استوانه وفود
جای دیدار پیامبر (صلی الله علیه و اله) با نمایندگان قبایل عرب در مسجدالنبی این ستون، موازی ستون‏های مَحْرَس و سَریر قرار دارد و به ضریح مطهّر پیامبر (صلی الله علیه و آله) پیوسته است.[1] برخی آن را پشت ستون محرس از سوی شمال و سومین ستون از سوی
جاي ديدار پيامبر (صلي الله عليه و اله) با نمايندگان قبايل عرب در مسجدالنبي
اين ستون، موازي ستونهاي مَحْرَس و سَرير قرار دارد و به ضريح مطهّر پيامبر (صلي الله عليه و آله) پيوسته است.[1] برخي آن را پشت ستون محرس از سوي شمال و سومين ستون از سوي قبله معرفي كرده‌اند.[2]
وفد به معناي نماينده است و به كسي كه از سوي شخصي يا گروهي به حضور صاحب‌منصبي مي‌رسد، «وافد» گويند. وافد پيش از قوم و مردم خود، نزد مقام عالي‌رتبه مي‌رود.[3] به هيئت نمايندگي اعزامي از سوي قبايل، وفود (جمع وفد) گفته ميشد و از اين رو، ستون ياد شده به اين نام خوانده شده است.[4]
در پي فتح مكه به سال هشتم ق. و فروريختن بزرگ‌ترين پايگاه شرك، پيوسته وفدهايي از قبايل دور و نزديك جزيرة العرب براي اعلان اسلام آوردن خود يا بستن پيمان با دولت اسلامي مدينه بدين شهر روانه مي‌شدند. به اين سبب، در منابع سيره و تاريخ، سال نهم ق. به «عام الوُفود» شهرت يافت.[5] رسول خدا (صلي الله عليه واله) كنار همين ستون با اين تازه‌واردان ديدار مي‌كرد و به گفت‌وگو مينشست.[6] نام وفدهاي بسيار در منابع سيره آمده است.[7]
اين استوانه اكنون نيز به همين نام خوانده مي‌شود. «ستون قلاده» يا «مجلس قلاده» نام ديگر استوانه وفود است؛ زيرا برجستگان صحابه[8] پيرامون آن حلقه مي‌زده و همچون قلاده يعني گردن‌بند، آن را در ميان ميگرفتهاند.[9] البته نام مشهورش كه اكنون نيز بر آن نقش بسته، همان «اسطوانة الوفود» است. الوفاده نام ديگر اين ستون است[10] كه گويا براي اختصار به كار مي‌رفته است.[11]
منابع
اخبار المدينه: ابن زباله (م.199ق.)، به كوشش صلاح عبدالعزيز، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ التعريف بما آنست الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، بيروت، المكتبة العلميه، 1402ق؛ الدرة الثمينه: محمد محمود النجاري (م.643ق.)، به كوشش صلاح الدين، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1426ق؛ السيرة النبويه: ابن هشام (م.213/218ق.)، به كوشش محمد محيي الدين، مصر، مكتبة محمد علي صبيح، 1383ق؛ الطبقات الكبري: ابن سعد (م.230ق.)، بيروت، دار صادر؛ كتاب في احوال الحرمين الشريفين: ناشناس، مكه، مكتبة نزار مصطفي الباز، 1418ق؛ مجمع البحرين: الطريحي (م.1085ق.)، به كوشش الحسيني، تهران، فرهنگ اسلامي، 1408ق؛ المعالم الاثيره: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شيخي، تهران، مشعر، 1383ش؛ المغانم المطابه: محمد الفيروزآبادي (م.817ق.)، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1423ق؛ موسوعة مكة المكرمة و المدينة المنوره: احمد زكي يماني، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛ وفاء الوفاء: السمهودي (م.911ق.)، به كوشش السامرائي، مؤسسة الفرقان، 1422ق.
سيد محمود ساماني
[1]. المعالم الاثيره، ص43.
[2]. وفاء الوفاء، ج2، ص185.
[3]. مجمع البحرين، ج4، ص525، «وفد».
[4]. المعالم الاثيره، ص43.
[5]. نك: السيرة النبويه، ج4، ص985.
[6]. الدرة الثمينه، ص298؛ التعريف بما آنست الهجره، ص31.
[7]. نك: السيرة النبويه، ج3، ص591؛ ج4، ص925، 964؛ الطبقات، ج1، ص22، 116، 164.
[8]. التعريف بما آنست الهجره، ص31؛ المغانم، ج1، ص403؛ وفاء الوفاء، ج2، ص186.
[9]. اخبار المدينه، ص103؛ وفاء الوفاء، ج2، ص185؛ المعالم الاثيره، ص43.
[10]. كتاب في احوال الحرمين الشريفين، ص95؛ موسوعة مكة المكرمه، ج2، ص442.
[11]. موسوعة مكة المكرمه، ج2، ص440.