روز شمار سفر ده روزه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به عربستان سعودی

ميقات حج - سال شانزدهم - شماره شصت و چهاردهم - تابستان 1387

روز شمار سفر ده روزه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني

به عربستان سعودي

دو شنبه 13/3/1387

تا

چهارشنبه 22/3/1387

دو شنبه 13/3/1387

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به منظور سفري 10 روزه به‌ عربستان سعودي، ساعت 4 بعد ازظهر وارد پاويون جمهوري فرودگاه مهرآباد شدند. آقايان محسن رضايي، موحدي كرماني، مسيح مهاجري، حسيني علمي، فلاحيان، مولوي سلامي، دانش جعفري، مظفر، معاديخواه و... همراهان سفر بودند كه پس از سوار شدن، هواپيما در آسمانِ دود گرفتة بعدازظهرِ تهران به پرواز درآمد و خلبان پس از خوش‌آمد گويي و يادآوري نكات ايمني، مدت پرواز را 3 ساعت و از طريق آسمان كويت اعلام كرد.

پس از گذشتن از بالاي آب‌هاي نيلگون خليج هميشه فارس، وارد فضاي كويت شديم و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با ارسال پيامي به امير كويت بر تقويت روابط دو جانبه و تلاش براي حفظ وحدت كشورهاي اسلامي تأكيد كرد.

هواپيما خيلي زود از آسمان كويت گذشت و تقريباً از سمت شمال شرقي وارد فضاي عربستان شد و در جهت جنوب غرب حركت كرد و دقيقاً 53/16 به وقت عربستان در فرودگاه جده به زمين نشست و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني مورد استقبال آقايان خالدالفيصل، امير منطقة مكه، دكتر عبدالمحسن تركي، رييس روابط العلماي عربستان و دبير كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي، دكتر المطعمي، وزير همراه، دكتر حسيني، سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض و مرتضايي‌فر، سركنسول‌گري جمهوري اسلامي ايران در جده قرار گرفت و پس از مصاحبه‌اي كوتاه در خصوص اهداف سفر، به سوي محل اقامت خويش در قصر المؤتمرات و پس از استراحتي كوتاه، براي مُحرم شدن، به سوي ميقات جُحفه حركت كرد.

گرگ و ميش هوا بود كه خودروها از جده بيرون رفتند و در جهت جنوب حركت كردند و ساعت 30/8 شب به جحفه رسيدند و پس از مُحرم شدن، نماز واجب مغرب و عشا و نماز مستحبي احرام و تحيّت مسجد، به جماعت و فردا اقامه شد. حجت‌الإسلام عسكري، از امور روحانيون مكه، ميان دو نماز توضيحي دربارة

آداب عمرة مفرده ارائه كرد و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني و همراهان لبيك‌گويان به سمت مكه حركت كردند.

ساعت 11 شب، پس از گذشتن از شهرهاي صعير، خليص، غران، عسفان و الجموم، به مكة مكرمه و از طريق خيابان اجياد به مسجدالحرام رسيدند و چشم همه به عظمت مناره‌ هاي آن، كه در هاله‌اي از نور بودند، روشن شد. پس از استراحتي كوتاه در قصر الضيافه، كه محلّ اسكان سران كشورهاي اسلامي در مكه مي‌باشد، مراسم طواف آغاز شد كه انجام طواف، نماز طواف، سعي صفا و مروه، تقصير، طواف نساء و نماز طواف نساء تا 2 بعد از نصف شب طول كشيد.

سه شنبه 14/3/87

به خاطر خستگي مسير و طولاني شدن مراسم طواف در شب گذشته، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني صبح هيچ برنامه‌اي نداشت و به استراحت پرداخت و انبوهي از برنامه‌ها از ساعت 5/3 بعد از ظهر شروع شد.

ابتدا سه تن از روحانيون شيعة منطقة شرقية عربستان با ايشان ديدار كردند و گزارشي از اوضاع زندگي شيعيان در عربستان ارائه كردند. آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در اين ديدار با اشاره به سياست‌هاي سعودي‌ها در سال‌هاي اخير گفت:

شيعيان عربستان مي‌توانند در تعاملي سازنده به زندگي توأم با آرامش بپردازند.

پس از آن‌ ها، دكتر محسن رضايي، ديداري نيم ساعته با رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام داشت.

برنامة بعدي، ديدار آقاي احمد هُليّل، قاضي القضات اردن بود كه مصرّانه از آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي سفر به كشور متبوع خويش دعوت مي‌كرد و مي‌گفت: پادشان اردن آمادگي كامل دارد از جناب‌عالي استقبال كند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در اين ديدار با تأكيد بر موقعيت استراتژيك اردن به خاطر همجواري با اشغالگران صهيونيسم و حضور ميليون‌ ها آوارة فلسطيني در اردن، نقش اين كشور را مهم توصيف كرد و در پاسخ به دعوت قاضي القضات، گفت:‌ ان‌ شاءالله در فرصتي مناسب به اردن خواهم آمد.

ايشان در ادامه، به خاطره‌اي از سفر خويش به اردن در سال‌هاي قبل از انقلاب اسلامي اشاره كرد وگفت: آمده بودم تا از اكرم زعيتر اجازة ترجمة كتاب «القضية الفلسطينيه» را بگيرم كه بعدها با عنوان «سرگذشت فلسطين» ترجمه و چاپ شد.

برنامة بعدي، ديدار با روحانيونِ همراه بود كه آقايان موحدي كرماني، مسيح مهاجري، عباسي‌فرد، معاديخواه و حسيني علمي به بيان ديدگاه‌هاي خويش دربارة مسائل مختلف پرداختند. در ادامه، آقاي حسيني، سفير جمهوري اسلامي ايران در رياض با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ديدار و گزارشي از روابط سياسي دو كشور و وضعيت زائران ايراني و مشكلات آن‌ ها ارائه كرد.

آيت‌الله تسخيري، رييس مجمع تقريب مذاهب، ديدار كنندة بعدي بود كه وي نيز گزارشي از روند تفكّر برگزاري همايش بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي و محورهاي

برنامه‌هاي دو روزة آن ارائه كرد و گفت:‌ تنها روحاني شيعه هستم كه رياست يكي از جلسات را برعهده دارم. در ادامه آقاي مولوي سلامي نمايندة اهل سنت در مجلس خبرگان با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ديدار و گزارشي از اوضاع فرهنگي و ديني استان سيستان و بلوچستان ارائه كرد.

برنامة بعدي، ديدار وزير عربستان و آقاي بكر بن لادن، مجري طرح توسعة مسجدالحرام بود كه گزارش كاملي از طرح ارائه كردند. شايد براي ايرانيان كه پيش‌تر به حج مشرف شده‌ اند، جاي تعجب باشد كه اگر تا يك سال ديگر بروند، ديگر كوهي را اطراف مسجدالحرام نمي‌بينند. واقعاً با جديت كار مي‌كنند تا كوه‌ها را بردارند و به وسعت مسجد بيفزايند.

آيت‌آلله هاشمي رفسنجاني ساعت 25 : 9 شب به بعثة مقام معظم رهبري در مكه رفتند تا با زائران ايراني ديدار كنند. فضاي ديدار بسيار صميمي بود. پس از ارائة گزارش توسط حجت‌الاسلام والمسلمين حسيني شريف، نمايندة بعثة مقام معظم رهبري در عربستان، در خصوص تعداد زائران ايراني در سال 86 و چند ماه اخير سال87 ، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در سخناني كوتاه با گراميداشت ياد امام راحل و شهداي 15خرداد، بر رعايت اعتدال توسط زائران ايراني در برنامه‌هاي عبادي حج تأكيد كردند.

