دیدگاه شیعه درباره تحریف قرآن چیست؟

ديدگاه شيعه درباره تحريف قرآن چيست؟ يكي از تهمت‌هاي بي‌اساس كه وهابيت در آثارشان و مبلغان آنها در گفتارشان بر آن تأكيد مي‌كنند، اين است كه شيعيان معتقدند كه قرآن تحريف شده است؛ يعني آيات آن كم و زياد شده است. ازاين‌رو، اين پرسش مطرح مي‌شود كه ديدگاه شيعه درباره تحريف قرآن چيست؟

×  پاسخ

از ديدگاه شيعه، قرآن از تحريف مصون است. علما و دانشمندان شيعه، به پيروي از امامان معصوم(عليهم السلام)، از سده‌هاي نخستين به اين مسئله تصريح كرده و آشكارا گفته‌اند كه عقيده شيعه اماميه اثناعشريه، اين است كه قرآن، كتابي جاويدان است كه هيچ‌گونه تحريف به آن راه ندارد و خداوند با اراده خويش، آن را تا قيامت حفظ خواهد كرد. قرآن كتابي است جاويدان و از اركان جاويدانگي آن، عصمت آن از تحريف است و در صورتي كه عصمت آن مورد خدشه باشد يا حتي احتمال تحريف در آن روا باشد، نمي‏تواند براي عصر حاضر و نسل‌هاي آينده، نقش هدايتگري ايفا كند و ديگر كتابي جاودانه نخواهد بود.[1]

خداي متعال در سوره مباركه «حجر» مي‏فرمايد: {إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ}[2]؛ «به درستي كه ما ذكر را فرستاديم و ما خود، حافظ آن خواهيم بود». خداوند در اين آيه سه بار فرموده است: «ما چنين كرده و مي‏كنيم» كه نشان‌دهنده اهميت مسئله است و افزون بر اين، چند تأكيد نيز در آيه آمده كه كلمه «إنَّ»، ضمير منفصل «نحن» و «لام تأكيد» است. مقصود از ذكر نيز در اين آيه، قرآن كريم است.

علماي شيعه از ديرباز تاكنون، به مصون و محفوظ ماندن قرآن از هر گونه تحريف اعتقاد داشته‌اند كه به سخنان برخي از آنها اشاره مي‌شود:

1. شيخ المحدثين، صدوق، با احاطه و تحقيقي كه بر روايت‌ها دارد، تحريف‌نشدن قرآن را جزو عقايد اماميه مي‌داند و مي‌گويد: «هركس تحريف قرآن را به ما شيعيان نسبت دهد، دروغگوست».[3]

2. شيخ مفيد مي‌گويد:

هيچ كلمه، آيه و سوره‌اي از قرآن، نه كم شده و نه بر آن افزوده شده است. آنچه درباره قرآن مكتوب به خط امام علي(عليه السلام) نيز گفته شده، اين است كه تفسير و معنا و تأويلي كه حضرت داشته است، در قرآن موجود نيست و اين مطلب، به كم يا زياد شدن متن قرآن ارتباطي ندارد.[4]

3. شيخ طوسي، معروف به شيخ الطائفه، در تفسير معروف خود التبيان مي‏گويد:

قرآن تحريف نشده است و نخواهد شد و به قول «حشويه» مبني بر تحريف قرآن، اعتنايي نمي‌شود؛ زيرا آنها به برخي از اخبار آحاد استناد مي‌كنند كه گمان كرده‌اند، معتبر است و هرگز قول به تحريف قرآن، لايق قرآن نيست.[5]

4. محمد بهاءالدين عاملي، معروف به شيخ بهايي، مي‏گويد:

اختلاف كرده‏اند كه زياده و نقصان در قرآن رخ داده يا نه. نظريه صحيح اين است كه قرآن عظيم، از تحريف و زياده و نقص، محفوظ مانده است و دليل آن نيز گفتار خداوند متعال است كه فرمود: {إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ}.[6]

5. مرحوم فيض كاشاني مي‏گويد: «خداوند متعال مي‌فرمايد: {إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ}؛
«ما قرآن را از تحريف و تغيير و فزوني و كاستي، محافظت مي‏كنيم».[7] پس چگونه ممكن است در آن تحريف و تغيير راه يافته باشد»؟!

6. شيخ محمد بن حسن حر عاملي، صاحب كتاب باارزش وسائل الشيعه، در مقاله‏اي درباره اثبات تحريف‌نشدن قرآن مي‏گويد:

كسي كه در تاريخ و اخبار و آثار، جست‌وجو و تفحص دارد، با علم يقين مي‏داند كه قرآن، در بالاترين حد تواتر و با نقل هزاران نفر از صحابه ثابت شده و مجموعه‏اي مدون در زمان رسول الله(صلي الله عليه و آله) بوده است.[8]

7. آقاي خوئي در اين باره مي‏گويد:

مدلول اين آيه {إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ}، حفظ و صيانت قرآن از
هر گونه تحريفي است و تأكيد دارد بر اينكه امكان هرگونه دخل و تصرف دست‌هاي آلوده، بر خيانت و جنايت در قرآن كريم منتفي است و هرگز بازيچه فتنه‌جويان
قرار نمي‏گيرد.[9]

8. مرحوم علامه طباطبايي درباره آيه {إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ} مي‏فرمايد:

قرآن، ذكر زنده و جاوداني است و از فراموشي و نابود شدن مصون است. همچنين از اينكه نقص و زيادتي در آن رخ دهد و ذكر بودنش از بين برود، محفوظ است. قرآن از اينكه تغييراتي در شكل و پيكره‏اش بوجود آيد و آن را از ذكر اللّه بودن و مرتبه بيان حقائق و معارف الهي داشتن خارج كند نيز، مصون است. بنابراين، اين آيه دلالت مي‌كند بر اينكه كتاب خدا از انواع تحريف، مصون و محفوظ است. همچنين، آيه با توجه به جمله‏بندي آن، دلالت مي‌كند كه قرآن ذكر است و پس از نزولش تا ابد حفظ و نگهداري مي‏شود.[10]

بنابراين شيعه هيچ‌گاه به تحريف قرآن معتقد نبوده و نخواهد بود. برخي روايت‌ها كه امروزه وهابيت از آن بهره مي‌گيرند، همه از نظر سند، ضعيف است و قابل توجه نيست. البته اين‌گونه روايت‌ها در منابع اهل سنت، بيشتر از شيعه است. علماي اهل سنت نيز به محتواي اين روايت‌ها توجه نمي‌كنند و تحريف نشدن قرآن، يكي از موارد اتفاق و اجماع ميان شيعه و اهل سنت است.

 

 

---