي ، پيش از آمدن به حرمين شريفين ، چه كارهايي را بايد انجام دهند ؟

آقاي ري شهري : ارتباط ايرانيان مقيم خارج از كشور با بعثه مقام معظم رهبري ، هر سال نسبت به سال پيش ، بيشتر مي شود و در حجّي كه گذشت ( حج سال 1381 ) اين هموطنان ، حضور بسيار خوبي را در بعثه داشتند و بعثه نيز ارتباط خوبي با كاروان هاي آنان داشت و سميناري هم كه براي آنان برگزار كرديم ، شلوغ ترين سمينارها بود و استقبال بسيار خوبي كردند .

يكي از كارهايي كه جمهوري اسلامي ايران بايد انجام دهد و ما به دنبال آن هستيم ، اين است كه شبكه « جام جم » كه شبكه برون مرزي است و براي ايرانيان مقيم خارج از كشور برنامه پخش مي كند ، برنامه هاي آموزشي در ابعاد مختلف حج ، اطلاع رساني كه چگونه به حج بيايند و چه كنند كه حجشان صحيح انجام شود . براي اين هموطنان داشته باشد و اين مي تواند كمك خوبي براي آنان باشد .

132

يادم هست كه خانمي در منا نزد من آمد و پرسيد : ما وقتي به سفر حج مي آييم ، چگونه مي توانيم به كارواني ملحق شويم و مناسك و وظايف خودمان را آنگونه كه شايسته است بياموزيم و به آن عمل كنيم ؟ رييس سازمان حج و زيارت در آنجا حضور داشت و توضيحاتي براي ايشان داد و راهنمايي اش كرد . معلوم مي شود اطلاع رساني خوبي صورت نگرفته و اين خانم به حج آمده در حالي كه اطلاع دقيقي ندارد و خيلي از مشكلات اين عزيزان را مي توان با اطلاع رساني به موقع كم يا مرتفع كرد .

گفتني است ، علاوه بر برنامه ريزي براي آموزش اين دسته از زائران و پخش آن از طريق شبكه جام جم ، بايد براي اطلاع رساني نيز تمهيداتي بينديشيم و بعثه مقام معظم رهبري و سازمان حج و زيارت بايد براي تهيه اين برنامه ها تلاش كنند تا اطلاع رساني خوبي انجام بگيرد .

ميقات حج : اكنون سيزده سال است كه حضرت عالي سرپرستي و امارت حج را به دوش داريد و ارزيابي شما در مورد كارگزاري حج مي تواند تعيين كننده باشد ، لطفاً بفرماييد با توجه به اينكه در سال هاي نخست ، تخلّفات رفتاري در ميان حجاج زياد به چشم مي خورد و به لطف خداوند در سال هاي اخير به جهت فعاليت ها و كوشش هايي كه توسط كارگزاران حج انجام گرفته ، در صد بسياري از آن تخلفات كاهش يافته است ، ارزيابي شما در اين باره چيست ؟

آقاي ري شهري : در رفتار زائران ، نسبت به سال هاي گذشته ، تحوّل زيادي به وجود آمده است . علاوه بر اينكه امروزه زائران در ابعاد مختلف با گذشته تفاوت پيدا كرده اند ؛ سطح سواد و فرهنگ عمومي زائران نسبت به گذشته رشد يافته و بيشتر زائران از جهت سن نسبت به سال هاي گذشته جوانترند و همين امر موجب كاهش برخي تخلفات رفتاري شده است فعاليت هاي تبليغي و اطلاع رساني كه بعثه مقام معظم رهبري داشته نيز در كاهش تخلّفات رفتاري بسيار مؤثر و مفيد بوده است ، ليكن هنوز وضعيت به گونه اي نيست كه ما از آن راضي باشيم و براي رسيدن به مرحله آرماني ، نياز به تلاش و برنامه ريزي بيشتري است . به عنوان نمونه اگر ما بتوانيم اهمّيت نماز اول وقت را جا

133

بيندازيم و در داخل كشور به صورت فرهنگ عمومي در آوريم ، بسياري از مشكلات در مورد تخلفات رفتاري زائران رفع مي شود .

ميقات حج : يكي از اقدامات بسيار جالب وپسنديده جناب عالي ، در حج سال 1381 ، كه بازتاب گسترده اي در سطح كشور داشت ، دعوت از قهرمانِ قهرمانان ايران ، آقاي حسين رضازاده بود كه مراسم عقد وي و همسرش در مسجد الحرام برگزار شد و مورد استقبال زياد مردم ، به خصوص ورزشكاران و ورزش دوستان قرار گرفت . حضرت عالي نتيجه اين اقدام و بازتاب آن را در ميان مردم چگونه ارزيابي مي كنيد ؟

آقاي ري شهري : انگيزه ما از دعوت آقاي رضازاده اين بود كه ورزشكاراني كه به ارزش هاي ديني اهميت مي دهند شناخته شوند . ابتكار و حركت زيبايي كه آقاي رضازاده ، هنگام بلند كردن وزنه از خود نشان داد ، سجده جالب و ذكر « يا اباالفضل » او بسيار ارزشمند بود . بنابراين ، دعوت از وي ، زمينه خوبي شد كه ايشان به عنوان الگوي يك ورزشكار متديّن شناخته شود ؛ كسي كه هم به بُعد روحي توجه دارد و هم به بُعد جسمي . به نظر ماداشتن چنين روحيه اي بسي ارزشمندوقابل ستايش است . درحديث است :

« اَلْمُؤْمِنُ الْقَوِيّ خَيْرٌ مِنْ مُؤْمِن الضَّعِيف » .