ايشان حج را عنايت الهي خواندند كه خداوند بر بندگان خويش كرده است و گفتند: بايد از ساعات حضور در مكه و مدينه براي قرب به خدا استفاده كرد.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، خواستار تداوم پاسداشت مقام والاي امام (قدّس سرّه) و قيام مردمي 15خرداد شد و افزود: شخصيت حضرت امام بعد از ائمة معصوم (عليهم السلام) منحصر به فرد است.

وي با بيان اين‌ كه حضرت امام خميني (قدّس سرّه) حلقة استكبار را شكست و امت نيز با «الله‌اكبر»‌هاي خود بساط رژيم پهلوي را برچيدند؛ افزود 15 خرداد و همت امام (قدّس سرّه) را بايد با هم ببينيم و بدانيم حكومتي كه در چارچوب اسلام و با آراي مردم انتخاب شود؛ در تاريخ اسلام به جز حكومت حضرت علي (عليه السلام) استثنا و بي‌سابقه است.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با تأكيد بر تداوم بخشي اهداف انقلاب اضافه كرد:

بي‌اعتنايي به انقلاب و جنبش عظيم مردميِ 15 خرداد، خطاي بزرگي است و بايد احترام به امام (قدّس سرّه) و شخصيت ايشان پايدار باقي بماند.

رييس مجلس خبرگان همچنين با اشاره به اين كه براي تحكيم روابط ميان دو كشور ايران و عربستان بايد محكم و با بصيرت عمل كنيم؛ تصريح كرد: «بايد براي تحكيم روابط ميان دو كشور تلاش كنيم و تخريب روابط به نفع هيچ كس نيست.»

برنامة بعدي آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ديدار با ملك عبدالله، پادشاه عربستان سعودي در محل اقامت ايشان در كاخ صفا بود. ملك عبدالله در اين ديدار ضمن ابراز خوشحالي از سفر آيت‌الله هاشمي به عربستان، به خصوص شركت و سخنراني در كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي، به بيان اهداف برگزاري اين كنفرانس پرداخت و گفت: «تلاش مي‌كنيم فرهنگ جدال اَحسن را جايگزين تنازعات فرقه‌اي در ميان علماي اسلامي نماييم.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نيز در اين ديدار با تقدير از نقش كشور عربستان و شخص ملك عبدالله در تقويت وحدت جهان اسلام، آن را ضرورتي اجتناب‌ناپذير در شرايط كنوني خواند و گفت: «دشمنان اسلام به اختلافات فرقه‌اي مسلمانان اميد بسته‌ اند و حاكمان و علماي اسلامي نبايد بگذارند آنان به اين هدف شوم خود برسند كه برگزاري كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي يكي از اقدامات شايسته در اين مسير خواهد بود.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني گفت: «پيشنهاد مي‌كنم به دليل تأثير‌گذاري ايران و عربستان، خوب است كميته‌هاي مشتركي براي افغانستان، عراق و فلسطين تشكيل شود و كميته‌اي هم براي رفع مشكلات ايجاد گردد.»

ملك عبدالله در اين خصوص گفت: «نمي‌توان در حد كارشناسان اين مشكلات مهم را حل كرد، بايد عالي‌ترين مقامات در اين مسائل وارد شوند.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني گفت: «شما در عربستان عالي‌ترين مرجع هستيد و من هم در ايران صحبت مي‌كنم تا يك نفر از طرف ايران مسئول اين كار شود.»

در ادامة ديدار، ملك عبدالله به نوع عملكرد شيعيان در عراق انتقاد كرد و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در پاسخ وي گفت: «به شما گزارش‌هاي بدي مي‌دهند. چون بيشتر كارهاي افراطي از طرف مقابل است. عمليات انتحاري و انتقامي از هر دو طرف صورت مي‌گيرد و آمريكا هم نقش دارد.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در خصوص سياست جمهوري اسلامي ايران در عراق گفت: «ما هرگونه افراطي‌گري را محكوم مي‌كنيم و بر خلاف ادعاي اشغالگران،‌ نيازي به نفوذ در عراق نداريم. مردم شيعه به ما علاقه‌مند هستند.»

ملك عبدالله در خصوص مسائل هسته‌اي گفت: «نمي‌دانم چرا اين همه اورانيوم غني مي‌كنيد!؟» كه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در پاسخ گفتند: «اگر چند صد برابر فعلي غني‌سازي داشته باشيم، باز هم درحد يك نيروگاه نمي‌شود. بارها گفته‌ ايم كه ما سلاح هسته‌اي را نمي‌خواهيم. صنايع موشكي را براي دفاع داريم.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در خصوص شرايط حجاج ايراني گفت: «در زمان شما وضع خيلي بهتر شده است، ولي متأسفانه هنوز هم سخت‌گيري‌هايي مي‌شود.»

ملك عبدالله با ابراز نگراني از اين شرايط گفت: «ما جلوگيري مي‌كنيم؛ به شرطي كه شما هم جلوگيري كنيد.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني گفت: «مطمئن باشيد مسؤولان و علماي ايران در توصيه‌هاي مكرر به مسافران سرزمين وحي بر رعايت اعتدال در انجام مناسك تأكيد مي‌كنند.»

پس از ديدار و گفت‌وگو، شام در فضايي صميمي صرف شد و در ادامه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني و ملك عبدالله به مدت نيم ساعت ديدار خصوصي داشتند.

چهار شنبه 15/3/87

تغيير متوالي ساعت شروع كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي، كه گويا

براي رسيدن ميهمانان خارجي بود، باعث گرديدكه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني صبح برنامه مشخصي نداشته و بتوانند به زيارت مسجدالحرام و كعبه روند.

ساعت 15/1 بعد ازظهر بود كه پس از اداي نماز، كنفرانس در سالني بسيار زيبا در محل اقامت ملك عبدالله در مكه آغاز شد.

حضور خبرنگاران بي‌شماري كه براي پوشش خبري كنفرانس آمده بودند، چشمگير بود وسعي مي‌كردند با هر يك از علماي حاضر در سالن مصاحبه كنند.

ورود همزمان ملك عبدالله و هاشمي رفسنجاني به سالن، در حالي كه دست در دست همديگر داشتند و آن صحنه، از تلويزيون‌هاي عربي به صورت زنده پخش مي‌شد، نشان از جايگاه جمهوري اسلامي ايران و شخص آيت‌آلله هاشمي رفسنجاني نزد ملك عبدالله داشت.

مراسم، با تلاوت آياتي چند از كلام‌الله مجيد آغاز شد و پس از آن، ملك عبدالله،‌ در سخناني كه ايستاده و از روي نوشته مي‌خواند گفت:

«برادران گرامي! دور هم جمع شده‌ ايم تا به جهان بگوييم كه صداي ما صداي عدالت و ارزش‌هاي انساني است. صداي حكمت و پند و اندرز است.»

وي در ادامه به تهديدات دشمنان اسلام اشاره كرد و نسبت به آن هشدار داد وگفت: «چقدر تهديدات دشمنان زياد است كه جمع شده‌اند تا صفات عالي اسلام را از بين ببرند!»

پس از سخنان ملك عبد الله، شيخ عبدالعزيز بن عبدالله آل شيخ، مفتي كل عربستان (كه نابيناست) در جايگاه حاضر شد و گفت: «اختلاف بين انسان‌ها طبيعي است كه خداوند آن را در رنگ و لباس و زبان آورده است. اختلاف عقيده هم در قرآن آمده است،‌ آنچه كه مسلمانان از آن نهي شده‌اند، تنازع و درگيري است.»

وي در ادامه گفت:‌ «متأسفانه دشمنان، امروزه اسلام را دين تروريست‌ها مي‌خوانند و مي‌گويند حقوق در بين مسلمانان رعايت نمي‌شود، حال آن‌كه اسلام كه دين رحمت و كرامت است، براي حيوانات هم حقوق مترقي دارد.»

در ادامة مراسم، نوبت به آيت‌الله هاشمي رفسنجاني رسيد كه سخنان متين ايشان علاوه بر شبكه‌هاي عربيِ منطقه، از شبكة سوم سيماي جمهوري اسلامي ايران نيز پخش گرديد. (متن كامل را، در بخش سخنراني صفحة 98 ببينيد).

