استوانه عایشه
نام ستونی در مسجدالنبی این ستون از ستون‌های روضة النبی است که از سوی منبر پیامبر(صلی الله علیه و اله) و قبر شریف رسول خدا(صلی الله علیه و اله) ستون سوم به شمار می‌آید[1] و کنار محراب فعلی قرار دارد. به دیگر سخن، استوانه عایشه وسط استوان
نام ستوني در مسجدالنبي
اين ستون از ستون‌هاي روضة النبي است كه از سوي منبر پيامبر(صلي الله عليه و اله) و قبر شريف رسول خدا(صلي الله عليه و اله) ستون سوم به شمار مي‌آيد[1] و كنار محراب فعلي قرار دارد. به ديگر سخن، استوانه عايشه وسط استوانه‌هاي اصلي قرار دارد و ميان آن تا منبر پيامبر(صلي الله عليه و اله) دو ستون و ميان آن و قبر شريف نيز دو ستون و نيز ميان قبله تا محراب كنوني دو ستون فاصله است و از هر طرف سومين ستون به شمار مي‌آيد و در كنار ستون توبه و سَرير قرار دارد.[2]
در وجه نام‌گذاري آن اختلاف است. مشهور آن است كه چون عايشه درباره فضيلت نماز گزاردن كنار آن روايتي از پيامبر(صلي الله عليه و اله) گزارش كرده، به اين نام خوانده شده است.[3] شايد هم به اين سبب باشد كه عايشه از آن خبر داده و مكانش را معين كرده است.[4] برخي نيز بر اين باورند كه اين نام پس از عايشه برگرفته شده است.[5]
نام ديگر اين ستون «قرعه» است. سبب اين نام‌گذاري را چنين دانسته‌اند كه عايشه از پيامبر خدا(صلي الله عليه و اله) روايت كرده است: در مسجد من، نزد اين ستون، جايگاهي است كه اگر مردم پاداش و فضيلت نماز در آن را بدانند، براي نماز خواندن در آن‌جا قرعه خواهند زد.[6]
اين ستون به نام «استوانه مهاجران» نيز شناخته مي‌شود؛ زيرا مهاجران مكي كنار آن به گفت‌و‌گو مي‌نشستند. از اين رو، آن‌جا را «مجلس مهاجران» نيز مي‌گفتند.[7] برخي از آن به «استوانه مُخَلَّقه» ياد كرده‌اند؛ زيرا اين ستون نيز مانند ستون مخلّقه، با «خَلوق» خوشبو ميشده است.[8] اكنون بالاي آن به خطي زيبا عبارت «هذه اسطوانة عايشه» نوشته شده است.[9]
بر پايه رواياتي، دعا نزد اين ستون مستجاب است.[10] گويند برخي صحابه نزد آن نماز مي‌‌گزاردند.[11] برخي از خلفا و نيز ابن زبير و فرزندش عامر نيز كنار آن نماز گزارده‌اند.[12]
منابع
اخبار المدينه: ابن زباله (م.199ق.)، به كوشش صلاح عبدالعزيز، السعودي، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1424ق؛ تاريخ و آثار اسلامي مكه مكرمه و مدينه منوره: اصغر قائدان، مشعر، 1386ش؛ التعريف بما آنست الهجرة من معالم دار الهجره: محمد المطري (م.741ق.)، به كوشش محمد عبدالمحسن، مدينه، دار الهجره، 1426ق؛ الدرة الثمينة في اخبار المدينه: محمد بن محمود النجار (م.643ق.)، به كوشش صلاح الدين، مركز بحوث و دراسات المدينه، 1427ق؛ الزيارة في الكتاب و السنه: جعفر سبحاني؛ الغدير: الاميني (م.1390ق.)، تهران، دار الكتب الاسلاميه، 1366ش؛ المعالم الاثيره: محمد محمد حسن شراب، ترجمه: شيخي، مشعر، 1383ش.؛ المعجم الاوسط: الطبراني (م.360ق.)، قاهره، دار الحرمين، 1415ق.؛ جمع الزوائد: الهيثمي (م.807ق.)، بيروت، دار الكتب العلميه، 1408ق؛ موسوعة مكة المكرمة و المدينة المنوره: احمد زكي يماني، مؤسسة الفرقان، 1429ق؛ وفاء الوفاء: السمهودي (م.911ق.)، به كوشش السامرائي، مؤسسة الفرقان، 1422ق.
سيد محمود ساماني
[1]. اخبار المدينه، ص101؛ التعريف بما آنست الهجره، ص91؛ الدرة الثمينه، ص296.
[2]. تاريخ و آثار اسلامي، ص191.
[3]. مجمع الزوائد، ج4، ص9؛ المعجم الاوسط، ج1، ص264.
[4]. اخبار المدينه، ص101؛ التعريف بما آنست الهجره، ص91؛ الدرة الثمينه، ص296.
[5]. موسوعة مكة المكرمه، ج2، ص443.
[6]. وفاء الوفاء، ج2، ص176؛ موسوعة مكة المكرمه، ج2، ص443.
[7]. وفاء الوفاء، ج2، ص176؛ موسوعة مكة المكرمة، ج2، ص443.
[8]. اخبار المدينه، ص100؛ المعالم الاثيره، ص44؛ وفاء الوفاء، ج2، ص177.
[9]. موسوعة مكة المكرمه، ج2، ص443.
[10]. الدرة الثمينه، ص29؛ التعريف بما آنست الهجره، ص91.
[11]. وفاء الوفاء، ج2، ص176؛ الغدير، ج5، ص124؛ الزيارة في الكتاب و السنه، ص40.
[12]. اخبار المدينه، ص101.