« مؤمني كه قوي باشد از مؤمن ضعيف بهتر است » .

اگر انسان هم قوي باشد و هم متدين بسيار خوب است . حالا يكي از نظر فكري قوي است و ديگري از نظر بدني .

به هر حال ، افتخاري كه ايشان براي جمهوري اسلامي ايران آفريد ، ايجاب مي كرد كه بعثه مقام معظم رهبري نيز در توان و وُسع خود ، از اين اقدام تجليل به عمل آورد و انگيزه ما از اين عمل ، بازتاب آن نبود ، بلكه تنها انگيزه انساني و الهي داشتيم و خداوند هم به اين كار بركت داد و بيش از آن مقدار كه ما احساس مي كرديم بازتاب و انعكاس پيدا كرد . نه تنها در داخل كشور بلكه تماس هايي كه از خارج كشور گرفته شده نشان مي دهد كه اين مسأله براي آنها هم بسيار جالب بوده است . اميدوارم ان شاء الله همه ورزشكاران ما از اين قهرمان الگو بگيرند و افتخار ظاهري و باطني ، مادي و معنوي ، و دنيوي و اخروي ، هم براي كشور و هم براي خودشان به ارمغان آورند .

134

ميقات حج : با توجه به اين كه در اين مراسم حضور داشتيد و عقد را جاري كرديد و به هنگام عقد ، اشك از ديدگانتان جاري شد ، بفرماييد در آن لحظات چه احساسي داشتيد ؟

آقاي ري شهري : احساسي را كه در آن حال ، در مسجدالحرام به من دست داد ، الآن نمي توانم درست بيان كنم ؛ چون آن حالت ها و لحظه ها قابل انتقال نيست . در هر حال ، بيشتر به دو جهت منقلب شدم ؛ يكي اينكه در آن لحظه وقتي نام ولي عصر ( عجّ ) را در كنار كعبه بردم و به ياد آن حضرت افتادم حالم منقلب شد . جهت ديگر اين بود كه ديدم يك جوان متديّن ، چنين توفيقي را پيدا كرده است كه در كنار خانه خدا اين مراسمِ باشكوه و معنوي ، براي او برگزار مي شود .

ميقات حج : در عمره سال گذشته برخي مشكلات به خاطر درست رعايت نكردن حجاب توسط بعضي از بانوان به وجود آمد كه حتّي در مواردي به خطبه ها ( در مدينه ) نيز كشيده شد و همانگونه كه مي دانيد ، در سال جاري ( 1382 ) نيز قرار است چيزي حدود 370 هزار زائر به عمره اعزام شوند . حال چه توصيه هايي به زائران به ويژه خواهران داريد ؟

آقاي ري شهري : كساني كه براي زيارت خانه خدا و حرم نبوي تشرّف پيدا مي كنند ، بايد آمادگي روحي و معنوي پيدا كنند براي بهتر استفاده كردن از فرصت ها و لحظه ها در سرزمين وحي و بدانند كه اين سرزمين با سرزمين هاي ديگر تفاوت دارد و مي توانند در اين مدّت كوتاهي كه در جوار خانه خدا و محضر رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) و ائمه بقيع ( عليهم السلام ) هستند ، دنيا و آخرت خويش را تضمين كنند و لحظه هاي به دست آمده را ، كه عمري آرزويش را داشتند ، ارزان از دست ندهند و بكوشند مسائل فقهي و نيز اسرار و معارف و ادب حضور در محضر خدا و پيامبر را بياموزند .

و امّا در مورد خانم ها ، همانگونه كه اشاره كرديد ، در عمره سال گذشته مشكل جدي وجود داشت ، كه حتّي مقام معظم رهبري هم در اين مورد به بعثه تذكر دادند !

لذا از خواهراني كه تشرّف به حج پيدا مي كنند ، تقاضا داريم احترام حرم نبوي را حفظ كنند و كاري نكنند كه خداي ناكرده قلب مقدس رسول الله ( صلّي الله عليه وآله ) و حضرت زهرا ( عليها السلام ) از آن ها آزرده شود و مورد نفرين آن بزرگواران قرار گيرند ؛ چرا كه رعايت نكردن شؤون ديني توسط شيعيان ، هتك حيثيت شيعه است و موجب مي شود كه اشخاصي چون

135

خطيب جمعه مسجدالنبي آن را به عنوان نقطه ضعف ايراني ها مطرح كنند .

دل حضرت زهرا ( عليها السلام ) از اين وضع به درد مي آيد و خداي ناكرده ، نه تنها آخرت ، كه دنياي آنها هم تباه مي شود .

دستور العمل بعثه اين است كه كاروان ها در ثبت نام بگونه اي عمل كنند كه چنين مشكلاتي پيش نيايد . اگر كسي بنا دارد حجاب را رعايت نكند ، از او ثبت نام نكنند و تذكر دهند كه شرط حضور در اين اماكن مقدس ، داشتن ادبِ حضور است و مهم ترين ادب حضور براي خانم ها رعايت حجاب است .

ميقات حج : از اينكه اين فرصت را در اختيار ما قرار داديد ، صميمانه از حضرت عالي سپاسگزاريم .

آقاي ري شهري : من هم از جناب عالي و تمام همكارانتان تشكّر مي كنم .

* پي نوشت ها :