زماني كه سخنان آيت الله هاشمي رفسنجاني به پايان رسيد، رييس دانشگاه الأزهر مصر و پس از آن محسن التركي، دبير همايش در سخنراني‌هاي خود، به نوعي سخنان ملك عبدالله و هاشمي رفسنجاني را تكرار كردند و پس از آن ناهار در فضايي كاملاً صميمي صرف شد.

ساعت 40/16 مفتي كشور آذربايجان در محلّ اقامت آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با ايشان ديدار كرد. ديداري صميمي و سياسي، آقاي عبدالمجيد در اين ديدار به بيان خاطرات سال‌هاي سخت پس از استقلال پرداخت و از نقش ايران در رسيدگي به امور مردم تشكّر كرد.

آقاي هاشمي رفسنجاني با گراميداشت ياد آقاي حيدرعلي اف، اوّلين رييس جمهور آذربايجان گفت:‌ «واقعاً اقدامات ايشان مايه آرامش بوده است.»

آقاي عبدالمجيد از آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي سفر به آذربايجان دعوت كرد و گفت: مردم آذربايجان بي‌صبرانه منتظر ديدار شما هستند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از آقاي عبدالمجيد خواست سلامش را به مردم و رييس جمهور و مسؤولان آذربايجان برساند و گفت: «ان‌ شاء الله به آذربايجان خواهد آمد.»

از نكات زيباي اين ديدار آن بود كه آقاي عبدالمجيد با لهجة تند تركي، فارسي صحبت مي‌ كرد.

پنج‌شنبه 16/3/87

صبح برنامة خاصي نبود و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به مطالعه گزارش‌هايي كه از ايران به صورت نمابر مي‌رسيد و رصد سايت‌هاي اينترنتي پرداخت.

ساعت 5 بعدازظهر به طرف منا رفتند تا از اين منطقه و اقدامات دولت سعودي براي رفاه بيشتر حجاج در حج تمتّع، ديداري عبوري داشته باشندكه همراه با توضيحات وزير همراه و مسؤولان حج عربستان انجام شد.

در ادامه، به جبل الرحمه رفت‌ كه مي‌گويند محل هبوط آدم است. ارتفاع كوه كه بايد با پله‌هاي متعدد به رأس آن رسيد، مكان مناسبي براي ديدن عرفات ومناست. دست‌فروش‌ها بالاي كوه بساط پهن كرده بودند كه بيشتر آنان تسبيح بود. در ادامه، از محل رمي جمرات نيز ديدار به عمل آمد.

دولت سعودي پس از حادثة غمبار چند سال پيش، كه باعث ريزش پل رمي جمرات به خاطر ازدحام جمعيت شده بود،‌ منطقة وسيعي را در 3 طبقة زيرين، همكف و اول، براي اين‌ كار در نظر گرفت. جالب اين‌ كه نماد شيطان نيز بزرگ‌ تر و گسترده‌ تر شده است.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از اين ديدارها، به محل اقامت خويش در مكه بازگشتند. در اين رفت و آمدها، هر تازه واردي ذهنيتي نسبي از شهر به دست مي‌آورد؛ تونل‌هاي متعدد، مناطق مختلف بين كوه‌ها در مكه را به‌ هم وصل مي‌كند.

ساعت 20 : 8 سه نفر از اعضاي سازمان روابط اسلامي آمريكا در محل اقامت با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ديدار كردند.

آقاي نهاد عوض كه از اعضاي مؤسس است، ‌به سؤالات آيت‌الله هاشمي رفسنجاني

در خصوص اين سازمان پاسخ ‌داد:

ـ كي تأسيس شد؟

سال 1994 ميلادي

ـ چند نفر عضو دارد؟

50 هزار نفر

ـ عدد خوبي است!

اينها فعالان هستند.

ـ دفتر شما متمركز است؟

نه، در 35 شهر آمريكا و كانادا دفتر داريم.

ـ چقدر مسلمان در آمريكا داريم؟

هفت ميليون نفر كه اكثر آن‌ ها مهاجر هستند.

ـ اعضاي شورا از لحاظ سياسي با احزاب موجود در آمريكا رابطه دارند؟

گرايش‌هاي فردي دارند، ولي به اسم شورا رابطه ندارند.

سئوالات زياد و پاسخ‌هاي در نوع خود تازه، باعث طولاني شدن جلسه گرديد و آن‌قدر طولاني شد كه با برنامة بعدي آيت‌الله هاشمي رفسنجاني كه ديدار با روحانيون كاروان‌ها بود، تداخل پيدا كرد و رييس مجلس خبرگان از آنان خواست كه اگر معطل نمي‌شوند، بمانند تا برنامة بعدي تمام شود.

ديدار با روحانيون، در ساعت 50 : 8 شب در يكي از سالن‌هاي قصرالضيافه، محل اقامت انجام شد.

درآغاز اين ديدار پس ازتلاوت آياتي ازكلام‌الله مجيد، حجت‌الإسلام والمسلمين سيد احمد حسيني شريف، مسئول بعثة مقام معظم رهبري در عربستان در سخناني گفت:

بسم الله الرحمن الرحيم

حضرت‌ آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ـ ايدكم الله ـ خداوند بزرگ و منّان را سپاسگزاريم كه بر ما منت نهاد در ايام فاطميه و سالروز رحلت بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران، بزرگمردي از تبار آن امام همام را در كنار مهبط وحي، در جمع اجلاس سران و رهبران مذاهب اسلامي، به‌ عنوان پرچمدار اسلام ناب محمدي (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) در دفاع از مكتب تشيع شاهد بوديم و اين بزرگ‌ترين افتخار براي نظام مقدس جمهوري اسلامي است. اينجانب به‌ عنوان نمايندة بعثة مقام معظم رهبري در عربستان، از سوي خود و به نيابت از جمع حاضر؛ روحانيون محترم كاروان‌ها، اين موفقيت را به حضرت بقية‌الله الأعظم، رهبر معظم انقلاب و حضرت‌ عالي تبريك مي‌گويم.

با اجازة از حضرت‌ عالي، اجازه مي‌خواهم عملكرد فرهنگيِ بعثة مقام معظم رهبري را به‌ عرض برسانم؛ عزيزاني كه در اين ديدار شرف حضور دارند، روحانيون كاروان‌هاي عمره مي‌باشند.

عمدتاً روحانيون كاروان‌ها متشكّل از اساتيد و فضلاي حوزه‌هاي علمية سراسر كشور، ائمة محترم جمعه، نمايندگان رهبري در دانشگاه‌ها، اساتيد دانشگاه، نمايندگان رهبري در نهادها، سازمان‌ها، نيروهاي مسلّح، نيروي انتظامي و قضات محترم دادگستري مي‌باشند كه با تجارب علمي و اجراييِ

چندين ساله، وجودشان در كاروان‌ها ماية مباهات و افتخار براي روحانيت است.

با افتخار به عرض مي‌رسانم 2 سال قبل، كه يك نظرسنجي از زائران بيت‌الله الحرام به‌ عمل آمد، بيش از 70 % زائران اعلام كردند: ما در اين سفر به اين نتيجه رسيديم كه بسياري از بايدهاي زندگي كه تاكنون در زندگي‌ها وجود نداشت، از اين پس بايد به وجود آيد و بسياري از نبايدهاي زندگي كه در زندگي ما تاكنون وجود داشته، پس از اين نبايد وجود داشته باشد. همة اين‌ ها به بركت وجود روحانيان در كاروان‌ها است. از ابتداي عمرة سال جاري تاكنون دوهزار و دويست و شصت و چهار(2264) روحاني در قالب همين تعداد كاروان و با جمعيتي بالغ بر 270000 زائر مشرّف شدند كه تا پايان عمره به بيش از 5000 روحاني با بيش از625000 زائر مي‌رسد.

