ایوانهاى حرم مطهر امام حسین (علیه السلام)
از زمانى که توسعه صحن حرم در دوره قاجار آغاز شد، ایوان هایى در چهار ضلع صحن تعبیه گردید که راه‏هاى ورودى به داخل روضه مقدس را تشکیل مى‏دهند. علاوه بر ایوان‏هاى اصلى و بزرگ، در اطراف صحن نیز حدود 65 ایوان وجود دارد و داخل آن‏ها حجره هایى بر
از زمانى كه توسعه صحن حرم در دوره قاجار آغاز شد، ايوان هايى در چهار ضلع صحن تعبيه گرديد كه راههاى ورودى به داخل روضه مقدس را تشكيل مىدهند. علاوه بر ايوانهاى اصلى و بزرگ، در اطراف صحن نيز حدود 65 ايوان وجود دارد و داخل آنها حجره هايى براى اسكان طلبهها يا دفن پادشاهان، حاكمان، عالمان و بزرگان ساخته شده است.
ايوانهاى بزرگ و اصلى عبارت است از:
1- ايوان طلا (جنوبى)
اين ايوان از ساير ايوانها بزرگتر است. طول آن به 36 متر مىرسد و سراسر حرم را از سمت قبله دربر گرفته است. دوازده ستون با ارتفاع متفاوت، سقف آن را نگه داشتهاند. ستون هاى وسط چهار متر و ستونهاى طرفين سه متر ارتفاع دارد. اين ستونها در دوران گذشته از چوب جنگلهاى هند ساخته شده بود و چون رطوبت و موريانه آنها را فرسوده ساخت، يكى از نيكوكاران ايرانى به نام محسن قنبر رحيمى در 1389 ق آنها را به ستونهاى سنگى تبديل كرد.[1] ستونهاى ميانى سيزده و ستونهاى جانبى نُه متر ارتفاع و قسمت ميانى ايوان حدود ده متر عرض دارد. اين ايوان به وسيله سه باب به داخل روضه راه دارد[2] يك باب در وسط به طول چهار و عرض دو متر و دو باب، از دو طرف، به عرض 70/ 1 متر. هر دوى آنها داراى روكش طلا و مزين به آيهها و اشعار است كه سردار جان بن سردار خان وقف كرده است.[3] ديوارهاى اين ايوان به دستور يكى از همسران فتحعلى شاه قاجار در 1232 ق با طلاى خالص زر اندود شد[4] و كاشىهاى بسيار زيبا به قسمتهاى فوقانى آنها افزوده گشت. سقف ايوان نيز با آيه هايى از قرآن كريم به خط سيد صادق آل طعمه مزين است. در زمانهاى قبل شمعدان بزرگى به سقف اين ايوان آويزان بود.
2- ايوان ناصرى (غربى)
اين ايوان در ضلع غربى حرم واقع است و چون ناصر الدين شاه قاجار آن را ساخته بود به نام او معروف شد. اندكى بعد، سلطان عبد الحميد ثانى، پادشاه عثمانى، آن را بازسازى كرد و نام آن به «ايوان حميدى» تغيير يافت. ارتفاع آن پانزده، طول پايه آن هشت و عرض آن پنج متر است. اين ايوان در 1275 ق بنا شده است و سقف ايوان كاشى كارى شده و با شعرهايى مزين است. بر پيشانى آن عبارت «عمل استاد احمد شيرازى 1296 ق» ديده مىشود.[5]
3- ايوان شمالى
درسمت شمالحرم ايوانبزرگى قراردارد كهآن راشاه صفى ساخته است و به همين دليلدر ابتدا نام «صافى صفا» داشت. اين ايوان در گذشتههاى دور به «ايوان ليلو» معروف بود. زيرادرويشان درآنجا تكيهداشتند ومراسمعزادارى امام حسين عليه السلام را برپا مىكردند.
در اين ايوان بانى آن و چند تن از عالمان و انديشمندان به خاك سپرده شدهاند.[6]
[1]. آل طعمه، همان، 154.
[2]. اديب الملك، سفرنامه اديب المك به عتبات، 159.
[3]. مدرسى، همان، 403.
[4]. همان جا، 402.
[5]. آل طعمه، همان جا.
[6]. آل طعمه، همان جا.