معراج، مقدّسترین سفر در طول تاریخ
مسافر معراج پیامبر اکرم(ص)، فرودگاهش مسجدالحرام، گذرگاهش مسجد الاقصى، میزبانش خدا، هدف آن دیدن آیات الهى، سوغاتی اش اخبار آسمانها و ملکوت و بالا بردن سطح فهم بشر از این دنیاى مادّى بوده است.
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حج، قرآن کریم در موضوع حج، تقریبا به همه مباحث و مسایل مرتبط به آن پرداخته و از مجموع یکصد و چهارده سوره، در بیست و پنج سوره به اجمال یا تفصیل به مسایل حج اشاره کرده و از شش هزار و دویست و سی و شش آیه قرآن، بیش از یکصد و بیست آیه به عنوان «آیات الحج» لقب گرفته است.
پایگاه اطلاع‌رسانی حج برای آگاهی از مقام رفیع حج در قرآن و جایگاه بلند و عظیم حاجیان در این کتاب آسمانی، به ارائه نکات ناب و پیام‌های زیبای آیات بیان‌گر احکام و تشریع‌گر مناسک حج براساس تفسیر نور حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی پرداخته که در این شماره، آیه 1 سوره اسراء مورد بررسی قرار گرفته است.
آیه
«سُبْحَنَ الَّذِى أَسْرَى بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِّنَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَا الَّذِى بَرَکْنَا حَوْلَهُ لِنُرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَآ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ»
ترجمه
پاک و منزّه است آن (خدایى) که بندهاش را از مسجدالحرام تا مسجدالاقصى که اطرافش را برکت داده ایم شبانه بُرد، تا از نشانه هاى خود به او نشان دهیم. همانا او شنوا و بیناست.
نکته‌ها
معراج، مقدّسترین سفر در طول تاریخ است، مسافرش پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله، فرودگاهش مسجدالحرام، گذرگاهش مسجد الاقصى، میزبانش خدا، هدف آن دیدن آیات الهى، سوغاتى اش اخبار آسمانها و ملکوت و بالا بردن سطح فهم بشر از این دنیاى مادّى بوده است.(1)
بر اساس روایات، پیامبر یک سال قبل از هجرت، پس از نماز مغرب در مسجدالحرام، از طریق مسجدالاقصى به وسیله «بُراق»(2) به آسمانها رفت و چون بازگشت، نماز صبح را در مسجدالحرام خواند.(3)
معراج پیامبر، جسمانى و در بیدارى بوده، نه در خواب و با روح! و اصل آن از ضروریات دین و مورد اتّفاق همه ى فرقه هاى اسلامى است.(4)
روایات متواتر(5) و برخى دعاها و زیارتنامه ها هم به این مسأله اشاره دارد و در برخى احادیث، منکر آن کافر معرّفى شده است.
خداوند، حضرت آدم را از آسمان به زمین آورد، ولى حضرت رسول صلى الله علیه وآله را از زمین به آسمان برد.(6) پیامبر در آن شب، عوالم بالا، ملکوت آسمانها و عجائب آفرینش را دیده(7) و با انبیا ملاقات کردند.(8) و احادیث قدسى در این سفر بر آن حضرت وارد شده است، رهبرى و ولایت على علیه السلام مطرح شد.
در این سفر، حضرت رسول، بهشت و جهنّم را دید، وضعیّت بهشتیان و نعمت هایشان و دوزخیان و عذاب هایشان از مشاهدات دیگر پیامبر بود. وقتى پیامبر داستان معراج را بیان فرمود، بعضى مردم کم ظرفیّت از دین برگشتند.(9)
اشکال و جواب:
بعضى در مورد معراج و سفر آسمانى پیامبرصلى الله علیه وآله، سؤال ها یا شبهه هایى را مطرح مى کنند، از قبیل اینکه: در فضاى بیرون جوّ، هوا نیست، گرماى سوزان و سرماى کشنده هست، مشکل بى وزنى وجود دارد، اشعّه هاى کیهانى خطرناک است، یک شب براى سیر در آسمان ها کوتاه است و اگر کسى بخواهد در فضا سیر کند، باید سرعتى شبیه سرعت نور یا بیشتر داشته باشد، براى فرار از جاذبه باید سرعتى معادل 40000 کیلومتر در ساعت داشت و امثال این ها.