توسط روحانيون، قبل ازعزيمت، 3 جلسه در ايران براي زائران گذاشته مي‌شود؛ 5 جلسه در مدينة منوره و 3 جلسه در مكة مكرمه، به‌ علاوه ديدار از اماكن متبركه و مساجد سبعه در مدينة منوره و زيارت دوره‌اي در مكة مكرمه كه شامل ديدار از مشاعر جبل‌النور، جبل‌ثور، حديبيه، جِعرانه و زيارت حضرت خديجه(ها) ، عمو و اجداد پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) مي‌باشد.

بحمد الله جلسات دعاي كميل شب‌ هاي جمعه در تمامي هتل‌هاي مكة مكرمه و مدينة منوره برگزار مي‌گردد. شيفت پاسخگويي به سؤالات در حرم شريف و هتل‌ها، دعاي ندبه وجلسات بعثة مقام معظم رهبري به‌ عنوان انس معرفت، همچنين حلقات قرآني در حرم شريف و در هتل‌هاي بزرگ، از ديگر فعاليت‌هاي فرهنگي بعثة مقام معظم رهبري مي‌باشد. در سالي كه به‌ عنوان سال نوآوري و شكوفايي از طرف مقام عظماي ولايت نامگذاري شده، ايجاد شبكة متمركز ويديويي در هتل‌هاي مكة مكرمه نيز از اقدامات مؤثر فرهنگي بود.

در ادامة ديدار، رييس مجلس خبرگان رهبري و مجمع تشخيص مصلحت نظام در سخناني گفت:

«تمام روحانيون؛ از مراجع تا طلبه‌هاي مبتدي، ائمة جمعه و ساير روحانيون بايد به صورت يك مجموعة هماهنگ با معيارهاي اسلامي و با توجه به زمان،‌ مكان و شرايط، از انقلاب و ارزش‌هاي آن دفاع كنند...»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از ديدار با روحانيون، ديداري داشت با اعضاي سازمان روابط اسلامي آمريكا كه در اين ديدار نيز طي سخناني به تشريح سياست‌هاي جمهوري‌ اسلامي‌ ايران پرداخت. ايشان به‌ ديداركنندگان توصيه‌ كرد براي جلوگيري از هرگونه بهانه‌تراشيِ دولتمردان آمريكا درخصوص ارتباط مسلمانان آمريكا با ديگر مسلمانان جهان، به اقدامات خويش رسميت ببخشند.

در ادامة ديدار، سناتور لاري شو و ابراهيم هوپر دو عضو ديگر حاضر در جلسه به بيان ديدگاه‌هاي خويش، در خصوص مسائل مسلمانان آمريكا پرداختند.

جمعه 17/3/87

اقامت در مكه به پايان رسيد، در اين لحظات، هر مسافري با خود مي‌گويد: عقربه‌هاي ساعت چه با شتاب چرخيدند!

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي آخرين بار و اداي نماز وداع از طريق باب ملك عبدالعزيز به مسجدالحرام رفتند و پس از ناهار و نماز، ساعت 40/3 از طريق بزرگراه به سوي جده حركت كردند. عبور از جاده‌اي خسته‌كننده كه از دل كوه‌هاي عبوس و باديه‌هاي بي‌آب و علف مي‌گذرد، براي هر مسافري خسته‌كننده است، اما شوق سفر به مدينه خستگي‌ها را مي‌زدايد. ساعت 5 بعد ازظهر بود كه به فرودگاه ملكي در جده رسيدند و يك فروند بوئينگ 777 «الخطوط الجوية العربية السعوديه» به سوي مدينه پرواز كرد.

هواپيما ساعت 30/5 دقيقه به آسمان مدينه رسيد و مسافران از پنجره‌هاي كوچك آن دنبال گلدسته‌هاي مسجدالنبي مي‌گشتند. با صلوات آن‌ ها مي‌شد فهميد كه چه كساني موفق شدند...

آقاي ماجد، امير منطقه و چند تن از مسؤولان به استقبال ميهمان خويش آمدند و پس از پايان مراسم استقبال در سالن تشريفات، حرت به سوي محل اقامت خويش (هتل انتركونتينانتال) كه در نزديك‌ترين فاصلة ممكن به مسجدالنبي بود، حركت كردند.

پس از استراحت و شام، اعلام شد كه ساعت 5/11 شب برنامة زيارت مسجدالنبي، مضجع نبوي و قبرستان بقيع است. نگاهي به تقويم كرديم. عجب شبي است! شب وفات حضرت فاطمه زهرا (عليها السلام) ، عقربه‌هاي ساعت به خلاف مكه كه گويي با شتاب مي‌چرخيدند، حالا ديگر نمي‌چرخند. درست ساعت 5/11 شب آيت‌الله هاشمي رفسنجاني و همراهان وارد حياط مسجدالنبي شدند.

مأموران امنيتي و انتظامي عربستان در دو نوع لباس متفاوت؛ يعني لباس عربي با دستار سفيد و لباس نظامي پلنگي با كلاه قرمز آيت‌الله هاشمي رفسنجاني را در ميان گرفتند. ايرانيان حاضر در حياط مسجدالنبي بسيار سريع فهميدند و به حلقه پيوستند و شعارهاي انقلابي طنين‌انداز شد.

پس از قرائت متن اذن ورود، وارد مسجدالنبي شدند و آرام و آهسته به سوي قبر پيغمبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) به راه افتادند. يكي از همراهان كه بعدها معلوم شد از مشهد براي زيارت آمده است، مرثيه‌سرايي كرد. زيارت و نماز دركنار ستون حنانه و منبر پيامبر و محراب مسجد، از برنامه‌هايي بود كه همه را به حالت خود برده بود.

هر لحظه كه مي‌گذشت، بر جمعيت ايراني افزوده مي‌شد و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از زيارت قبر نبوي، به سوي بقيع رفت. در آستانة در آهنيِ ورود به بقيع ايستاد و براي همراهان سؤال شده بود. جواب را وقتي گرفتيم كه يكي از همراهان به زنان ايراني گفت: آقاي هاشمي اينجا مي‌ايستند تا شما وارد بقيع شويد. چون اگر ايشان بروند، در را مي‌بندند.

همة زن و مرد ايراني و شايد شيعيان ديگر كشورها وارد بقيع شدند و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني حركت كرد. قبرستان بقيع تاريكِ تاريك بود. امشب دقيقاً ـ شايد همين ساعت ـ هزار و چهار صد و هجدهمين سالي است كه حضرت علي (عليه السلام) تابوت زهرا را به دوش گرفت و با استفاده از تاريكي شب، به بقيع آورد تا به وصيت او عمل كند كه گفته بود: «قبر مرا پنهان كن!»

مرثيه‌سرايي، دل‌ها را با غم علي (عليه السلام) پيوند داد كه در آن تاريكي شب مي‌گفت:

بريز آب روان اسما *** به جسم اطهر زهرا

ولي آهسته آهسته

گرية افراد نمي‌گذاشت صدا به گوش برسد. زنان ايراني كه چنين سعادتي پيدا كرده بودند، دل‌ها را در باران اشك شستشو دادند. ساعت 1 بامداد روز شنبه بود كه مأموران سعودي درِ قبرستان بقيع را بستند، اما شيعيان در آن يك ساعت، به اندازة همة تاريخ زيارت كردند.

شنبه 18/3/87

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ساعت 5/10 صبح به مسجدالنبي رفتند تا بار ديگر حرم نبوي را زيارت كنند. برنامة بعدي، ديدار با زائران ايراني در بعثة مقام معظم رهبري يا هتل قصرالدخيل بود كه اتفاقاً در شارع علي ابن‌ابي‌ طالب7 قرار دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمين نجفي روحاني با اشاره به حضور مؤثر هاشمي رفسنجاني در اجلاس سران و رهبران اسلامي، از سخنان روشنگرانه و سرنوشت‌ساز وي دراين اجلاس قدرداني كرد.

