چگونه زیارتی با معرفت داشته باشیم

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی حج، زیارت معصومین (علیهم السلام) حضوری عارفانه و مشتاقانه در بارگاه پاکترین انسانهای جهان و تشرّف به حرمهای مقدّس و نورانی این منوران نورانی به درگاه خداوند می‌باشد.
زیارت، طی مسافتی پر از اشتیاق و سرشار از خلوص و عشق، به سوی بارگاه معصومان و برگزیدگان الهی است. زیارت، اعلام دوستی و بیزاری دائمی شیعیان و پیروان و اظهار مودّت و دوستی واقعی ولایت مداران است.

شاید یکی از دغدغه‌های اصلی برای هریک از زائرین حرمهای مطهر معصومین این باشد که وقتی به مضجع و آرامگاه و ملجأ و پناهگاه این مشارق انوار الهی و سرچشمه انوار خدایی می‌روند که مخصوصاً در این ایام به حرم امام رضا (علیه السلام) می‌روند چه عملی را انجام دهند که ایجاد حس معنوی و ارتباط قوی در این زیارت ائمه (علیهم السلام) ایجاد شود و در زمره رائرین واقعی این حضرات واقع شوند.

ایجاد حس معنوی در انسان در زیارت ائمه حداقل به دو عامل بستگی دارد که اگر آن دو عامل را توجه نموده و آنها را در خود پیاده و مورد عنایت قرار دهیم، آن روح معنوی در ما ایجاد خواهد شد و آن دو عامل عبارتند از:

الف) کسب معرفت مقام و جایگاه و شأن ائمه معصومین، اگر عظمت و شأن والای آنها مورد توجه قرار گیرد و از طرفی به فقر و نیاز خود توجه داشته باشیم، ناخودآگاه متوجه آن وجودات مقدس می‌شویم و به آنها پناه می‌آوریم و همین، یعنی ایجاد حس و روح معنوی در وجود ما، و این معرفت با اندکی تأمل و تفکر در اینکه اهل بیت (علیهم السلام) وسائط فیض الهی هستند همانطوری که در زیارت جامعه کبیره به آن اشاره شده است «بکم فتح الله و بکم یختم، و بکم ینزل الغیث و بکم یمسک السماء ان تقع علی الارض الابأذنه و بکم ینفس الهم و یکشف الضر...»  برای انسان به وجود خواهد آمد.
و همچنین وقتی به روایاتی که از خود امام رضا (علیه السلام) در شأن اهل بیت آمده توجه کنیم، می‌توانیم این ارتباط را غلیظ تر و عمیق تر کنیم.
مرحوم صدوق در کتاب اکمال الدین با اسناد از امام رضا (علیه السلام) نقل می‌کند که حضرت فرمودند:

«ما ائمه حجت هاى خداوند بر روى زمین و جانشینان وى در میان بندگانش و امانت داران سرّ الهى هستیم ما ائمه کلمه تقوا و ریسمان محکم و گواهان خداوند و برگزیدگان وى در میان بندگانش هستیم به سبب وجود ما آسمان و زمین نگه داشته شده اند و سقوط نمی‌کنند و نیز باران فرود مى آید و رحمت خداوند بندگانش را فرا می‌گیرد. هیچ زمانى زمین از امام قائمى از ما اهل بیت چه آشکار و چه پنهان خالى نیست. اگر زمینى یک روز بدون امام قائم باشد ساکنانش را در خود فرو مى برد همان طور که دریا، غرق شدگان را در کام خود فرو مى برد». [1]
وقتی انسان با این معرفت نسبت به حضرات معصومین وارد یکی از بقاع متبرکه ایشان می‌شود که پای در کجا نهاد و شان و منزلت صاحب این مکان در نزد خداوند به چه مقدار بوده لذا با درک این جایگاه معرفت بیشتر و لذا زیارت حال و هوای خاص خود را می‌یابد.