پاسخ اجمالى شبهات این است: اصل معراج در قرآن و روایات متواتر آمده(10) و آنچه مهم است، ایمان به اصل آن است و ایمان به جزئیّاتش ضرورى نیست.(11) از طرفى معجزه باید عقلاً محال نباشد و چون معراج از معجزات پیامبراسلام صلى الله علیه وآله است، مشمول قواعد کلّى همه معجزات مى شود.
بقیّه مشکلات و شبهات نیز با توجّه به قدرت الهى قابل حلّ است. علاوه بر آن که امروزه که انسان، هواپیما و قمر مصنوعى وسفینه هاى فضایى به کرات دیگر مى فرستد، پذیرفتن معراج آسان است.
چنانکه قرآن، جابه جایى تخت بلقیس را از کشورى به کشور دیگر در یک چشم به هم زدن مطرح مى کند که این مسأله، مشکل طىّ مسافت را حلّ مى کند.
پیام ها
1ـ معراج، لغو نیست، بلکه اسرارى قابل توجّه دارد. «سبحان الّذى اسرى...»
2ـ معراج، اردوى خصوصى و بازدید علمى پیامبر بود، وگرنه خداوند بىمکان است. «سبحان الّذى اسرى....»
3ـ عبودیّت، مقدّمه پرواز است و عروج، بى خروج از صفات رذیله، ممکن نیست. «أسرى بعَبده»
4ـ انسان اگر هم به معراج برود، باز «عبد» است. پس درباره اولیاى خدا غلوّ نکنیم. «أسرى بعَبده»
5ـ عبودیّت، از افتخارات پیامبر و زمینه دریافت هاى الهى اوست. «بعَبده»
6ـ پیامبرى که امتّش در آینده از فضانوردان نیز خواهند بود، لازم است به معراج و سفر آسمانى رفته باشد. «أسرى بعبده»
7ـ براى قرب به خدا، شب بهترین وقت است.(12) «أسرى... لیلاً»
8ـ شب معراج، شب بسیار مهمى است. «لیلاً» نکره آمده است.
9ـ اگر استعداد و شایستگى باشد، پرواز یکشبه انجام مى گیرد.«أسرى بعبده لیلاً»
10ـ مسجد، بهترین سکوى پرواز معنوى مؤمن است. «من المسجد»
11ـ مسجد باید محور کارهاى ما باشد. «من المسجدالحرام الى المسجدالاقصى»
12ـ حرکت هاى مقدّس، باید از راه هاى مقدّس باشد. «أسرى... من المسجد»
13ـ سرسبزى و برکات، باید بر محور مسجد باشد. «المسجد... بارَکنا حَوله»
14ـ بیت المقدّس و حوالى آن، محلّ نزول برکات آسمانى، مقّر پیامبران و فرودگاه فرشتگان در تاریخ بوده است. «بارکنا حَوله»
15ـ ظرفیّت علمى انسان، از دانستنى هاى زمین بیشتر و شگفتى هاى آسمان نیز از زمین بیشتر است. «أسرى... لنُریَه من آیاتنا»
16ـ هدف معراج، کسب معرفت و رشد معنوى بود. «لنُریَه من آیاتنا»
17ـ آیات الهى آن قدر بى انتهاست که رسول خدا نیز توان دستیابى به همه آنها را ندارد. «من آیاتنا»(13)
18ـ خداوند، به مخالفان هشدار مى دهد که آنان را مى بیند و سخنانشان را مى شنود. «السّمیع البصیر»
پیوست:
1) در تفسیر فرقان آمده است: شب میلاد، شب معراج، شب بعثت، شب هجرت، شب ورود به مدینه و شب رحلت پیامبر، همه، شب دوشنبه بوده است.
2) تفسیر نورالثقلین.
3) بحار، ج 18، ص389.
4) این آیه و آیات 8 تا18 سورهى نجم، بر این مطلب دلالت دارد.
5) متواتر، به روایاتى مىگویند که افراد بسیارى آنرا نقل کرده باشند و جایى براى شبهه نباشد.
6) تفسیر کشف الاسرار.
7) تفسیر نورالثقلین.
8) کافى، ج 8، ص121.
9) تفسیر طبرى.
10) بحار، ج 18، ص 282 - 410.
11) البتّه بعضى روایات، مجعول است، مثل مشاهدهى خدا در حال جسم بودن، و برخى قابل قبول است با توجیه و تأویل، مانند: دیدار اهل بهشت و جهنّم و برخى هم بدون تأویل، پذیرفتنى است.
12) «سُرى» به معناى سیر و حرکت شبانه است.
22) در جاى دیگر آمده است: «لقد رأى من آیات ربّه الکبرى» نجم، 18.