آقاي نجفي روحاني با ذكر اين نكته كه ساليانه بيش از 625 هزار زائر ايراني به عمره مشرف مي‌شوند، اين اتفاق را زمينه‌ساز يك تحوّل فرهنگي و معنوي بزرگ در كشور دانست و گفت: در اين زمينه با تلاش بعثة مقام معظم رهبري و همكاري مستمر مسؤولان عمره، همگام با سند چشم‌انداز و با مخاطب‌شناسي، نيازشناسي و آسيب‌شناسي، روند مطلوب و رو به رشدي آغاز شده است.

نمايندة بعثة مقام معظم رهبري در مدينة منوره، در ادامه به بيان برخي از كارها و اقدامات انجام شده پرداخت كه برخي از آن‌ها بدين شرح است:

ـ برگزاري محافل هم‌انديشي پيرامون آسيب‌شناسي وحدت اسلامي، با حضور علما و زائران اهل سنت، در جهت انسجام و اتحاد و خنثي‌سازي توطئه‌هاي گسترده دشمنان.

ـ تشكيل گردهمايي‌هاي كوثر‌شناسي و كوثرگرايي به منظور تعميق در حوزه معرفتي دانشجويان.

ـ تدوين طرح جامع آمار و اطلاعات جهت بالا بردن كيفيت برنامه‌ها.

ـ تشكيل محافل انس و معرفت با حضور مبلّغان برجستة كشوري؛ اعم از مرد و زن، در هتل‌ها.

ـ‌ برگزاري جلسات روحانيون كاروان‌ها به منظور ايجاد وحدت رويه و بيان مسائل و تذكرات لازم و نيز جلسات نقد و بررسي مديران و روابط فرهنگي.

ـ برنامه‌ريزي ديدار از اماكن تاريخي و مذهبي مدينة منوره.

ـ ترويج فرهنگ انس با قرآن و قرآن شناسي.

ـ برگزاري دعاي پر فيض كميل و ندبه در هتل‌ها.

ـ راه‌اندازي برنامة نظارتي و ارشادي روحانيون، حراست و رابطين فرهنگي در بقيع و بين‌الحرمين به منظور پيشگيري از امور موهن و تنش‌زا.

در ادامة مراسم، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، رييس مجلس خبرگان رهبري در سخناني اعلام كرد: «ملك عبدالله، پادشاه عربستان در حضور وي دستور داده است در صورتي كه رفتار نامناسبي با زائران ايراني صورت گيرد، با افراد خاطي برخورد شود.»

وي افزود: «ما نبايد بگذاريم افراد نادان اتفاقي را كه چند سال پيش افتاد، تكرار كنند. در يك خانواده اختلاف طبيعي است، اما بايد مواظب باشيم كه هدف اصلي عبادت و حج را حفظ كنيم.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با اشاره به برخوردهاي نامناسبي كه در فضاي حج اتفاق مي‌افتد، از مذاكراتش در اين زمينه با مسؤولان كشور سعودي خبر داد و اظهار داشت: «من با مسؤولان سعودي و شخص ملك عبدالله صحبت كردم و ايشان در حضور من دستور داد كه چنانچه كسي با ايرانيان بد رفتاري كند، با افراد خاطي در آن كشور با عزل و زندان و مجازات برخورد شود.»

رييس مجلس خبرگان به حضور خود در اجلاس سران و رهبران اسلامي اشاره كرد و گفت: «در حالي كه مسلمانان يك چهارم جمعيت دنيا و آراي سازمان ملل را دارند، چرا مستكبران بايد بتوانند بين آن‌ها تفرقه بيندازند و حكومت كنند، اين با روح قرآن سازگار نيست.»

در اين ديدار كه علاوه بر زائران ايراني، روحانيون كاروان‌ها، نمايندگان بعثة آيات عظام، مسؤولان ستاد عمره، مديران ثابت و راهنما و رابطين فرهنگي هتل‌ها وهيأت پزشكي در مدينة منوره نيز حضور داشتند، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني گفت:

«شما خدمتگزاران حج بايد قدر اين نعمت را كه در خدمت زائران خانة خدا هستيد، بدانيد و متوجه باشيد كه اين امكان براي همه فراهم نمي‌شود.»

ايشان به اهميت موضوع حج اشاره كرد و افزود: «حج يكي از عبادات بسيار مهم اسلام است و به تعبير قرآن، خانة خدا با اهداف خاصي ساخته شده و همة اديان دعوت شدند تا اين خانه را زيارت كنند.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني افزود: «اگر همة دستوراتي كه در حج معين شده عمل شود،‌ ميليون‌ها انسان پاك و ممتاز و متّحد خواهيم

داشت و اين، جهان اسلام را مثل دانه‌هاي تسبيح به هم متصل مي‌كند، اما متأسفانه برخي اوقات اختلافات بين كشورها و دولت‌ها باعث مي‌شود كه كفّار بتوانند از آن (سوء) استفاده كنند.»

ايشان با اشاره به صبوري علي و فاطمه (عليها السلام) در بيان اسرار و همچنين دستور آية شريفة قرآن مبني بر چنگ زدن به ريسمان الهي، تأكيد كرد كه زوّار ايراني در برخورد با مسائل ناگواري كه مي‌بينند، بايد با استدلال برخورد كنند و به آتش اختلافات دامن نزنند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در بخش ديگري از سخنانش به بيان نكاتي دربارة شهادت حضرت فاطمه (عليها السلام) پرداخت و گفت: «بعد از رحلت پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) با اين بانوي بزرگوار و شخصيت ممتاز جهان اسلام خوب رفتار نشد و عمر مبارك ايشان در خانه‌اي كه مركز معنويات اسلام بود، به پايان رسيد.»

رييس مجلس خبرگان رهبري افزود:‌ «با اين حال، رفتار شيرمردي هم چون علي (عليه السلام) نشان مي‌دهد كه ايشان مايل نبودند جوري حرف بزنند يا رفتار كنند كه وحدت و يكپارچگي مسلمانان لطمه بخورد.»

رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام تصريح كرد: «تاريخ مي‌گويد هنگام تدوين حضرت زهرا (عليها السلام) پيكر مبارك ايشان درطول 57 يا 09 روز پس از آن واقعه، تبديل به سايه شده بود، اما بخش عجيب ماجرا اين‌جاست كه علي (عليه السلام) از پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) درخواست مي‌كند كه خود ايشان از دخترش سؤال كند كه چه اتفاق افتاده است!

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در پايان سخنان خويش در حالي كه بغض در صدايش پيدا بود، اظهار اميدواري كرد كه روزي قبر مطهر حضرت زهرا (عليها السلام) شناسايي شود.

هنگام خروج آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از قصرالدخيل، ترجيع‌بند زائران ايراني اين بود كه «امشب به بقيع مي‌رويد؟» انگارپاسخ مثبت براي آنان شيرين‌ترين پاسخي بود كه در عمرشان مي‌شنيدند. اعلام شد كه 5 : 11 شب به بقيع مي‌رويم. باخود مي‌گفتم چرا اين‌قدر دير؟! يكي از همراهان گفت: آيت‌الله هاشمي رفسنجاني گفتند ديرتر برويم تا همه زائران بتوانند بيايند.

برنامه، مثل شب گذشته بود. زيارت قبر پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) و حركت به سوي بقيع. جمعيت آنقدر زياد بود كه باعث وحشت مأموران سعودي شده بود؛ به خصوص وقتي كه زن و مرد يك صدا فرياد مي‌زدند: «هاشمي هاشمي، تشكّر تشكّر.»

ازدحام جمعيت مانع حركت است و باز آيت‌الله هاشمي رفسنجاني مي‌ايستند تا همه وارد بقيع شوند. امشب هم شب نازنيني است. شام شهادت فاطمه (عليها السلام) . زيارت زنان چنان هيجان دارد كه هر بيننده‌اي را به گريه وامي‌دارد. كدام دل مي‌تواند قبر چهار امام شيعه را آن‌گونه مظلوم ببيند و آب نشود، حتي اگر سنگ باشد؟!

