لباس مشکی در عزاداری سیدالشهدا
نویسنده در صفحه 26 ضمن نقل روایتی از امام علی(علیه السلام) که می‌گوید: «لباس سیاه نپوشید، زیرا لباس فرعون است». آن را دلیل بر حرمت پوشیدن لباس سیاه قرار می‌دهد. پاسخ نویسنده که علاقه زیادی به خورده گرفتن از شیعه دارد، فراموش کر
نويسنده در صفحه 26 ضمن نقل روايتي از امام علي(عليه السلام) كه ميگويد: «لباس سياه نپوشيد، زيرا لباس فرعون است». آن را دليل بر حرمت پوشيدن لباس سياه قرار ميدهد.
پاسخ
نويسنده كه علاقه زيادي به خورده گرفتن از شيعه دارد، فراموش كرده است كه هر روايتي در خور استناد نيست و بايد از نظر سند، دلالت و مقايسه با ادلّه ديگر بررسي گردد.
سؤال اين است كه آيا تا به حال، كسي پوشيدن لباس مشكي را حرام دانسته است؟! آنچه بسياري گفتهاند، كراهت است نه حرمت؛ اگرچه كراهت آن نيز نزد عدهاي ثابت نيست. تعليل موجود در روايت نيز كراهت را اقتضا ميكند. ديگر آنكه كراهت پوشيدن لباس سياه، ذاتي نيست، بلكه به علت تشابه به لباس دشمنان دين، مثل فرعون، مكروه دانسته شده است. البته اين مانع از آن نيست كه بعضي دلايل و عنوانهاي خاص و راجح، ملاك كراهت را تغيير دهد و كار مكروه، مستحب گردد يا بر عكس، كاري در واقع مستحب، به سبب عنوان ثانوي مكروه گردد.
همين لباس سياه ـ بر فرض كه مكروه باشد ـ اگر نپوشيدن آن سبب اتهام شود، مثلاً در وضعي كه همه لباس مشكي پوشيده و آن را لازم ميدانند، اگر نپوشيدن آن تأمل برانگيز باشد يا به شخص آزار رساند چه بسا پوشيدن آن مستحب باشد.
در روايتي آمده است وقتي فرستاده ابوالعباس (نخستين خليفه عباسي) نزد حضرت صادق(عليه السلام) آمد تا ايشان را دعوت كند، حضرت باراني مشكي پوشيد كه يك طرف آن سياه و طرف ديگرش سفيد بود [زيرا شعار بنيعباس، لباس مشكي بود].[1]
به همين سبب، يعني مورد اتهام و اذيت قرار نگرفتن شيعه در مقابل حاكمان بنيعباس ـ كه شعار سياهجامگان را داشتند ـ وقتي از امام صادق(عليه السلام) در مورد پوشيدن لباس سياه پرسيدند، حضرت را ديدند كه با بالاپوش بلند مشكي و كلاه و كفش مشكي ظاهر شد و حضرت نشان داد كه درون آن هم مشكي است. سپس فرمود: «دلت را سفيد كن، هر چه ميخواهي بپوش».[2] از اين روايت فهميده ميشود كه حكم كراهت بر اثر برخي عنوانهاي ثانوي و راجح تغيير ميكند.
به همين دليل بسياري از فقها پوشيدن لباس مشكي را در عزاي ائمه: مكروه نميدانند؛ زيرا نشان از اظهار حزن بر مصائب اهل بيت: و مظلوميت ايشان و بزرگداشت و احترام به مقام ايشان دارد كه در روايات نيز بر اين امور تأكيد شده است. كسي كه اندكي در فقه كار كرده باشد به خوبي با اينگونه احكام آشنايي دارد. در روايتي فرزند امام سجاد(عليه السلام) گويد: «زنان بنيهاشم بعد از شهادت امام حسن(عليه السلام) لباس سياه و خشن پوشيدند... و حضرت سجاد(عليه السلام) براي برپايي ماتم براي آنها غذا تهيه مينمود».[3]
اهل سنت نيز در مواردي از اين روش فقهي هرچند نابجا استفاده كردهاند؛ مثلاً در مورد فرستادن صلوات بر آل محمد، ابن قيم جوزيّه گويد: «صلوات بر پيامبر حق ايشان و حق آل اوست، نه ديگري از امّت».[4] با اينكه از «نووي» نقل ميكند كه صلوات فرستادن بر آل پيامبر، شعار اهل بدعت شده است و پيامبر، ما را از شعار اهل بدعت نهي كرده است. آنگاه ابنقيم جوزيه ادامه ميدهد و ميگويد:
معناي اين كلام آن است كه رافضيان وقتي نام ائمهشان را ميبرند بر آنها صلوات ميفرستند و بر ديگر كساني كه بهتر از ائمه و محبوبتر از آنها نزد رسول الله(صلي الله عليه و آله) هستند، صلوات نميفرستند. پس بايد در اين شعار صلوات، با آنها مخالفت كرد.[5]