تخریب آرامگاه «ابن اثیر»؛
نخستین اقدام «داعش» در محو آثار اسلامی موصل
تخریب آرامگاه ابن اثیر، یکی از نخستین اقدامات گروه داعش در راستای محو آثار و زیارتگاه‌های اسلامی در موصل است؛ این گروه می‌خواهد با عملی کردن تهدیدات خود در این زمینه، ضربه جبران‌ناپذیری به میراث دینی و تاریخی مسلمانان وارد کند.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني حج، منابع خبري، روزدوشنبه ۲۶ خردادماه، از تخريب آرامگاه ابن اثير مورخ بزرگ مسلمان در موصل به دست گروه داعش خبر دادند، دانشمندي كه از بزرگ‌ترين مورخان مسلمان و صاحب تأليفات با اهميتي در زمينه تاريخ و تراجم و ادب بود.
شهر موصل، مركز استان نينوي، سومين شهر بزرگ عراق پس از بغداد و بصره، و مهم‌ترين شهر شمال عراق به شمار مي‌آيد. اين شهر كه در ساحل رود دجله و در فاصله حدود ۴۶۰ كيلومتري بغداد قرار دارد، پيش از اسلام از مراكز مهم مسيحيان، و پس از اسلام نيز يك مركز مهم علمي بوده است.
اين شهر در سده چهارم هجري، مركز حكومت امراي شيعه مذهب «حمدانيانِ موصل» بوده است؛ در نيمه نخست سده هفتم هجري نيز براي مدتي، «بدرالدين لؤلؤ»، حاكم شيعه مذهب، امارت خودمختار خود را در شهر موصل و اطراف آن تأسيس كرد. او در اين منطقه تعداد قابل توجهي از بناهاي يادماني و زيارتگاه‌هاي شيعه را احداث كرد كه بيشتر آنها تا به امروز باقي مانده است و از آثار برجسته معماري اسلامي در عراق به شمار مي‌آيد.
با تسلط گروه داعش بر منطقه موصل و تهديد به تخريب زيارتگاه‌هاي اسلامي از جمله زيارتگاه حضرت يونس پيامبر (ع)، كه همواره مهم‌ترين زيارتگاه اين شهر بوده است، بيم آن مي‌رود كه اين گروه با عملي كردن تهديدات خود و از بين بردن اين آثار معماري باارزش، ضربه جبران‌ناپذيري به ميراث ديني و تاريخي مسلمانان وارد كنند؛ چراكه منابع خبري در ۱۶ ژوئن ۲۰۱۴ برابر با ۲۶ خرداد ۱۳۹۳، از تخريب آرامگاه ابن اثير مورخ بزرگ مسلمان در موصل به دست گروه داعش خبر دادند.
ابوالحسن عزالدين علي بن ابوالكرم محمد بن محمد بن عبدالكريم بن عبدالواحد شيباني، ملقّب به «ابن اثير جَزَري» از بزرگ‌ترين مورخان مسلمان و صاحب تأليفات با اهميتي در زمينه تاريخ و تراجم و ادب است. او در سال ۵۵۵ هجري در شهر «جزيره ابن عمر» (در جنوب تركيه امروزي) به دنيا آمد و در سال ۶۳۰ هجري در موصل از دنيا رفت. او دو برادر به نام‌هاي مجدالدين مبارك و ضياءالدين نصرالله داشت كه اين دو نيز از علما و اهل فضل بوده و آثار و تأليفاتي به يادگار گذاشته‌اند.
از عزالدين ابن اثير تأليفات مهمي به‌جاي مانده است كه عبارت‌اند از: ۱) «الكامل في التاريخ»، از مهم‌ترين منابع تاريخ اسلام كه مؤلف آن، اخبار و گزارش‌هاي تاريخي را از زمان هبوط آدم تا سال ۶۱۹ هجري قمري در اين كتاب گردآوري كرده است؛ ۲) «اُسد الغابة في معرفة الصحابة»، از مهم‌ترين منابعي كه در شرح حال صحابه رسول خدا (ص) نگاشته شده است؛ ۳) «التاريخ الباهر في الدولة الاتابكية»، كه حاوي شرح حال و اخبار خاندان «آل زنگي» حاكمان موصل و مناطق شمال عراق و شام در قرن ششم هجري است؛ ۴) «اللباب في تهذيب الانساب»، كه بازنويسي كتاب مشهور «الانساب» تأليف عبدالكريم سمعاني است.
آرامگاه ابن اثير شامل چهارطاقي گنبد دار كوچكي بوده كه در وسط ميداني در محله «باب سنجار» موصل قرار داشته است. تخريب اين آرامگاه، يكي از نخستين اقدامات گروه داعش در راستاي محو آثار و زيارتگاه‌هاي اسلامي در موصل است؛ و در صورت استمرار تسلط آنها بر اين شهر، شايد در روزهاي آينده شاهد تخريب زيارتگاه‌هاي بيشتري باشيم.
احمد خامه‌يار از محققان پژوهشكده حج و زيارت