يك‌ شنبه 19/3/87

اولين برنامه، زيارت قبر شهداي احد است كه آن را نيز با ميله‌هاي آهنين محصور كرده‌ اند. كوه اُحد در مسير جاده از فرودگاه تا شهر مدينه و مقتل شهداي آن نيز در دامنة

آن قرار دارد.

زنجيري كه بر درِ مشهد شهيدان زده‌اند، از كوه‌هاي اطراف عبوس‌تر است. در اطراف ميله‌ها دست‌فروش‌ ها چنان تراكمي دارند كه به زحمت مي‌توان خود را به ميله‌ها رساند. زيارت از پشت درهاي بسته هم حالي دارد. شايد به آن عادت كرده‌ايم.

بعد از آن، به سوي مساجد سبعه رفتيم. سه كاروان زيارتي ايراني نيز مشغول ديدار از مساجدي بودند كه درهاي آن‌ ها بسته بود. آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با ديدن گريه و زاري آنان نتوانست خود را كنترل كند. زن ومرد در صدايي كه درست فهميده نمي‌شود، مطالبي را عنوان مي‌كنند و تنها سخني‌ كه فهميده مي‌شود، اين است كه «به مسئولان عربستان بگوييد مساجد امام علي و فاطمة زهرا (عليها السلام) را باز كنند. مي‌خواهيم نماز بخوانيم.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني بر يك بلندي قرار مي‌گيرد و چند دعا مي‌كند و مردم هم همزمان با دست‌هاي خويش، مرغ «آمين» را از قفس سينه به آسمان مي‌فرستند.

برنامة بعدي ديدار از طرح توسعة حرم مسجدالنبي بود كه بسيار كوتاه انجام شد. شايد به خاطر اين بود كه مسؤولان مربوط نبودند كه توضيح بدهند.

ضيافت ناهار امير مدينه برنامة بعد بود كه ساعت 10/14 در كاخ وي برگزار شد. آيت‌الله هاشمي رفسنجاني قبل از ناهار ديداري نيم‌ساعته با ايشان داشت و محور مذاكرات در خصوص حضور زنان ايراني در قبرستان بقيع بود. اميرماجد گفت: ملك عبدالله به من دستور اين كار را داده‌اند و ان‌ شاءالله پس ازهماهنگي با مسؤولان مربط عمل خواهيم كرد.

ناهار در فضايي صميمي صرف شد، البته بيش از آن‌ كه صرف ناهار باشد، ادامة مذاكرات بود. پس از آن، برنامه‌اي نبود تا اين‌ كه ساعت 45/9 شب خودروها به حركت درآمدند تا آيت‌الله هاشمي رفسنجاني با شيعيان مدينه ديدار كند.

از خيابان‌هاي عريض و طويل گذشتند و به كوچه‌هاي تنگ و باريك رسيدند. از بافت كوچه‌ها و خانه‌ها فهميده مي‌شود كه از محله‌هاي فقيرنشين است. به محلي رسيديم كه مي‌گويند باغ شخصي آيت‌الله عمري، رهبر شيعيان مدينه است. اما بر سر در آن تابلوي «حسينية حسني» نصب بود. شادي زايدالوصف

شيعيان را مي‌توانستيم از گلريزان نوجوانانشان بفهميم. به فرهنگ ايراني اسپند دود مي‌كردند و همگي به استقبال آمدند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني وارد حسينيه مي‌شوند. چشم ما كه به مهر‌هاي نماز داخل قفسه افتاد، به ياد مساجد خودمان افتاديم. مراسم با تلاوت آياتي از كلام‌الله مجيد آغاز شد و پس از آن، ابتدا آقاي عدنان محمد الصالح كه مي‌گفتند رييس جماهير مدينه است و بعد از او،‌آقاي كاظم عمري، فرزند آيت‌الله عمري در سخناني ضمن خير مقدم، با استناد به آيات و روايات، بر حفظ و تقويت وحدت مسلمانان تأكيد كردند و پس از آن آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به همراه مترجم در جايگاه قرار گرفت و سخناني ايراد كرد. (متن كامل در صفحه 113).

بعد از سخنراني، شام در زيرزمين حسينيه صرف شد. ميهمان شيعة مدينه بودن لذتي معنوي دارد. به خصوص وقتي مي‌بيني آنان نيز نگاهي محبت‌آميز دارند.

آخرين برنامه، مانند شب‌ هاي گذشته زيارت مضجع پيامبر (صلّي الله عليه وآله وسلّم ) و قبرستان بقيع بود. موج جمعيت از دو شب گذشته بيشتر بود. به نظر مي‌ رسد همة ايرانيان حاضر در مدينه آمده بودند تا در بقيع حضور يابند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني 45 دقيقه، در بيرون درِ بقيع و در كنار ديوارهاي بلند آن ايستادند تا همه زائران بروند. ازدحام به گونه‌اي بود كه گروه‌گروه مي‌رفتند و برمي‌گشتند و سرانجام خود آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نيز وارد شد. زائران كه فرصت را مناسب ديده بودند، با تلفن همراه خويش، شروع به گرفتن عكس و فيلم كردند و در آن سياهيِ شب، گويي در دست هر كسي شمعي روشن است.

از ميان آن همه، دقت مسؤولان و نگاه مأموران عربستان بر اعمال و رفتار ايرانيان برايم جالب و تعجب انگيز بود. علاوه بر عدسي‌هاي فراوان دوربين‌ها، چشمهايشان نيز از لحظه لحظة عزاداري‌ها فيلم و گزارش تهيه مي‌ كردند. مطمئناً به دنبال بهانه بودند و شايد به دست آورده باشند، چون عاشقاني كه پس از سال‌ها چشم‌انتظاري، به بقيع رسيده‌ اند، نمي‌دانند چه مي‌كنند! آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نيز با بلندگوي دستي يكي از كاروان‌ها مردم را دعوت به صبوري مي‌كرد. اما خود صبوري نمي‌كرد و اشك مي‌ريخت!

دوشنبه 20/3/87

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني ساعت 30/7 به سوي فدك حركت كردند. آب و آذوقه‌اي كه به همراهان مي‌دادند، برايشان تعجب‌انگيز بود؛ زيرا همه فكر مي‌كردند فدك باغي است در نزديكي مدينه!

خودروها به راه افتادند. از مدينه خارج شدند و به سوي جنوب حركت كردند. در جاده هيچ گياهي سبز نبود، هر از گاهي گله‌هاي شتر در دوسوي جاده ديده مي شدند. دلم به حالشان سوخت كه ژاژ مي‌خاييدند. هنوز حدود 200 كيلومتر تا شهر حايل مانده بود كه خودروها به سمت چپ تغيير مسير دادند و خيلي زود به ميداني رسيدند كه بالاي آن نوشته‌اي، مقدم مسافران را به شهر حائط گرامي مي‌داشت.

خنده‌ام مي‌گيرد كه دربارة بافت گياهان

بنويسم؛ چون گياهي نبود و اصلاً خاكي نبود. زميني بود پوشيده از سنگ‌هاي سياه كه گويي سنگ‌ ها را در آن پهن كرده‌اند. به شهر حائط رسيديم و از بلوارهاي تميز آن گذشتيم. زمين همچنان پوشيده از سنگ بود. جاده جز فراز و فرود چيزي نداشت و پس از گذشتن از بلندي و چرخش 45 درجه‌اي و ورود به جاده‌هاي فرعي، منطقه‌اي سرسبز نمايان شد.

نخل‌هاي سربريده و سوخته‌اش هر ايراني را به ياد آبادان زمان جنگ مي‌انداخت، اما منطقه آن‌قدر سرسبز بود كه هر بيننده‌اي را به تعجب وا مي‌داشت.