ب) دومین نکته برای زیارت بهتر رعایت آداب زیارت ائمه معصومین که نقش مهمی در ایجاد آن روح معنوی با توجه به آن معرفت ایجاد شده دارد، اینکه انسان قبل از زیارت حرم‌های شریف این بزرگواران مقدماتی از طهارت ظاهری و باطنی برای خود ایجاد کند.
اما در ایجاد طهارت ظاهری، آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی دراین رابطه نکاتی را مطرح نموده‌اند که عبارتند از:

1. چون جلالت و حق او را شناختی و دانستی که او زنده در نزد پروردگار خود به زائر خویش نظر دارد و سلام آنها را می‌شنود و از ضمیر آنها آگاه است، برای گناهان آنها طلب آمرزش می‌کند ... در هنگام زیارت چیزی تو را از توجه به او مشغول نمی‌سازد و سراسر وجود تو به حضرت او با محبت و هیبت او و تملق و حیا و مراقبت ادب حضور متوجه خواهد بود.

2. غسل کند و پاکیزه‌ترین لباس خود را بپوشد و به آنچه تواند خود را خوشبو سازد  و با وقار قصد حرم کند و در حال راه رفتن گامهای کوچک بردارد و اذن دخول در هنگام وارد شدن بخواند و شوق خود را به زیارت روی مبارک او عرضه بدارد و اگر دلت رقت یافت و چشمانت گریان گشت و شوقت تو را به هیجان آورد، حاکی از حسن اقبال او با تو و پذیرفتن توست و سلام بر او دهد و با اخلاص زیارت نماید و دعا کند.[2]

اما طهارت حقیقی و باطنی، عبارت است از پاک نمودن درون از هر آنچه رنگ و بوی غیر خدایی دارد؛ همانطور که کارآیی آینه اگر بخواهد بهتر شکل جسمی که در درون او به نمایش در می آید را نشان دهد، در صورتی است که از جلا و روشنایی کامل برخوردار باشد.
از مهمترین نشانه پاکی و طهارت نفس، گناه نکردن و دوری از محرّمات الهی و معاصی است. پس اگر شخصی گناهی در صحیفه اعمال داشته باشد، باید به سرعت توبه و استغفار کند و با حالت توبه و انابه به زیارت برود و از ثوابها و بهره‌های معنوی آن استفاده کند و در ضمن از این موقعیت مناسب برای تحکیم و قبولی توبه بهره برد.
عارف ربانی مرحوم بهاری همدانی می‌نویسد:
«اگر بتواند، یک توبه درستی با جمیع مقررات معلوم در محل خود در خدمت پیامبر (صلی الله علیه وآله) و امام (علیه السلام) بجا آورد. آن بزرگوار را شاهد و شفیع خود قرار دهد و بنا بگذارد عند المراجعه، اگر دهانی که به آن آستانه شریفه رسیده و اعضایی که بر آنجاها مالیده شده و از برکت آنها اکتساب نور کرده، دوباره به لوث معاصی تلوّن نگرداند; بلکه از لغویات بی‌فایده هم اجتناب ورزد». [3]
پس بر زائر مرقد منوّر حضرت رسول و ائمه (علیهم السلام) باید با طهارت جسم و روح و با توبه کامل، به آن مکان مقدّس قدم بگذارد و به زیارت آن حضرات بپردازد. که اگر این شرایط صورت پذیرد ان‌شاءلله در زمره زائرین واقعی حضرا معصومین واقع می‌گردد.

در نتیجه هریک از زائرین ابتداءً بدانند که در کجا قدم بر می‌دارند و معرفت و شناخت به این حضرات بیابند و در مرحله بعد برای حضور در حرم شریفشان مقدماتی از طهارت ظاهری و باطنی برا خود ایجاد کنند.

منبع بیشتر برای مطالعه:
المراقبات، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
پی نوشت:
[1]. اکمال الدین، صدوق، ص 202.
[2]. المراقبات، میرزا جواد آقا ملکی تبریزی، ج2، ص 233.
[3]. تذکره المتقین، عارف بزرگوار بهاری همدانی، ص 78.