آیا آل سعود پس از به قدرت رسیدن سرکوب شدند و دوباره به قدرت رسیدند؟

آل سعود در سه دوره جداگانه حكومت كردند و هر بار، با لشكركشي‌ها و جنگ‌‌هايي به مرور، حكومت خود را در سراسر نجد و حجاز گسترش دادند.

دوره يكم (1139-1223ق.): پس از ثبات نسبي حكمراني كوچك درعيه در زمان سعود بن مقرن، حمله سعودي‌ها به سرزمين‌هاي اطراف، براي گسترش نفوذ آغاز شد و فرزند وي، محمد، به‌طور رسمي سلطنت آل سعود را تأسيس كرد. محمد بن سعود در سال 1157ق. با محمد بن عبدالوهاب هم‌پيمان شد. با اين پيمان كه به «البيعة الكبري» معروف شد، حكومت و سلطنت از آن محمد بن سعود و خاندانش و رهبري ديني از آن محمد بن عبدالوهاب و نسل وي به‌گونه موروثي شد. اين سنت تا امروز همچنان پابرجاست و آموزه‌هاي محمد بن عبدالوهاب به‌طور رسمي در عربستان ترويج مي‌شود.

با تكيه بر اين پيمان و به بهانه شرك‌زدايي و بر پايي توحيد، قلمرو آل سعود با قتل و غارت و خونريزي، در بخش بزرگي از شبه جزيره به مرور، گسترده شد. بر پايه فتواي محمد بن عبدالوهاب، همه عرب‌هاي شبه جزيره كافر و از دين اسلام خارج شده بودند و تنها كسي در امان مي‌ماند كه از توحيد محمد بن عبدالوهاب پيروي كند. در غير اين صورت، جان و مالش مباح مي‌شد. هركس به كيش وهابي مي‌گرويد، بايد ديگر بار شهادتين را بر زبان مي‌آورد و گواهي مي‌داد كه خود و پدر و مادرش كافر بوده‌‌اند. در سال 1228ق. با حمله ابراهيم پاشا والي مصر، اين دوره به پايان رسيد و عبدالله بن سعود به دست ابراهيم پاشا دستگير و به آستانه تحويل داده شد. مهم‌ترين رويدادهاي اين دوره عبارت‌اند از:

حمله سعود بن عبدالعزيز به كربلا در سال 1216ق كه حدود 2000 نفر در آن كشته شدند؛

تصرف مكه و مدينه در سال‌هاي 1218ق و 1220ق و ويراني مقابر و مشاهد در مكه و مدينه؛

فتح رياض به دست عبدالعزيز پس از 27 سال جنگ ميان آل سعود و ابن دواس كه قربانيان بسياري از دو طرف داشت. در اين دوره، بر اثر حملات پياپي مصريان به فرماندهي طوسون در سال 1228ق، شريف غالب، امير حجاز تبعيد و محمد علي پاشا، حاكم مصر، در سال 1230ق بر فيصل بن سعود پيروز شد.

دوره دوم (1240-1309ق.): پس از بازگشت ابراهيم پاشا به مصر، عبدالله بن محمد ابن سعود در سال 1225ق. دولت دوم را تأسيس كرد. وي رياض را باز پس گرفت و آن را به جاي درعيه، مركز حكومت قرار داد. در اين دوره، شماري از پادشاهان سعودي كه آخرينشان عبدالرحمن بن فيصل بود، تا سال 1309ق حكومت كردند. سرانجام آل رشيد، از خاندان‌هاي با نفوذ و معروف شبه جزيره كه از هم‌پيمانان آل سعود بود، بر آنان شوريد و با غلبه بر ايشان، ديگر بار سلطنتشان را برانداخت. آن‌گاه عبدالرحمن بن فيصل به منطقه كويت پناهنده شد.

دوره سوم (1319ق. تاكنون): با منزوي شدن خاندان سعودي، آل رشيد قدرت را يكسره از آن خود كردند. آنان سلسله‌اي از اميران عرب از قبيله شمر بودند كه از آغاز سده هجدهم، بر سرزمين سرير در شمال نجد حكمراني داشتند و مركز حكومت آنان شهر «حايل» بود. اغلب، آل رشيد و آل سعود در زد و خورد و جنگ به سر مي‌بردند. فرزند عبدالرحمن به نام عبدالعزيز پس از سال‌ها زندگي در كويت به سال 1319ق. به رياض رفت و پنهاني وارد قصر آل رشيد شد و با كشتن حاكم وقت، دوره سوم سلطنت آل سعود را پايه‌‌گذاري كرد. اين دوره تا كنون ادامه يافته است.[1]

 

---