چند تن از اهالي شهر فدك كه يكي از آنان خود را مسؤول امر به معروف و نهي از منكر معرفي كرده بود، توضيح مي‌دادند و در دوردست‌ها گروه‌گروه مرد و زن از پشت‌بام‌ها و بالاي ديوارها تماشا مي‌كردند.

وجود چاهي بزرگ با دلوي كه روي آن بود، همه را به سوي خود برد كه با هشدار

مسؤولان كنار كشيدند. به پشت‌بام يكي از خانه‌هاي قديمي تقريباً مرتفع رفتيم تا دوردست‌ها ديده شود. به ساختمان ساده‌اي رسيديم كه پنجره‌هاي آن را گِل گرفته بودند.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني از اين مكان پرسيد و مردي ريش قرمز كه خود را برادرزادة رييس قبيله معرفي مي‌ كرد، گفت: اينجا مسجد حضرت فاطمه است. بارها خراب شده و باز ساخته‌ اند.

خانه‌هاي قديمي ساخته شده از سنگ و گِل، يادآور قلعه‌ هاي قديمي ايرانيان بود. به سوي چشمه‌هاي كم آب رفتيم و هر كس براي تبرّك و شايد شفاي دردهاي ناشناختة خويش از آن مي‌نوشيد. كمي شور بود، اما در آن بيابان بي‌آب و علفي كه از مدينه تا آنجا ديده بوديم، «تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الأَنهار» ‌بود. ديدار 45 دقيقه طول كشيد و در برگشت، به شهرداري حائط آمديم. مراسم استقبال رسمي انجام شد و براي ناهار به آلاچيقي رفتيم كه سقف آن از چادر بود! ناهاري كه همراه برده بوديم، صرف كرديم و نماز جماعت در نمازخانة كوچك شهرداري برپا شد.

در محل باغ فدك خبرنگاران به سوي آيت‌الله هاشمي رفسنجاني رفتند و از ايشان پرسيدند، كه ايشان پاسخ‌ها را به همراهان فدكي خويش محوّل كرد.

ساعت 2 بعد ازظهر خودروها در مسير تقريباً 300 كيلومتري برگشت به سوي مدينه حركت كردند و به محل اقامت رسيدند. پس از استراحتي كوتاه، برنامة بعدي مصاحبه با روزنامة الرياض بود كه پرسش‌ هاي فراواني دربارة انرژي هسته‌اي، روابط ايران و آمريكا، سياست داخلي و... پرسيد و شنيد؛ آنچه مي‌بايست مي‌شنيد. يك‌ساعت طول كشيد. پس از مصاحبه، مسؤولان ايرانيِ همراه، در جلسه‌اي با آيت‌الله هاشمي رفسنجاني، در صدد لغو برنامة شبانة زيارت بقيع، به دلايل امنيتي بودند و خيلي سريع گفتند كه مسؤولان عربستاني ابراز نگراني كرده و گفته‌ اند: امكان دارد افراطي‌ها برنامه‌هاي شومي داشته باشند!

اما پاسخ آيت‌الله هاشمي رفسنجاني صريح، زيبا و شنيدني بود. گفت: «من ديشب به مردم قول داده‌ ام كه مي‌آيم. مي‌روم و همه مسؤوليت‌ها را برعهده مي‌گيرم. مردم امشب به اميد زيارت بقيع مي‌آيند و اگر من نباشم، احتمالاً نمي‌توانند وارد بقيع شوند. اصرار نكنيد. به خاطر مردم هم كه شده، بايد بروم.»

ساعت 10، برنامه طبق هر شب آغاز شد. مأموران امنيتي عربستان بر تعداد نيروهاي خود افزوده بودند. مردمِ منتظر، تمام حياط حدّ فاصل ميان بقيع و مسجدالنبي را پوشانده بودند و واقعاً جاي سوزن انداختن نبود. شعار «صلّ عَلَي محمّد، بوي خميني آمد» در فضا طنين‌انداز شد. اين صحنه تعجبِ اندك زائران ديگر كشورها را بر مي‌ انگيخت. به يقين بقيع گنجايش آن همه جميعت را نداشت. لازم به برنامه‌ريزي داشت. قرار شد اول زنان وارد شوند. آيت‌الله هاشمي رفسنجاني اين فرصت را در مسجدالنبي نشست. او مي‌ داند كه ثواب يك ركعت نماز در مسجدالنبي معادل ده هزار ركعت است. هم نماز خواند وهم زيارتنامة حضرت رسول را و از آن طرف، فرصتي پيش آمد تا مأموران سعودي ـ حتي اگر دلشان

نمي‌خواست ـ به زائران ايراني اجازة ورود به بقيع را دادند. زنان گروه گروه وارد شدند، زيارت كردند و برگشتند. پس از آن مردها گروه گروه رفتند و سرانجام آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به زيارت بقيع پرداختند. شب وداع با مدينه و بقيع بود. اشك‌ها بر گونه‌ها جاري بود و هر كس زير لب زمزمه مي‌كرد. باز آيت‌الله هاشمي رفسنجاني براي مردم صحبت كرد و از آنان خواست با رعايت نظم خارج شوند. ساعت 2 پس از نصف شب شد كه با بسته شدن درهاي آهنين، بين بقيع و عاشقانش فاصله افتاد.

در مسير برگشت، مردمي كه به خاطر آيت‌الله هاشمي رفسنجاني شهد شيرين زيارت بقيع را طي 4 شب متوالي چشيده بودند، تا ورودي هتل مانند پروانه‌ها كه گرد شمع مي‌گردند، هاشمي رفسنجاني را در ميان گرفته و شعار مي‌دادند:

«هاشمي هاشمي، تشكّر تشكّر»

سه شنبه 21/3/87

ساعت 35/8 دقيقه به سوي فرودگاه مدينه حركت كرديم و پس از سوار شدن در هواپيماي بوئينگ 777 خطوط هوايي عربستان سعودي، ساعت 10/9 به سوي شهر اَبهاء در استان عسير حركت كرديم. ساحل درياي احمر از بالا پيدا بود و هواپيما پس از 1 ساعت و 20 دقيقه پرواز در فرودگاه ابهاء نشست.

پوشش گياهي ابهاء همه را متعجب كرد. مطمئناً نديده‌ها هيچگاه فكر نمي‌كنند كه در جغرافياي بياباني و خشك عربستان، منطقه‌اي سرسبز باشد. سه كودك عرب با شاخه‌هاي گل به ميهمان خويش خير مقدم گفتند و پس از آن، مراسم استقبال كه آقاي فيصل بن خالد بن عبدالعزيز امير تقريباً جوان منطقة عسير در رأس آن‌ ها بود.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در سالن تشريفات از اوضاع جغرافيايي و شغل مردم پرسيدند و پس از آن، حركت به سوي روستاي باستاني «ظافربن حمسان» آغاز شد. قلعه‌هاي قديمي با موزه‌هايي از وسايل بسيار قديمي‌تر. به افتخار ميهمان ويژة خويش برنامه رقص غزال با متوني بسيار معنادار در سه سالن برگزار كردند:

1. يا فخامة رئيس المصلحة باسم الأميرالحبيب

جناب رييس مصلحت(نظام)، به نمايندگي از اميرعزيز ما

2. واسم حكامنا و اسم الملك و المملكة و القيادة

و به نمايندگي از حاكمان ما و به نمايندگي از پادشاهي عربستان سعودي

3. بلّغ ايران من شعب السعودي رسالة وفاء

پيام وفاداري ملت عربستان را به ايران برسان

4 . ربّنا واحد والدّين واحد و الأمم واحد

خداي ما يكي است،‌ دينمان نيز يكي و امت يكي

5. فارس أقرب شعوب الأرض لبلاد العرب و العروبة

سرزمين فارس نزديكترين ملت روي زمين به سرزمين‌هاي عرب و عربيت است.

