مقصود از اهل‌بیت چه کسانی‌اند؟
پاسخ: واژه «اهل‌ البیت» دوبار در قرآن کریم آمده است: الف) فرشتگان به همسر ابراهیم چنین گفتند: {رَحْمَتُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ عَلَیْکُمْ أَهْلَ الْبَیْتِ إِنَّهُ حَمِیدٌ مَجِیدٌ} (هود: ۷۳
پاسخ:
واژه «اهل البيت» دوبار در قرآن كريم آمده است:
الف) فرشتگان به همسر ابراهيم چنين گفتند: {رَحْمَتُ اللهِ وَ بَرَكاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ إِنَّهُ حَمِيدٌ مَجِيدٌ} (هود: ۷۳).
ب) خداوند درباره برخي از نزديكان رسول الله(ص) فرمود: {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً} (احزاب: ۳۳).
آيه دوم به آيه تطهير معروف است و مقصود از آن، پنج تن آل عبايند.
مسلمانان، به پيروي از قرآن، كلمه اهل‌بيت را درباره خاندان حضرت رسول (ص) به كار بردهاند و از اين‌رو، اهل‌بيت به اصطلاحي براي آنان تبديل شده است و به كارگيري‌اش در معناي ديگر به قرينه نياز دارد.
بيش از هفتاد روايت در اين‌باره وارد شده و اهلسنت بيش از شيعه، از چهل طريق، به روايت «ام‌سلمه»، «عايشه»، «ابوسعيد خدري»، «سعد»، «وائلة بن اسقع»، «ابوحمرا»، «ابنعباس»، «ثوبان» (غلام حضرت رسول (ص، «عبدالله بن جعفر بن ابي‌طالب» و «حسن بن علي (ع)» آن را نقل كرده‌اند. شيعه نيز، در بيش از سي حديث از علي (ع)، امام سجاد (ع)، امام باقر (ع)، امام صادق (ع)، «ابوذر»، «ابو‌ليلي»، «ابو‌الاسود»، «عمرو بن ميمون اودي» و «سعد بن ابي‌وقاص» آن را نقل كرده‌اند.[۱]
خداوند متعال ميفرمايد:
{إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً} (احزاب: ۳۳)
خداوند تنها ميخواهد رجس و پليدي را از شما اهل‌بيت دور نمايد و شما را كاملاً پاك و مطهر گرداند.
اين آيه به گفته همه مفسران و انديشمندان اسلام، در شأن و مقام والاي اهل‌بيت پيامبر گرامي اسلام (ص) نازل شده است. همچنين روايات بسياري درباره شأن نزول آيه تطهير و انحصار آن به «خمسه طيبه» در منابع اهلسنت وجود دارد كه برخي از آنها چنين گزارش مي‌شود:
يك ـ «حاكم نيشابوري» در «مستدرك» مينويسد:
عبدالله بن‌جعفر از رسول خدا (ص) روايت ميكند كه آن حضرت هنگامي كه رحمت الهي را در حال نزول ديدند، فرمودند: «به‌سوي من بخوانيد!» «صفيه» گفت: «چه كسي را اي پيامبر اسلام (ص) ؟» آن حضرت فرمود: «اهلبيتم را؛ علي، فاطمه، حسن و حسين را». آنان را آوردند. آن حضرت عباي خويش را روي آنان افكند. سپس دستانش را بالا برد و عرض كرد: «خداوندا! اينان اهل‌بيت من‌اند». سپس بر محمد و آل محمد صلوات فرستاد. در اين هنگام خداي حكيم اين آيه را نازل فرمود: {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً}.[۲]
دو ـ «ام‌سلمه» مي‌گويد:
آيه تطهير در خانه من و در حالي‌كه پنج‌تن آل عبا در آن بودند، نازل گرديد و رسول خدا (ص) آنان را با عبايي كه بر روي آنان افكند، پوشانيد. سپس عرضه داشت: «اينان اهل‌بيت من‌اند. پروردگارا! رجس و پليدي را از آنان دور كن و ايشان را پاك و مطهر گردان».[ ۳]
سه ـ «ابوسعيد» مي‌گويد:
رسول خدا (ص) پس از ازدواج علي (ع) با فاطمه (س) به مدت چهل روز صبحها به درب خانه علي (ع) ميآمد و ميفرمود: «السلام عليكم يا أهل‌البيت. {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً}».[ ۴]
چهار ـ امام سجاد (ع) نيز با همين آيه بر فضايل اهل‌بيت احتجاج كرد. هنگامي كه اسيران خاندان پيامبر (ص) را به شام بردند و در آستانه مسجد در جايگاه اسيران جايشان دادند، امام سجاد (ع) جواني بالغ و رشيد و در آن روز آنجا حاضر بود. مردي از اهل شام نزد آنان آمد و گفت: «حمد و سپاس خداي را كه شما را نابود كرد و ريشه فتنه را خشكاند!» امام سجاد (ع) به او فرمود: «آيا كتاب الهي را نخواندهاي؟» وي پاسخ داد: «خوانده‌ام». حضرت فرمود: «آيا آيه شريفه {قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِي الْقُرْبى} و آيه {إِنَّما يُرِيدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً} را نخواندهاي؟» او گفت: «خوانده‌ام». حضرت فرمود: «ما آنان هستيم».
آن مرد شامي دستش را به‌سوي آسمان برداشت و گفت: «خداوندا! من توبه كرده، به‌سوي تو باز ميگردم» و سه بار اين جمله را تكرار كرد: «خدايا! من از دشمنان آل پيامبر (ص) به‌سوي تو بيزاري ميجويم. من قرآن را ميخواندم، ولي تا امروز آن را درك نكرده بودم».[۵]
بنابراين، مقصود از اهل‌بيت، رسول خدا (ص) ، امام علي (ع)، فاطمه (س)، امام حسن (ع) و امام حسين (ع) است و ديگر كسان در آن نمي‌گنجند. البته بستگان پيامبر عنوان «بني‌هاشم» را دارند و همه آنان حقوق ويژه‌اي دارند كه يكي از آنها حرام بودن صدقه‌دادن به آنان است.
رجوع شود: شكست اوهام ص ۶