6. فارة الخندق الذي في المدينة جاء بها

طرح خندق كه در مدينه است، يك ايراني (سلمان فارسي) آن را براي ما آورده است.

دربارة ميهمان‌نوازي‌هاي ساكنان روستا، همين بس كه به گردن همة ميهمانان شاخه‌هاي گل آويزان كردند و به هر كدام از آن‌ ها نيز گل اهدا كردند.

رقص شمشير، ريشه درفرهنگ آنان داردكه به زيبايي اجرا مي‌كنند. امير عسير در لابلاي اجراي برنامه توضيحاتي به آيت‌الله هاشمي رفسنجاني مي‌داد. پذيرايي‌هاي به شكل سنتي و مدرن، نشان از خوشحالي آنان بود.

اقامت در روستا يك ساعت طول كشيد و پس ازآن به‌ طرف شهر اَبهاء حركت كرديم. پوشش گياهي و هواي آن وصف ناپذير بود. هر از چند گاهي صداي رعد و برق چشم‌ها را به آسمان مي‌دوخت. وارد شهر شديم. شهري زيبا كه سدّي را درميان گرفته است. تپه‌هاي پوشيده از درختچه‌هاي سرسبز، چشم‌ها را تا دور دست به تماشا دعوت مي‌كرد. حركت خودروها در فراز و فرود خيابان‌ها فرصتي به همراهان مي‌داد تا از هواي مطبوع و مناظر زيبا لذّت ببرند.

به محل استراحت در فندق قصر اَبهاء رسيديم كه كاملاً مدرن و جديد بود. توقف در آن، كوتاه بود و مي‌بايست به ضيافت ناهار اميرِ عسير مي‌رفتيم. كاخش بالاي يكي از بلندترين تپه‌هاي شهر قرار داشت. در آغاز ورود، امير منطقه كه از فرودگاه همراه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني بود، به ايشان خوش‌آمدِ مجدد گفت و پس از مذاكراتي كوتاه، هداياي خويش را تقديم كرد.

خبرنگاران عربستاني حاضر در جلسه، از فرصت استفاده كرده و پيش رفتند و خبرنگار شبكه تلويزيوني الاخبار سؤالاتي از كنفرانس گفت‌وگوي اسلامي، سياست‌هاي ايران و عربستان و اوضاع استان عسير و شهر ابهاء پرسيد و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پس از پاسخ به سؤالات سياسي، در خصوص ابهاء گفت: فكر نمي‌كردم در عربستان چنين منطقه‌اي باشد. واقعاً زيباست.

پس از آن، ناهار در رستوران كاخ، كه مشرف به همة شهر بود، صرف شد و پس از آن، به سوي پارك سوده حركت كرديم. اين پارك كه منطقة وسيعي را شامل مي‌شود، در بلندترين نقطة شهر قرار دارد.

خودروها پس از نيم ساعت حركت در سربالايي، به محلّي رسيدند كه به نظر مي‌رسيد، نقطة اوج پارك است.

مه غليظي كه در دور دست جا خوش كرده بود، بر شانة‌ بادها آمد و آمد تا ميهمانان را دعوت به خنكاي خويش نمايد. آمدن مه همان و بارش باران تند همان. آن قدر تند بود كه پذيرايي نيمه تمام ماند.

خودروها مسير رفته را در شيبي تند به سوي فرودگاه‌ ابها آغاز كردند و ساعت 5 به آنجا رسيدند. مراسم بدرقة رسمي آغاز شد و هواپيما پس ازسوار شدن مسافرانش، در آسمان اوج گرفت و پس از 1 ساعت و 15 دقيقه در فرودگاه جده به زمين نشست.

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به محل اقامت خويش در قصر المؤتمرات رفت و پس از اداي نماز ساعت 5/9 شب براي ديدار مجدد با ملك عبدالله به كاخ صفا رفت.

ديدار در فضايي كاملاً صميمي برگزار شد. ملك عبدالله از مشاهدات آيت‌الله هاشمي رفسنجاني پرسيد و ايشان نيز از برنامه‌هاي خويش در مكه، مدينه، فدك و ابها گفت.

ملك عبدالله با تشكّر مجدّد از حضور آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در عربستان و شركت

در كنفرانس بين‌المللي گفت‌وگوي اسلامي گفت: «اميدوارم اين سفر نيز مانند همة سفرهاي جناب‌عالي نقطه عطفي در تاريخ روابط دو كشور و آغازي براي توسعة همكاري‌ها باشد.»

آيت‌الله هاشمي رفسنجاني نيز با سپاس از ميهمان‌نوازي گرم مسؤولان عربستان و شخص ملك عبدالله و با تشكّر از دستورات اكيد ايشان براي كم كردن سخت‌گيري‌ها براي زائران ايراني درعبادتگاه‌ها و زيارتگاه‌هاي عربستان، به‌ خصوص بقيع، گفت: «ان شاءالله با رعايت اعتدال توسط دو طرف، شاهد تداوم اين برنامه‌ها باشيم.»

پس از مذاكرات كوتاه، آيت‌الله هاشمي رفسنجاني به همراه خانوادة خويش به اندروني منزل ملك عبدالله رفتند تا شام را در كنار خانوادة ايشان صرف نمايند.

چهارشنبه 22/3/87

آخرين روز سفر است. سفري كه ابعاد گوناگون را در بردارد؛ عبادي، سياسي، ديني،‌ تاريخي و تفريحي. استقبال‌ها و بدرقه‌ها در جده، مكه، مدينه، فدك و ابهاء بسيار معنادار بود و آيت‌الله هاشمي رفسنجاني قبل از حركت از محل اقامت و رفتن به سوي فرودگاه، جلسه‌اي با همراهان داشت و به جمع‌بندي سفر و برنامه‌هاي آن پرداخت. همگان از برنامه‌ها راضي بودند. يكي از سخنرانيِ ايشان در كنفرانس گفت‌وگوي اسلامي گفت، ديگري از سفر به فدك و احياي تاريخ مظلوميت‌هاي حضرت فاطمه (عليها السلام) . سومي از زيارت‌هاي چهار شب بقيع ياد كرد و چهارمي از زيبايي‌هاي طبيعت در منطقة ابهاء و سرانجام آيت‌الله هاشمي نيز از مذاكرات خود با ملك عبدالله و اميران مكه، مدينه و عسير.

ساعت 45/9 صبح بود كه آيت‌الله هاشمي رفسنجاني در سالن تشريفات فرودگاه جده از خالد الفيصل بن عبدالعزيز، امير منطقة مكه، كه براي بدرقة رسمي آمده بود، به خاطر همة ميهمان‌نوازي‌ها و برنامه‌ها تشكر و بر گسترش روابط دوجانبة ايران و عربستان و تقويت وحدت همة كشورهاي اسلامي تأكيد كرد.

امير خالد الفيصل نيز اين سفر را سفري به يادماندني در تاريخ روابط دو كشور خواند و اظهار اميدواري كرد كه در آينده‌ اي نزديك، باز آيت‌الله هاشمي رفسنجاني را در عربستان زيارت كند.

ساعت دقيقاً 32/10 دقيقه بود كه هواپيماي بوئينگ 707 خطوط هوايي جمهوري اسلامي ايران پس از حركت روي باند، در آسمان پرواز كرد و خلبان حسين‌پور دربارة شناسنامة سفر گفت:

ارتفاع: 33 هزار پا

مدت پرواز: 3 ساعت از طريق آسمان كويت

چشم‌هايم را بستم و به مرور برنامه‌هاي سفر پرداختم و وقتي خلبان گفت: ان شاءالله تا دقايقي ديگر در فرودگاه مهرآباد به زمين مي‌نشينيم، ساعتم را به وقت ايران تنظيم كردم. ساعت 20/2 بعد ازظهر بود كه عطر صلوات همزمان با تماس چرخ‌هاي هواپيما با باند در فضا پيچيد.